Afro-Brazilianen
Afro-Brazilianen (Portugees mannelijk: afro-brasileiros, vrouwelijk: afro-brasileiras) is de benaming van een bevolkingsgroep in Brazilië van mensen die een Afrikaanse afkomst hebben. In de praktijk is deze groep niet eenduidig af te bakenen. Toch wordt het lidmaatschap van deze groep in de praktijk door mensen sterk gevoeld. Ook is het een belangrijke term bij de bewustwording, de strijd tegen discriminatie en het bepalen van het beleid gebruikt wordt. Enkele bekende uitingen van Afro-Braziliaanse cultuur zijn capoeira en candomblé.
Inhoud |
[bewerk] Terminologie
Omdat de Braziliaanse bevolking sterk gemengd is, is het in de praktijk moeilijk af te bakenen wie er precies tot de Afro-Braziliaanse bevolkingsgroep behoren. Als onderdeel van de etnisch-culturele identiteit hangt het er vooral vanaf of lidmaatschap tot deze groep door de persoon zelf gevoeld wordt.
In het dagelijks spraakgebruik wordt zowel door de bevolkingsgroep zelf, als door buitenstaanders de term negros/negras gebruikt. Dit heeft soms een negatieve connotatie, hoewel minder sterk dan bijvoorbeeld het Nederlandse woord "neger". Toch is het correcter om de term "Afro-Brazilianen" te gebruiken. Deze term is ontstaan naar analogie van het woord Afro-Amerikanen.
[bewerk] Geschiedenis
Zie Slavernij in Brazilië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De geschiedenis van de Afro-Brazilianen begint rond 1550, toen de slavenhandel vanuit Afrika op gang kwam naar Brazilië. In totaal werden rond de 3 miljoen slaven naar dit land gebracht, voornamelijk uit de Soedanvolken uit West-Afrika en de bantoevolken uit Zuidelijk Afrika.
Slaven werkten vaak meer dan 14 tot 16 per uur per dag. 's Nachts verbleven zij in een slavenschuur (senzala). Deze waren donker, vochtig, overbevolkt en onhygiënisch. Bovendien werden zij vaak gestraft door de slavenopzichter (capataz).
Sommige slaven wisten te ontvluchten, waarna zij zich groepeerden en een soort vrijstaten stichtten in het binnenland, de zogenaamde quilombos. De bekendste quilombo is Quilombo dos Palmares, dat op het eind onder leiding stond van Zumbi.
Na druk van Engeland van buitenaf, en Braziliaanse intellectuelen van binnenuit, ondertekende prinses Isabel op 13 mei 1888 de Lei Áurea ("Gouden Wet"), waarin de slavernij officieel werd afgeschaft
[bewerk] Demografie
[bewerk] Aandeel in de bevolking
In de volgende grafiek is te zien hoe de samenstelling van de Braziliaanse bevolking van 1872 tot 1991 gewijzigd is:
De grafiek laat zien dat de Afro-Brazilianen (waartoe ook vaak de mulatten gerekend worden) rond het afschaffen van de slavernij aan het eind van de 19e eeuw in de meerderheid waren. In 1940 waren zij echter een minderheid geworden. Daar zijn verschillende redenen voor:
- Het sterftecijfer onder de Afro-Braziliaanse bevolking lag hoger, omdat zij minder toegang hadden tot gezondheidszorg.
- Er werden veel kinderen geboren uit een blanke man en een mulattenvrouw. Deze werden vaak als "blank" geclassificeerd.
- Een grote immigratie vanuit Europa.
Deze immigratie werd gestimuleerd door de Braziliaanse overheid. Na de afschaffing van de slavernij waren er steeds meer arbeidskrachten nodig in de groeiende koffieteelt. Maar ook voerde de overheid een actief beleid om te zorgen dat de bevolking "blanker" werd.
[bewerk] Geografische spreiding
Het volgende kaartje laat zien hoe het aandeel van de Afro-Brazililanen (waarbij hier ook de mulatten zijn opgenomen) varieert per deelstaat:
██ > 70%
██ 60 – 70%
██ 50 – 60%
██ 30 – 50%
██ 10 – 30%
██ < 10%
Duidelijk is te zien dat het aandeel van de Afro-Brazilianen het grootst is in de regio's Noord en Noordoost. In het Noordoosten waren de suikerrietplantages, en hier zijn de meeste slaven naartoe gevoerd. De reden dat Afro-Brazilianen ook in het Noorden een groot aandeel van de bevolking vormen is omdat vooral de arme, zwarte bevolking in het Amazonegebied hun geluk zoekt. In de regio's Zuidoost en Zuid is hun aandeel veel kleiner. Dit is het gebied waar de meeste koffie verbouwd wordt, en waar aan het eind van de 19e eeuw veel Europeanen naartoe zijn geëmigreerd.
[bewerk] Cultuur
[bewerk] Algemeen
De Afro-Braziliaanse bevolking heeft verschillende specifieke cultuuruitingen voortgebracht. Sommige daarvan hebben een grote bekendheid gekregen, zoals capoeira, candomblé en bepaalde vormen van muziek. Zo heeft bijvoorbeeld de samba een sterk Afro-Braziliaans element.
[bewerk] Capoeira
Zie capoeira voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Capoeira is een combinatie van dans en vechtsport. Men gaat ervan uit dat deze door de slaven in de senzalas is ontwikkeld als een verborgen manier om hun weerbaarheid tegen de blanke opzichters te verbeteren.
[bewerk] Candomblé
Zie candomblé voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Candomblé komt voort uit verschillende spiritisme Afrikaanse godsdiensten. Bepaalde spirituele entiteiten of "geesten" hebben het vermogen het menselijk lichaam deels overgenomen. Candomblé heeft zich deels vermengd met symbolen van de Rooms-Katholieke Kerk.
[bewerk] Muziek
Een aantal Afro-Braziliaanse muzieksoorten zijn:
Ook zijn er een aantal typisch Afro-Braziliaanse instrumenten:
[bewerk] Keuken
Een aantal Braziliaanse gerechten wordt als typisch Afro-Braziliaans gezien, hoewel er meestal ook Europese en inheemse ingrediënten in zijn verwerkt. Voorbeelden zijn:
- Feijoada
- Moqueca
- Vatapá
[bewerk] Bekende Afro-Brazilianen
De volgende Afro-Brazilianen zijn in België en Nederland het meest bekend:
- Pelé
- Ronaldinho
- Rivaldo
- Gilberto Gil
- Milton Nascimento
