Wikipedia

Wikipedia is een project van de Wikimedia Foundation, een in Florida gevestigde organisatie zonder winstoogmerk. Onder de paraplu van de Wikimedia Foundation bevinden zich diverse projecten waarvan Wikipedia het oudste, het bekendste en meest succesvolle project is.

Het doel van Wikipedia is om in elke taal een complete, rechtenvrije encyclopedie op het web te creëren. De artikelen in deze encyclopedie worden geacht een neutraal gezichtspunt in te nemen. Omdat de artikelen door elke bezoeker bewerkt kunnen worden, geeft Wikipedia echter geen garantie wat betreft de juistheid van de informatie. Daarnaast is vanwege het open karakter van het project vandalisme een probleem.

De Nederlandstalige versie is te vinden op nl.wikipedia.org en bevat momenteel 247.712 artikelen. De Engelstalige versie is het grootst met 1.500.000 artikelen in november 2006. In totaal zijn er meer dan 5.000.000 artikelen te vinden op heel Wikipedia in 229 verschillende talen.

Inhoud 1 Wat is Wikipedia? 1.1 Kenmerken van het project 1.2 Richtlijnen en basisregels 1.3 Wie werkt mee aan Wikipedia? 1.4 Wie zit er achter Wikipedia? 2 Geschiedenis van Wikipedia 3 Knelpunten 4 Kwaliteit 5 Zie ook 6 Bronnen

Wat is Wikipedia?

Wikipedia is opgezet in de vorm van een WikiWiki. Hiervoor is software ontworpen specifiek voor de noden van Wikipedia. Tegenwoordig is deze software, MediaWiki, een Open Source softwareproject dat zeer actief is en ook gebruikt wordt door de andere projecten van de WikiMedia Foundation en door diverse andere projecten en bedrijven.

De oorspronkelijke en verreweg de grootste van de Wikipedia's is de Engelstalige, die eind 2006 zo'n anderhalf miljoen artikelen telt. Het originele doel was te komen tot minimaal 100.000 artikelen, maar toen dat aantal was bereikt, ging de groei nog volop door.

Vanaf de zomer van 2001 zijn er naast de oorspronkelijke Engelstalige vele andere Wikipedia's opgestart, waaronder deze Nederlandstalige, en het aantal neemt nog steeds toe. Buiten de Engelstalige zijn de Duits-, Frans-, Japans-, Pools- en Italiaans-, en Zweedstalige Wikipedia's qua aantal artikelen het grootst. De Nederlandstalige Wikipedia staat volgens dit criterium op de 6^e plaats (april 2006). Opgemerkt moet worden dat dit slechts iets over het aantal artikelen zegt en nog niets over de grootte of de (gemiddelde) kwaliteit van de artikelen.

Zie ook:

• Wikipedia's in andere talen
• Wikipedia-statistieken .

Kenmerken van het project

Wikipedia is een echte wiki, hetgeen betekent dat elke inhoudelijke pagina door iedere willekeurige bezoeker bewerkt kan worden. Wikipedia is de eerste serieuze, algemene encyclopedie waarbij met dit concept gewerkt wordt. In vergelijking met andere concepten om informatie te verzamelen heeft dit tot gevolg dat Wikipedia, daar waar het actuele informatie betreft, in het algemeen zeer snel bijgewerkt is. Wat dat betreft - wiki betekent in het Hawaiaans snel - doet het de naam eer aan.

Kenmerkend voor het project en het succes ervan is tevens het feit dat de inhoud rechtenvrij is. Tekst en media zijn door de rechthebbende door middel van de speciale licentie vrijgegeven en beschikbaar gesteld voor het publiek. Een ieder is daarmee gerechtigd de inhoud kosteloos te verspreiden en/of te wijzigen, terwijl niemand de toegang tot een uit Wikipedia overgenomen en eventueel gewijzigde inhoud kan worden onthouden.

Wikipedia presenteert zich daarbij uitdrukkelijk als een encyclopedie, en niet als een woordenboek, discussieforum of webportaal.

Richtlijnen en basisregels

Wikipedia is arm aan regels, maar hanteert toch enkele basisprincipes, waarvan de belangrijkste is dat het geen teksten aanvaardt die auteursrechten schenden. Daarnaast streven de uiteenlopende Wikipedianen naar een zo groot mogelijke objectiviteit. Alle artikelen hebben daarbij zogenaamde 'Overlegpagina's' om onduidelijkheden of twistpunten te bespreken. Voor de Nederlandstalige Wikipedia geldt daarnaast uiteraard dat de bijdragen in het Nederlands dienen te zijn geschreven (uitzonderingen als quotes daargelaten).

Wie werkt mee aan Wikipedia?

Bij elkaar worden de Wikipedia's opgebouwd door vele duizenden mensen (voor de Nederlandse versie: enkele honderden) van over de hele wereld: wetenschappers, hobbyisten, studenten, experts en mensen met een goede algemene ontwikkeling. Zij allen zijn de Wikipedianen, van wie sommigen incidenteel bijdragen en anderen dagelijks. Niet alle Wikipedianen zijn herkenbaar: ook anonieme bijdragen worden geaccepteerd.

Wie zit er achter Wikipedia?

Bomis Inc betaalde aanvankelijk twee mensen, de oprichters van Wikipedia Larry Sanger en Jimmy (Jimbo) Wales, de eigenaar van Bomis, om aan het project te werken en er in bepaalde zin leiding aan te geven. Later werd Larry Sanger gewoon vrijwilliger bij de Wikipedia. Jimbo Wales heeft nog altijd de speciale verantwoordelijkheid om erop toe te zien dat het project niet van het gestelde doel en de overeengekomen koers afwijkt. In de loop van de tijd zijn vele anderen zich medeverantwoordelijk gaan voelen.

Andere Bomis-personeelsleden die aan het project hebben meegewerkt zijn Tim Shell, één van de medeoprichters van Bomis, en programmeurs als Jason Richey en Toan Vo.

Geschiedenis van Wikipedia

Het project begon met een conversatie tussen twee oude Internetvrienden, Larry Sanger, hoofdredacteur van Nupedia en Ben Kovitz, een computerprogrammeur en bèta-wetenschapper, op de avond van 3 januari 2001 in San Diego, Californië. Kovitz had al eerder te maken gehad met een ander soort wikiproject, en toen hij het basisconcept aan Sanger uitlegde, zag deze onmiddellijk dat het wikiformat uitstekend geschikt zou zijn voor het opzetten van een opener, minder formeel project dan Nupedia. Vier maanden daarvoor hadden Sanger en zijn baas Jimmy Wales, president-directeur van Bomis, Inc., al eens verschillende mogelijkheden besproken om naast Nupedia een opener, aanvullend project te beginnen. Het kostte Sanger dus niet veel moeite om Wales over te halen een wiki voor Nupedia op te zetten. Nupedia's eerste wiki ging on line op 10 januari 2001. Van de kant van de auteurs en redacteuren van Nupedia kwam echter het nodige protest tegen het plan om Nupedia zo nauw te associëren met een webpagina, gebaseerd op het wikiconcept. Daarom kreeg het nieuwe project per 15 januari de naam 'Wikipedia', en een eigen, onafhankelijk adres op het web.

Heel wat deelnemers kwamen in één klap binnen via publicatie van Slashdot in maart en juli. Ook andere publicaties trokken deelnemers, zoals die op Kuro5hin. Zoekmachines (vooral Google) en andere portals dirigeren dagelijks honderden potentiële deelnemers naar de Wikipedia. Op 12 februari 2001 werd de eerste mijlpaal van 1000 artikelen (pagina's) al overschreden; daarna groeide het met ca. 1000 per maand en intussen al met ongeveer 3000 per maand. Lees ook veel gestelde vragen.

Op 3 augustus 2003 verscheen op de Nederlandstalige Wikipedia het 10.000ste artikel. Gezamenlijk werd hierover een persbericht opgesteld. De maanden direct hierna nam het bezoek en het aantal medewerkers toe.

In de maanden augustus / september 2003 werd een internationale logowedstrijd gehouden. Het logo van Paul Stansifer werd met grote meerderheid verkozen. Daarna werd dit aangepast tot een grijze versie op basis van hetzelfde idee.

Knelpunten

Iets waar Wikipedia, net zoals andere wiki's, mee te kampen heeft is vandalisme. De ervaring leert dat echte onzin (zoals "Wikpedia is een project van het NOS-journaal" of "Jantje is gek!!!!") vaak snel verwijderd wordt. Er komen geleidelijk aan steeds krachtiger hulpmiddelen beschikbaar om vandalisme te bestrijden.

'Onzichtbaar vandalisme' en hoaxen blijken echter hardnekkiger te zijn. Door subtiele wijzigingen kan een heel andere draai aan een artikel worden gegeven. Wanneer niemand door heeft dat de informatie onjuist is, kan die maandenlang op Wikipedia blijven staan. Zo zijn er gevallen bekend van artikelen over personen die in werkelijkheid niet bestaan, doch waar toch maandenlang een artikel over bestaan heeft.

Het idee dat naarmate een artikel meer bewerkt wordt, het vanzelf beter wordt, is ook bekritiseerd. Veel van de bewerkingen zijn klein (spelfouten, opmaak). Verder is het volgens critici net zo waarschijnlijk dat een goed artikel zal verslechteren als veel mensen eraan gaan sleutelen als het tegenovergestelde. Criticaster Robert McHenry geeft het voorbeeld van het Engelstalige lemma over Alexander Hamilton, dat (op 4 november 2004^[1]) interne inconsistenties bevatte, doordat Hamiltons geboortejaar onzeker was: sommige passages gingen uit van 1755, andere van 1757. McHenry merkt verder op dat eerdere versies van het lemma wél consistent waren en daarbij veel beter geschreven. Het lemma, aldus McHenry, was 'tot middelmatigheid bewerkt'.^[2]

Inmiddels bestaan er veel klonen van Wikipedia, dat wil zeggen sites die de inhoud van Wikipedia letterlijk overnemen. Een belangrijk neveneffect van Wikipediaklonen is dat ze ervoor zorgen dat informatie op het internet steeds eenzijdiger wordt. Het is inmiddels geen zeldzaamheid dat vijf van de eerste tien zoekresultaten op Google allemaal hetzelfde artikel bevatten, op verschillende sites. Foute informatie kan op deze manier razendsnel over internet worden verpreid. Critici van Wikipedia zien dit als een zorgwekkende ontwikkeling.

Dale Hoiberg, voormalig hoofdredacteur van de Encyclopædia Britannica heeft opgemerkt dat er in Wikipedia sprake is van systematische bias. Sommige onderwerpen krijgen in relatie tot hun belangrijkheid buitensporig grote artikelen. Er bestaan zeer veel artikelen over informatica en populaire cultuur terwijl onderwerpen als kunst en Afrika ondervertegenwoordigd zijn. Zo is opgemerkt dat het artikel over stripfiguren Casper en Hobbes op de Engelse Wikipedia langer is dan het artikel over William Shakespeare. Dit is het gevolg van toevalligheden. Als een gebruiker met veel kennis over een bepaald onderwerp actief wordt, dan is er een gerede kans dat daar ook veel over geschreven wordt.

Critici becommentariëren nogal eens artikelen die fouten bevatten. In plaats van die slechts op te merken, hadden deze critici ook de moeite kunnen nemen de fouten te corrigeren of de desinformatie te verwijderen. Dat past namelijk volledig in de manier waarop de encyclopedie steeds beter gemaakt wordt. Critici beschouwen dit echter niet als een geldig argument. Zij zijn van mening dat de taak van Wikipedia, als encyclopedie, juiste informatie verstrekken is. Een vergelijking kan gemaakt worden met bijvoorbeeld een garage. Wanneer men bij een garage komt met een kapotte auto, zal niemand het accepteren wanneer de garagehouder zegt dat je zelf je auto maar moet repareren.

Kwaliteit

Een vergelijking in september 2004 van de Duitse Wikipedia en twee andere Duitstalige encyclopedieën, Brockhaus en Encarta, door het computertijdschrift c't magazine, viel in het voordeel van Wikipedia uit.

Uit een onderzoek van het tijdschrift Nature bleek in december 2005 dat Wikipedia minder betrouwbaar is dan de befaamde Encyclopædia Britannica. Het gemiddeld aantal onnauwkeurigheden en fouten per lemma lag bij Wikipedia op vier, bij de Britannica op drie. Het betrof hier een betrekkelijk kleine selectie van artikelen uit de exacte wetenschappen en techniek, en veel van de aangetroffen 'fouten' betroffen meningsverschillen tussen de onderzoekers van Nature en de redacteuren van de Britannica over welke feiten vermeld zouden moeten worden in een encyclopedie.^[3]

Zie ook

• Criticism of Wikipedia op de Engelstalige Wikipedia

Bronnen

1. ↑ Alexander Hamilton. en.wikipedia.org, Versie per 3 nov 2004 23:24. URL bezocht op 7 december 2006.
2. ↑ Robert McHenry. The Faith-Based Encyclopedia. Techcentralstation, 15 november 2004. URL bezocht op 7 december 2006.
3. ↑ Andrew Orlowski. Nature mag cooked Wikipedia study. The Register, 23 maart 2006. URL bezocht op 7 december 2006.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Wikipedia op Wikimedia Commons.