Itr

*Wyjaśnienie skrótów:
l.a.=liczba atomowa
wyst.=występowanie w przyrodzie,
o.p.r.=okres połowicznego rozpadu,
s.r.=sposób rozpadu,
e.r.=energia rozpadu,
p.r.=produkt rozpadu,
w.e.=wychwyt elektronu

Chemia > Pierwiastek chemiczny > H – He – Li – Be – B – C – N – O – F – Ne – Na – Mg – Al – Si – P – S – Cl – Ar – K – Ca – Sc – Ti – V – Cr – Mn – Fe – Co – Ni – Cu – Zn – Ga – Ge – As – Se – Br – Kr – Rb – Sr – Y – Zr – Nb – Mo – Tc – Ru – Rh – Pd – Ag – Cd – In – Sn – Sb – Te – I – Xe – Cs – Ba – La – Ce – Pr – Nd – Pm – Sm – Eu – Gd – Tb – Dy – Ho – Er – Tm – Yb – Lu – Hf – Ta – W – Re – Os – Ir – Pt – Au – Hg – Tl – Pb – Bi – Po – At – Rn – Fr – Ra – Ac – Th – Pa – U – Np – Pu – Am – Cm – Bk – Cf – Es – Fm – Md – No – Lr – Rf – Db – Sg – Bh – Hs – Mt – Ds – Rg – Uub – Uut – Uuq – Uup – Uuh – Uus – Uuo - Uue - Ubn - Ubb

Itr (Y, łac. ytrium) - pierwiastek chemiczny, metal z bloku p układu okresowego.

Posiada 32 izotopy z przedziału mas 80-99. Trwały jest tylko jeden - izotop 89, który stanowi 100% naturalnego składu tego pierwiastka.

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 30 ppm w postaci minerału ksenotymu.

Został odkryty w roku 1789 przez Johanna Gadolina w Finlandii, wyodrębniony przez Friedricha Wöhlera w roku 1828. Jest to jeden z czterech pierwiastków, których nazwy zostały utworzone od szwedzkiej miejscowości Ytterby (są to: erb, itr, iterb, terb).

Tworzy złożone wodorki, tlenki, fluorki i wodorotlenek. Wodorki itru są czasami stosowane jako bardzo silne środki redukujące.

Znaczenie biologiczne - brak, podejrzewany o rakotwórczość.

W formie czystej itr jest srebrzystoszarym metalem. Na jego powierzchni tworzy się trwała warstwa tlenków, tak jak to jest w przypadku glinu (pasywacja). Jego własności chemiczne przypominają magnez. Jest łatwopalny, ale nie ulega samorzutnej reakcji z tlenem. Z wodą reaguje dość powoli z utworzeniem wodorotlenku.

Stosowany jest jako dodatek do luminoforów w kineskopach. Lampy ze stopu itru z wolframem są stosowane w rentgenografii. Niektóre stopy itru mają własności nadprzewodnikowe.