Jezus (traditioneel-christelijk benaderd)
|
Dit artikel behandelt het beeld van Jezus Christus (ook wel: de verlosser) zoals dat binnen de (orthodoxe) traditie van het christendom bestaat, namelijk dat Jezus de Christus is, de Gezalfde van God en zelf ook God.
Inhoud |
[bewerk] Christelijke visie
Volgens de verkondigde christelijke leer is Jezus Christus de eniggeboren zoon van God, de door God in het Oude Testament (de joodse Tenach) beloofde Messias, de verlosser die de mensen zou redden van hun zonden en de harmonie tussen God en mens zou herstellen. Hij beloofde mensen die in hem geloven te 'behouden' en 'eeuwig leven' te geven. Zijn in het Nieuwe Testament beschreven geboorte (kerst), zijn dood aan een kruis (goede vrijdag), zijn opstanding uit de dood (pasen), zijn hemelvaart en zijn terugkeer (de wederkomst genoemd) staan centraal in de theologie van het traditionele christendom.
Volgens de uitleg die diverse bijbelschrijvers gaven en die Jezus ook zelf gaf, maakte Jezus' dood de verzoening met God de Vader mogelijk, doordat de zoon de straf op zich nam voor de zonden van de mensen (zoals duidelijk voorspeld was in de Joodse Tenach, nl Jesaja 53). De opvatting dat Jezus met zijn kruisdood de mens verzoent met God heet de verzoeningsleer. Daardoor trad het Abrahamitische principe van de 'rechtvaardiging door geloof' op een nieuwe manier in werking: ieder die in Jezus zou geloven, zou voor God de Vader gerechtvaardigd (gerehabiliteerd) zijn. De opstanding, die door zeer velen slechts symbolisch wordt opgevat, wordt niettemin door de meeste gelovigen binnen het traditionele christendom letterlijk genomen. De gebeurtenis neemt daar een cruciale plaats in, omdat het voor hen de uiteindelijke overwinning over de dood als 'laatste vijand' tot uitdrukking heeft gebracht. Het is daarmee een zeer belangrijk symbool van de hoop op 'nieuw leven', 'leven na de dood' en 'eeuwigheid bij God'.
Volgens christenen is Jezus de Messias oftewel 'gezalfde' van God die in de boeken van de profeten voorspeld was. Eén van de vele voorbeelden van een oudtestamentische Messiaanse profetie is het boek van de profeet Jesaja, hoofdstuk 53, vanaf vers 3.
[bewerk] Levensloop volgens de Bijbel
Om het levensverhaal van Jezus Christus te reconstrueren gebruiken christenen de teksten die gaandeweg het Nieuwe Testament zijn gaan uitmaken, en hieruit dan vooral de vier evangeliën. Hoewel een aantal verhalen op sommige plaatsen bijna-letterlijk overeenkomen, vooral bij Mattheüs en Marcus, komt een aantal gebeurtenissen slechts in één of twee van de evangeliën voor. Elk van de vier verslagen heeft een eigen karakter. Dat van Johannes wijkt het sterkst af.
[bewerk] Jezus' geboorte
- Zie ook: Geboorte van Jezus volgens Lukas 2, de Heilige Familie.
Volgens de Bijbel werd Jezus Christus geboren opdat hij de mensen zou en zal redden van hun zonden. De evangelieën naar Lucas en Mattheüs geven aan dat Jezus in de plaats Bethlehem, gelegen in de streek van Judea, werd geboren uit een jonge, maagdelijke vrouw genaamd Maria en dat Hij in haar was verwekt door de Heilige Geest van God. Maria was verloofd met de timmerman Jozef, met wie ze toen nog niet was getrouwd. Toen hij hoorde dat ze zwanger was, wilde hij stilletjes de verloving verbreken, om haar niet in opspraak te brengen. Maar 's nachts kreeg hij een droom waarin hem verteld werd wat er gebeurd was en met welk doel, en dat hij Maria bij zich in huis moest nemen. Jozef gehoorzaamde. Alhoewel Jozef en Maria in Nazaret woonden, werd Jezus in Bethlehem ('de stad van David') geboren, omdat omstreeks die tijd een volkstelling werd gehouden en iedere inwoner van Galilea, Judea en omstreken naar zijn eigen vaderstad moest gaan om zich te laten registreren. Omdat beiden volgens sommige bijbelteksten afstamden van koning David, reisden ze naar Bethlehem en probeerden ze onderdak te vinden in het overvolle stadje. De herberg was vol en uiteindelijk werd Jezus geboren in een ruimte waar een kribbe (in de Nieuwe Bijbelvertaling wordt gesproken van voederbak) stond, wat betekent dat deze ruimte een veestal moet zijn geweest. Zij kregen vervolgens bezoek van plaatselijke herders, die door een menigte engelen van de geboorte van de Messias op de hoogte waren gesteld en van een drietal 'wijzen uit het Oosten', geleerden die een verre reis hadden ondernomen om de door een nieuw ontdekte ster beloofde geboorte van 'een koning' te verifiëren. Herodes I, de viervorst van Judea aan wie de geleerden een bezoek ter nadere oriëntatie brachten omdat de positie van de ster boven zijn vorstendom bleek te zijn, ontbood een aantal schriftgeleerden om nauwkeurig na te gaan in welke plaats deze koning kon zijn geboren. De schriftgeleerden konden op grond van een passage uit het Oud-Testamentische boek Micha de geleerden meedelen dat het om Bethlehem ging. Herodes liet de geleerden vervolgens beloven hem te vertellen waar deze 'koning' zich precies bevond wanneer zij Hem gevonden zouden hebben. Maar de geleerden werden in een droom gewaarschuwd dat Herodes kwaad in de zin had, en zij gingen, nadat ze bij Jezus en zijn ouders waren langsgeweest, via een omweg terug naar waar zij vandaan waren gekomen. Als 'voorzorgsmaatregel' liet Herodes toen alle kinderen in Bethlehem van twee jaar en jonger vermoorden; deze gebeurtenis staat bekend als 'de kindermoord van Bethlehem'. Maar Jezus ontsnapte aan deze moordpartij doordat Zijn ouders met Hem tijdig naar Egypte waren gevlucht, na in een droom te zijn gewaarschuwd. Na Herodes' dood keerden ze naar Judea en vervolgens naar Galilea terug en vestigden ze zich in de Galilese plaats Nazareth.
[bewerk] Jezus' jeugd
Over Jezus' jeugd staat weinig in de Bijbel. Het gezin woonde in het dorp Nazaret in de provincie Galilea. De Bijbel noemt dat de jonge Jezus naar joods gebruik op de achtste dag besneden werd en zijn ouders hem presenteerden in de Tempel in Jeruzalem op twaalfjarige leeftijd. "Allen nu die hem hoorden, waren verbaasd over zijn verstand en zijn antwoorden." Verder is in het Evangelie naar Lucas te lezen dat hij opgroeide, krachtig en wijs werd, en dat 'de genade Gods' op hem was. Dezelfde evangelist vertelt dat hij ongeveer dertig jaar was toen hij met zijn openbare optreden begon.
[bewerk] Jezus' openbare optreden
De evangeliën verhalen over de drie jaar dat Jezus door Palestina reisde, waarbij hij, om te beginnen in Galilea, predikte in synagogen, huizen en op allerlei plaatsen in de buitenlucht. Hij discussieerde met joodse geleerden en deed een groot aantal wonderen: hij genas mensen van allerlei ziekten, wekte zelfs verschillende doden op; hij dreef bij een groot aantal mensen demonen uit en kalmeerde een storm; hij veranderde water in wijn en voedde vijfduizend hongerige toehoorders met vijf broden en twee vissen. Hij dreef geldwisselaars en kooplieden van het tempelplein en ging om met algemeen geminachte mensen, zoals prostituees en 'tollenaars' (belastinginners). Regelmatig zocht hij de eenzaamheid op om te bidden. Hij reisde niet alleen, want hij koos twaalf mannen uit die zijn 'discipelen' (volgelingen, later als 'apostelen' bestempeld) genoemd werden. De meesten van hen waren vissers uit Galilea, die drie jaar bij hem in de buurt bleven en die hij onderwees in zijn leer. Drie van hen, Petrus, Johannes en Jacobus, stonden naar het lijkt dichter bij Jezus dan de anderen. Ook een groot aantal andere mannen en vrouwen volgde hem op zijn voettochten door het land. De discipel Judas Iskariot bleef hem echter niet trouw.
[bewerk] Jezus' arrestatie en kruisdood
De discipel Judas Iskariot liet zich voor geld verleiden om Jezus te verraden, vlak voor het derde Pesach (Joods Paasfeest) in Jeruzalem. Het verraad vond plaats vlak na het z.g. 'Laatste Avondmaal' dat Jezus met zijn discipelen gevierd had en waarbij hij hun voeten gewassen had, een in hun ogen uitzonderlijke daad van nederigheid. Jezus werd midden in de nacht door Judas' toedoen gearresteerd in de Hof van Gethsémané, een olijfboomgaard vlak buiten de muren van Jeruzalem. Hij werd verhoord door het Sanhedrin, de Joodse Raad van oudsten, de overpriesters en schriftgeleerden, vervolgens door de Romeinse procurator Pontius Pilatus, Herodes Antipas (zoon van Herodes I) en opnieuw Pilatus, waarbij hij beschuldigd werd van Godslasterlijke uitspraken. Tenslotte werd hij veroordeeld tot de dood aan een houten kruis, een in die tijd gebruikelijke, maar bijzonder wrede vorm van doodstraf voor oproerkraaiers. Dat vond plaats op een heuvel die Golgotha heette (ook wel de 'Schedelplaats' genoemd). Naast Jezus werden ook twee misdadigers gekruisigd. Boven zijn hoofd bevestigde men een bordje met de tekst Jezus van Nazareth, koning der Joden (INRI). Zijn doodsstrijd duurde zes uur, van 's ochtends negen tot 's middags drie uur (in die tijd heette dat het derde tot het negende uur van de dag). Jezus uitte tijdens die zes uren verschillende zogenaamde kruiswoorden. Omstreeks drie uur vond een zonsverduistering plaats en scheurde het 'voorhangsel' (afscheidingsgordijn tussen het Heilige en het Heilige der Heiligen') in de tempel middendoor. Toen hij (letterlijk) de geest gaf en stierf na het uiten van "Het is volbracht", vond een aardbeving plaats (die overigens alleen door de evangelist Matteüs genoemd wordt), waarbij rotsen scheurden en 'de graven opengingen en vele lichamen der ontslapen heiligen werden opgewekt' (Matt. 27 vers 52). Romeinse soldaten staken met een speer in zijn zij. Jezus' (van windsels en kruiden voorziene, maar nog niet gebalsemde) lichaam werd begraven in een ongebruikt privégraf van de rijke Jozef van Arimathea; een zware grafsteen werd ervoor gerold en de steen werd verzegeld. De Joodse Raad verzocht en kreeg een wacht bij dat graf, omdat men vreesde dat Jezus' volgelingen het lichaam zouden stelen om te kunnen beweren dat hij was opgestaan uit de dood.
[bewerk] Jezus' opstanding en hemelvaart
De derde dag na zijn dood ontdekten enkele voorzichtig teruggekeerde discipelen, onder wie een paar vrouwen (zijn moeder Maria) die wilden kijken of ze hem mochten balsemen, dat de grote steen was weggerold, de wachten verdwenen en het lichaam, met achterlating van de keurig opgerolde linnen lijkwindsels, onvindbaar. Zowel in de evangeliën als in enkele van de brieven in het Nieuwe Testament wordt gewag gemaakt van verschijningen van Jezus aan een groot aantal (ten minste vijfhonderd) volgelingen, en van gesprekken en een maaltijd met zijn discipelen. Bij de laatste maaltijd, aan de oever van het Meer van Galilea, rehabiliteerde hij Petrus, die tijdens de rechtszaak uit angst driemaal tegen omstanders gezegd had hem niet te kennen. Daarna nam Jezus afscheid met de belofte dat hij terug zou komen (de 'wederkomst') en de opdracht aan zijn discipelen het evangelie over de gehele wereld te verspreiden. Vervolgens steeg hij ten hemel (de 'hemelvaart'). Dit wordt gevierd op Hemelvaartsdag Voorspeld: Ten eerste: Jezus zelf heeft zijn dood en opstanding voorspeld. En zijn dood en opstanding zijn uitgekomen, precies zoals hij had gezegd (Lukas 18:31-33).
[bewerk] Namen en titels voor Jezus in de Bijbel
Een naam waarmee Jezus in de Bijbel wordt aangeduid is Immanuël (Hebreeuws voor God met ons). In de proloog van het Bijbelboek het Evangelie naar Johannes in het Nieuwe Testament wordt hij metaforisch voorgesteld als de Logos, het Woord, waarmee tevens de scheppingskracht van God wordt bedoeld: "In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. (...) Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond." Het Oude Testament, met name het boek Jesaja, bevat verschillende profetische gedeelten waarvan veel christenen menen dat ze op Jezus betrekking hebben. Daarin wordt hij onder meer 'de knecht des Heren' genoemd. Ook worden in het Oude Testament de geboorte, geboorteplaats (Bethlehem), en afkomst (stam van Juda, Davitische lijn) van de Messias voorspeld. Christenen betrekken de beschreven titel 'Leeuw van Juda' op Jezus. Voorts wordt Jezus de zoon van God genoemd (dit vanwege Zijn vermeende verwekking door de Heilige Geest) en dikwijls ook aangeduid als zoon des mensen.
Wat van het allergrootste belang is is de benaming dat Jezus het Lam God's is dat de zonden van de wereld wegneemt. Zelf heeft Jezus hier verscheidene malen op gewezen, en vlak voor Zijn hemelvaart heeft Jezus Zijn discipelen op het hart gedrukt dat in Zijn naam aan de gehele wereld vergeving van zonden gepreekt moest worden. Het was de reden waarom Hij Zich liet kruisigen en eveneens waarom Hij verrees uit de dood.
[bewerk] Wat Jezus zelf zei over wie hij is
Jezus noemde zich nadrukkelijk 'de zoon' (van de Vader) en ook vaak 'de mensenzoon' (NBG-vertaling: 'Zoon des Mensen'). Hij zei dat hij door 'de Vader' gezonden was en dat hij alleen dat zei en deed 'wat hij de Vader had zien doen'; daarmee gaf hij ten eerste letterlijk aan dat hij bij God vandaan naar de mensen was gekomen, ten tweede dat hij God de Vader goed kende en ten derde dat hij zijn missie niet op eigen houtje was begonnen, maar dat hij gehoorzaam de taak uitvoerde die de Vader hem gegeven had.
In het laatste bijbelboek, de Openbaring van Johannes, wordt een verschijning van Jezus beschreven, waarin hij zegt 'Ik ben de alfa en de omega, het begin en het einde'. De vier evangeliën geven onder meer parabels weer, waarin Jezus nog veel meer "Ik ben"-functies op zichzelf betrekt, zoals "Ik ben de ware wijnstok", "Ik ben de deur", "Ik ben de de goede herder", "Ik ben het licht der wereld", "Ik ben het brood des levens" en "Ik ben het levende water". Deze claims liet hij overigens nooit op zichzelf staan, maar hij koppelde er steevast een belofte aan vast. Bijvoorbeeld: "Ik ben het licht der wereld, wie mij volgt zal nooit in duisternis wandelen." Zijn missie vatte hij verder samen met de uitspraak "Ik ben de weg, de waarheid en het leven, niemand komt tot de Vader dan door Mij" en "Ik en de Vader zijn een" waarmee hij eigenlijk aan wilde geven dat hij zichzelf ook als God beschouwde. Veelzeggend is in dit kader dat toen hij gevangen was genomen en door de Joodse Hoge Raad, het Sanhedrin, werd ondervraagd, hij op de vraag van de hogepriester of hij de messias, de Zoon van God was het antwoord gaf: "‘U zegt het. Maar ik zeg tegen u allen hier: vanaf nu zult u de Mensenzoon zien zitten aan de rechterhand van de Machtige en hem zien komen op de wolken van de hemel.’" (Matteüs 26:64). Deze woorden waren voor de hogepriester en de andere aanwezige leden van het Sanhedrin voldoende om hem te beschuldigen van godslastering en hem feitelijk ter dood te veroordelen. Voor een Jood was namelijk het zichzelf gelijkstellen aan God de grootst mogelijke zonde en hierop stond de doodstraf.
In de drie jaar van zijn publieke optreden in Israël waarschuwde hij zijn vaste kern volgelingen regelmatig voor de naderende apotheose en het onvermijdelijke afscheid. Hij zei terug te zullen keren naar 'de Vader', vanwaar hij de gelovigen zou blijven bijstaan. Hij beloofde daarbij dat zijn volgelingen de 'Heilige Geest' zouden ontvangen om hen verder te leiden op 'de weg'. Ook beloofde hij zijn terugkeer naar de aarde, op een tijdstip dat 'de Vader' zou bepalen - al gaf hij wel duidelijke kenmerken van de tijd voor zijn terugkomst: geloofsafval, liefde die verkilt, veel oorlogen en burgeroorlogen, veel epidemieën en hongersnoden, veel aardbevingen, etc. Vlak voor zijn hemelvaart benadrukte Jezus bij zijn discipelen het belang dat zijn boodschap van verlossing en bevrijding door vergeving van zonden aan de gehele wereld bekend zou worden gemaakt.
Voor een beeld van Jezus volgens de historisch-kritische methode plus enkele andere, algemene opmerkingen, zie: Jezus (historisch-kritisch benaderd).
[bewerk] Zie ook
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Jesus op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Christendom (Portaal) |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Bijbel - Jezus - Heilige Geest - Maria - Kerk - Monnik - Paus - Kardinaal - Bisschop - Priester - Pastoor - Kapelaan - Diaken - Dominee - Doop - Belijdenis - Avondmaal - Eucharistie - Liturgie - Liturgisch vaatwerk - Zonde - Vrijzinnig protestantisme - Vergeving - Geschiedenis van het christendom - Christendom van A tot Z |
|||
