Kruiswoorden

De Kruiswoorden zijn de woorden die Jezus volgens de Bijbel sprak toen hij aan het kruis hing. In de vier Evangeliën in het Nieuwe Testament wordt de kruisdood van Jezus vanuit interpretaties door vier verschillende personen besproken. In deze vier evangeliën spreekt Jezus in totaal zeven zinnen.

Inhoud 1 Marcus en Mattheüs 2 Lucas 3 Johannes 4 Kruiswoorden in het christendom 5 De Kruiswoorden in de muziek 6 Trivia

[bewerk] Marcus en Mattheüs

De kruiswoorden van Jezus in het Evangelie naar Mattheüs zijn te vinden in Mattheüs 27 vers 27-56. De kruiswoorden in het Evangelie naar Marcus, die vrijwel identiek zijn aan die van Mattheüs, staan in Marcus 15 vers 16-39.

In Mattheüs staan de laatste woorden van Jezus als volgt beschreven: "Eli, Eli, lema sabachtani", wat betekent "Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?", in Marcus staat er "Eloi, Eloi, lema sabachtani", wat betekent "Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?". Jezus citeerde hier uit de 22e psalm van David, het 1e vers. De tekst die Jezus uitspreekt in deze evangeliën is in het Aramees, de vertaling erachter was oorspronkelijk in het Grieks. Het verschil in spelling is zeer waarschijnlijk een gevolg van verschillende dialecten: de spellingwijze in Marcus is zuiver Aramees, de spellingwijze in Mattheüs is beïnvloed door het Hebreeuws.

[bewerk] Lucas

In het Evangelie naar Lucas spreekt Jezus meer woorden aan het kruis. Deze teksten zijn te vinden in Lucas 23 vers 26-56. Allereerst vraagt Jezus vergeving voor de personen die hem kruisigden: Vader, vergeef hun, want zij weten niet wat zij doen. Vervolgens vergeeft Jezus de zonden van één van de misdadigers die met hem gekruisigd is, maar aan het kruis zijn geloof belijdt: Ik verzeker je: nog vandaag zul je met mij in het paradijs zijn.

Jezus' laatste woorden in het evangelie naar Lucas zijn: Vader, in uw handen leg ik mijn geest.

[bewerk] Johannes

In het Evangelie naar Johannes zijn de kruiswoorden te vinden in hoofdstuk 19 vers 16-42. In Johannes ligt het accent minder op het lijden van Jezus, maar meer op de functie die het sterven van Jezus heeft. In het Evangelie naar Johannes staan daarom kruiswoorden die in de andere evangeliën niet te vinden zijn.

Allereerst zorgt Jezus ervoor dat zijn moeder niet alleen achterblijft: Toen Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie hij veel hield, zei hij tegen zijn moeder: "Dat is uw zoon" en daarna tegen de leerling: "Dat is je moeder."

Daarna vraagt Jezus om wat te drinken. Toen wist Jezus dat alles was volbracht, en om de Schrift geheel in vervulling te laten gaan zei hij: "Ik heb dorst."

Nadat Jezus wat gedronken heeft, zijn zijn laatste woorden Het is volbracht., hetgeen een vertaling is van het griekse woord 'tetelestai' (een vervoeging van het giekse werkwoord teleoo), en dat ook zou kunnen worden vertaald met: 'Het doel is bereikt'.

[bewerk] Kruiswoorden in het christendom

Ondanks dat de kruiswoorden in de verschillende evangeliën verschillen, worden ze in het christendom vaak als bij elkaar horend behandeld. Traditioneel worden de kruiswoorden gelezen in de vastentijd, de Goede Week (de week tussen Palmzondag en Pasen) en Goede Vrijdag. De volgorde die meestal gebruikt wordt is:

1. Vader, vergeef hun, want zij weten niet wat zij doen.
2. Ik verzeker je: nog vandaag zul je met mij in het paradijs zijn.
3. Dat is uw zoon. en Dat is je moeder.
4. Eli, Eli, lema sabachtani
5. Ik heb dorst.
6. Het is volbracht.
7. Vader, in uw handen leg ik mijn geest.

[bewerk] De Kruiswoorden in de muziek

De kruiswoorden vormen het thema van diverse klassieke muziekstukken:

• Die sieben Worte Jesu Christi am Kreuz (SWV 478) voor solostemmen, vijfstemmig koor en instrumenten (1645) van Heinrich Schütz
• 7 Lezte Worte Jesu Am Kreuz, Joseph Haydn
• Sieben Worte voor cello, bajan en strijkers (1982), van Sofia Goebaidoelina

Ook worden de Kruiswoorden aangehaald in het nummer Chop Suey van nu-metalband System of a Down. Het nummer verwijst sterk naar het lijden van Jezus. In de bridge van dit nummer wordt achtereenvolgend gezongen 'Father, into your hands I commit my spirit' (Vader, in Uw handen beveel ik mijn geest) en 'Why have you forsaken me?' (Waarom heeft gij mij verlaten?).

[bewerk] Trivia

• De kruiszin Het is volbracht werd in een op 14 april 2001 gepubliceerd interview in het NRC gebruikt door minister Els Borst, nadat de wetgeving rondom euthanasie in de Tweede Kamer was aangenomen. Frappant was dat het interview met de minister waarin dit citaat stond op Stille Zaterdag (de zaterdag tussen Goede Vrijdag en Pasen) werd gepubliceerd. Na woedende reacties van de christelijke partijen die werd gevolgd door een (niet aangenomen) motie van afkeuring bood de minister haar verontschuldigingen aan.

• Jezus zou, naar aanleiding van zijn uitspraak Ik heb dorst, door één van de soldaten een in azijn (in plaats van water) gedrenkte spons aangeboden hebben gekregen om van te drinken.