Synagoga
Z Wikipedii
Synagoga, bożnica, bóżnica – najważniejsza instytucja judaizmu.
Synagoga - z gr. συναγωγή synagoge: "zgromadzenie, miejsce zebrań" - odpowiada hebrajskim nazwom: בית הכנסת Bejt Ha-knesset (dom zgromadzenia - obiekt modlitewny, przeznaczony wyłącznie odprawianiu żydowskich obrzędów religijnych), בית המדרש Bejt Ha-midrasz (dom nauki, szkoła - miejsce studiowania Tory i Talmudu), בית תפילה Bejt Tefila (dom modlitwy)- oraz שול szul (w języku jidisz szkoła). Powszechnie używane słowa w języku polskim odpowiadające pojęciu synagogi to: bożnica (lub bóżnica - czyli miejsce poświęcone Bogu, dom modlitwy, szkoła żydowska) lub tempel (nazwa używana raczej rzadko, oznacza synagogi postępowe budowane przez Żydów niemieckich, będących pod wpływem Haskali). Wielka liczba określeń synagogi wynika z jej wielofunkcyjności: nie jest ona tylko miejscem modlitw i nabożeństw, lecz także miejscem studiowania Tory i Talmudu, salą zebrań i siedzibą kahału. Synagoga mieściła różne urzędy gminne: kancelarię, archiwum, pomieszczenia sądów rabinackich, skarbiec, a nawet koszerną stołówkę i schronisko z noclegownią. Nie jest więc ona budynkiem sakralnym w pojęciu chrześcijańskim, nie składa się tu ofiar, nie oddaje czci obrazom czy posągom, nie konsekruje się tego budynku.
Jedyną i prawdziwą świątynią, w której służbę ofiarniczą sprawowali kapłani, była Świątynia Jerozolimska, zburzona przez Rzymian w 70 roku n.e. Zwoje Tory przechowywane są w synagodze w specjalnej szafie (świętej skrzyni - Aron Hakodesz) wbudowanej we wschodnią ścianę synagogi zwróconej ku Jerozolimie, gdzie znajdowała się Świątynia Jerozolimska. Centralnym miejscem synagogi jest bima - podium lub pulpit służący do czytania Tory. Wnęka Aren - ha - kodesz przesłonięta jest zasłoną zwaną Parochet. Ściana, w której znajduje się wnęka zwie się Mizrach. Synagoga wywodzi sie od świątyni w Jerozolimie, z której pozostał dzis jedynie mur ją otaczający - dzisiejsza "Ściana Płaczu". W świątyni wydzielone było "święto świętych" czyli miejsce na Arkę Przymierza, gdzie znajdował się także stół chlebowy, przeznaczony na 7 bochnów oraz Menora. Od średniowiecza w architekturze synagog pojawiło się odrębne pomieszczenie dla kobiet - babiniec. Do najstarszych synagog należą synagogi w Gamli (I w.), w Magdali i na Masadzie w Palestynie. Pozostałości jednej z piękniejszych synagog antycznych zobaczyć można w Kafarnaum nad brzegami Jeziora Galilejskiego.
Spis treści |
[edytuj] Sławne synagogi
- Synagoga w Dura-Europos w Syrii jest najprawdopodobniej najstarszą żydowską synagogą na świecie.
- Synagoga Staronowa w Pradze w Czechach, jest najstarszą czynną synagogą w Europie. Została zbudowana w 1270 roku.
- Synagoga Hurva w Jerozolimie, zlokalizowana w żydowskiej dzielnicy Starego Miasta, znajdowała się tam od XVI wieku aż do 1948 roki, kiedy to została zniszczona przez legiony arabskie.
- Synagoga Tauro w Newport, Rhode Island, jest pierwszą synagogą w Stanach Zjednoczonych. Została zbudowana w 1759 roku, przez kongregację Jeshuat Israel.
- Synagoga Bevis Marks w Londynie jest najstarszą nieustannie funkcjonującą synagogą na świecie.
- Największą synagogą na świecie jest reformowana synagoga Emanu-El w Nowym Jorku. Jej powierzchnia wynosi 3523 m².
- Największą synagogą w Europie, jak i drugą największą na świecie jest Wielka Synagoga w Budapeszcie. Jest również światowym centrum judaizmu neologicznego.
[edytuj] Sławne polskie synagogi
- Stara Synagoga w Krakowie jest najstarszą synagogą w Polsce. Została zbudowana w drugiej połowie XV wieku.
- Jedyną w Polsce czynną synagogą izraelicką jest Synagoga Tempel w Krakowie.
- W Nowym Sączu znajduje się jedyna w Polsce prywatna bożnica chasydzka (Synagoga Bajs Nusn).
- Do czasów II wojny światowej Wielka Synagoga w Warszawie była największą synagogą na świecie. Istniała w latach 1878-1943.
- Do czasów II wojny światowej Nowa Synagoga we Wrocławiu była światowym centrum judaizmu liberalnego.
- Inne sławne a obecnie nieistniejące synagogi: Wielka Synagoga w Łodzi, Wielka Synagoga w Gdańsku, Synagoga Wielka w Katowicach, Synagoga Maharszala w Lublinie, Nowa Synagoga w Tarnowie, Wielka Synagoga w Białymstoku, Synagoga w Bydgoszczy.
[edytuj] Zobacz synagogi
- województwa dolnośląskiego
- województwa kujawsko-pomorskiego
- województwa lubelskiego
- województwa lubuskiego
- województwa łódzkiego
- województwa małopolskiego
- województwa mazowieckiego
- województwa opolskiego
- województwa podlaskiego
- województwa podkarpackiego
- województwa pomorskiego
- województwa śląskiego
- województwa świętokrzyskiego
- województwa warmińsko-mazurskiego
- województwa wielkopolskiego
- województwa zachodniopomorskiego
[edytuj] Zobacz też
- Cmentarz Remuh
- Drukarnia Haliczów
- przegląd zagadnień z zakresu architektury
- Wikipedia:WikiProjekt Polskie Synagogi
[edytuj] Linki zewnętrzne
WikiProjekt:Polskie Synagogi Portal:Synagogi GRAFIKA ROKU 2006 PORTALU SYNAGOGI |