Heinrich Schütz
Heinrich Schütz (Köstritz, 8 oktober 1585 (JK) — Weißenfels, 6 november 1672) was een Duitse componist en organist. Hij wordt algemeen beschouwd als de belangrijkste Duitse componist van de tijd voor Johann Sebastian Bach en wordt samen met Claudio Monteverdi gerekend tot de belangrijkste componisten van de 17e eeuw. Hij schreef de eerste Duitse opera, Dafne, die werd opgevoerd in Torgau in 1627. De muziek hiervan is verloren gegaan.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Schütz' uitzonderlijke talent werd ontdekt door Maurits van Hessen-Kassel in 1599. Na een opleiding tot koorknaap, ging hij rechten studeren in Marburg. Van 1609 tot 1613 verbleef hij met een studiebeurs van Maurits in Venetië om daar muzieklessen te volgen bij Giovanni Gabrieli. Deze opleiding sloot hij af met het Primo libro di Madrigali, een verzameling madrigalen. Vervolgens werkte hij korte tijd als organist in Kassel. In 1617 verhuisde hij naar Dresden om daar te werken als hofkapelmeester bij de keurvorst van Saksen. In 1620 trouwde Schütz met Magdalena Wildeck. Zij overleed in 1625 en liet hem twee dochters na.
Schütz zou in Dresden tot het eind van zijn leven werken met de in 1548 opgerichte Hofkapelle, de tegenwoordige Staatskapelle Dresden. Toch verliet hij Dresden een aantal keer: in 1628 ging hij bijvoorbeeld naar Venetië om er Claudio Monteverdi te ontmoeten. Van 1633 tot 1635, toen de Dertigjarige Oorlog het hofleven had ontwricht, ging hij in Kopenhagen als hofkapelmeester werken. Deze positie bekleedde hij nogmaals van 1642 tot 1645. In 1667 ging hij met pensioen, maar bleef wel nog componeren. De laatste jaren van zijn leven woonde Schütz in Weißenfels. Hij overleed er aan een beroerte op 87-jarige leeftijd.
[bewerk] Stijl
Schütz' composities zijn beïnvloed door zijn leraar Gabrieli, met hun Venetiaanse meerkorigheid en concertatostijl, en door Monteverdi. Ook de invloed van de Nederlandse School uit de 16e eeuw is te horen. Vooral zijn geestelijke muziek, voor verschillende bezettingen, van solostem met instrumentale begeleiding tot a capella koor, is bekend. Representatieve werken zijn de drie boeken met Symphoniae sacrae, de Psalmen Davids, de Sieben Worte Jesu Christi am Kreuz (de zeven laatste woorden van Jezus aan het kruis) en zijn drie passies, die hij vlak voor zijn 80e verjaardag schreef. Schütz vroege werk is progressief van aard, terwijl zijn latere werk, waaronder de passies, simpeler en soberder is. Praktische bezwaren hebben waarschijnlijk een rol gespeeld bij deze verandering: de Dertigjarige Oorlog had de infrastructuur op het gebied van muziek in Duitsland vrijwel vernietigd. Het was niet meer mogelijk om de grote werken in Venetiaanse stijl uit te voeren.
Er is bijna geen wereldlijke muziek van Schütz overgeleverd en zijn puur instrumentale muziek is helemaal verloren gegaan, hoewel hij in zijn tijd als een van de beste organisten in Duitsland gold.
Schütz heeft een belangrijke rol gespeeld in het overbrengen van muzikale ideeën vanuit Italië naar Duitsland. Hierdoor is zijn invloed op de Duitse muziek groot geweest. De Noord-Duitse orgelstijl is grotendeels op Schütz' werk gefundeerd, hoewel ook het werk van de Nederlander Jan Pieterszoon Sweelinck van belang was voor deze ontwikkeling. Een eeuw later zou deze stijl zijn hoogtepunt beleven met de werken van Johann Sebastian Bach.
[bewerk] Werken
Deze lijst bevat Schütz' gepubliceerde werken. De meeste hier genoemde werken bevatten meerdere stukken; er zijn meer dan 500 individuele stukken van Schütz bewaard gebleven.
- Il primo libro de madrigali (eerste boek met madrigalen) (Venetië, 1611)
- Psalmen Davids (Boek 1) (Dresden, 1619)
- Historia der frölichen und siegreichen Aufferstehung ... (Geschiedenis van de opstanding van Jezus) (Dresden, 1623)
- Cantiones sacrae (Freiberg, 1625)
- Psalmen Davids (Boek 2) (Freiberg, 1628)
- Symphoniae sacrae (Boek 1) (Venice, 1629)
- Musicalische Exequien (Dresden, 1636)
- Kleiner geistlichen Concerten (Boek 1) (Leipzig, 1636)
- Symphoniae sacrae (Boek 2) (Dresden, 1647)
- Geistliche Chor-Music (Dresden, 1648)
- Symphoniae sacrae (Boek 3) (Dresden, 1650)
- Zwölff geistliche Gesänge (Dresden, 1657)
- Psalmen Davids (herziene uitgave van Boek 2) (Dresden, 1661)
[bewerk] Bibliografie
- Ignace Bossuyt, Heinrich Schütz (1585-1672) en de Historia, actief luistern naar muziek, deel 3, met partituren, Universitaire Pers Leuven, 1991, ISBN 906186 483 6.
| Bron(nen): |
|
