Republika Zielonego Przylądka

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Republika Zielonego Przylądka (port. Cabo Verde, República de Cabo Verde) – państwo wyspiarskie na Oceanie Atlantyckim (Wyspy Zielonego Przylądka), u zachodnich wybrzeży Afryki.

República de Cabo Verde


Flaga Republiki Zielonego Przylądka	Godło Republiki Zielonego Przylądka

Dewiza: (port.) Unidade, Trabalho, Progresso
(Jedność, Praca, Postęp)

prezydent Pedro Pires

Szef rządu

premier José Maria Neves

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

164. na świecie
4 033 km²
~0%

Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia

172. na świecie
418 224
103 osób/km²

Niepodległość

od Portugalii
5 lipca 1975

Jednostka monetarna

escudo Zielonego Przylądka (CVE)

Strefa czasowa

UTC -1

Hymn państwowy

Cântico da Liberdade

+238

mapa wyspy Santiago, na której leży stolica kraju - Praia

Praia - stolica Wysp z lotu ptaka

krajobraz na wyspie Santo Antao

Port w Mindelo - drugim co do wielkości mieście Wysp

Plaża na wyspie Sol

wulkaniczny krajobraz na Santo Antao

pustynne wnętrze wyspy Sal

statki w porcie w Mindelo

Wyspa Sao Vicente

Zdjęcie lotnicze wyspy Fogo

Historyczne zdjęcie miastecka na wyspie Sao Vicente

Spis treści

1 Pochodzenie nazwy
2 Ustrój polityczny
3 Geografia
4 Klimat
5 Geologia
6 Warunki naturalne
7 Ludność
8 Języki
9 Historia
- 9.1 Lista prezydentów kraju
- 9.2 Lista premierów kraju
10 Gospodarka
11 Podział administracyjny
12 Kultura
13 Zobacz też:

[edytuj] Pochodzenie nazwy

Nazwa państwa pochodzi od znajdującego się na wschód od wysp Przylądka Zielonego - najbardziej na zachód wysuniętego punktu kontynentalnej Afryki. Do mieszkańców tego kraju w języku polskim stosuje się niekiedy nazwą nawiązującą do portugalskiego określenia Wysp - Kapewerdeńczycy.

[edytuj] Ustrój polityczny

Republika Zielonego Przylądka jest demokratyczną republiką wielopartyjną. Na czele państwa stoi prezydent. Głównymi siłami politycznymi w państwie są: Afrykańska Partia Niepodległości Wysp Zielonego Przylądka (PAICV) i Ruch dla Demokracji (MPD).

[edytuj] Geografia

Wyspy Zielonego Przylądka stanowią archipelag położony w środkowej części Oceanu Atlantyckiego, 620 km na zachód od wybrzeży Afryki, na wysokości Przylądka Zielonego.

Archipelag ten składa się z 10 głównych wysp i 5 mniejszych wysepek. Dzielą się one na dwie grupy: Wyspy Zawietrzne (Ilhas de Barlavento) i Nawietrzne (Ilhas de Sotavento). Wyspy Zawietrzne to położone na północy wyspy: Santo Antão, São Vicente, Santa Luzia, São Nicolau, Sal i Boa Vista. Wyspy Nawietrzne leżą na południu, są to Maio, Santiago, Fogo i Brava. Wnętrza wysp są górzyste z najwyższym szczytem Pico - 2829 m n.p.m. Wyspy zajmują powierzchnię 4033 km². Wszystkie, oprócz wyspy Santa Luzia, są zamieszkane.

Główne miasta: (stan na 1 stycznia 2005 r.): Praia - 113 364 mieszkańców, Mindelo - 70 611 mieszkańców, Santa Maria - 17 231 mieszkańców, Pedra Badejo - 9488 mieszkańców, São Filipe - 8189 mieszkańców.

[edytuj] Klimat

Warunki atm.	Temperatura		Opady
Styczeń	75°F	24°C	5.3mm
Luty	75°F	24°C	3.8mm
Marzec	77°F	25°C	1.3mm
Kwiecień	77°F	25°C	0.0mm
Maj	78°F	25°C	0.0mm
Czerwiec	79°F	26°C	0.0mm
Lipiec	81°F	27°C	0.8mm
Sierpień	84°F	29°C	14.1mm
Wrzesień	85°F	29°C	33.6mm
Październik	83°F	29°C	6.5mm
Listopad	81°F	27°C	2.5mm
Grudzień	77°F	25°C	1.6mm

[edytuj] Geologia

Archipelag Wysp Zielonego Przylądka jest pochodzenia wulkanicznego. Najwyższym wzniesieniem Wysp jest stożek wulkanu Pico de Fogo (2829 m n.p.m.). Jego ostatni wybuch miał miejsce w 1995 roku. Północno-zachodnia część archipelagu (wyspy: Santo Antão, São Vicente, São Nicolau oraz Santiago) jest młodsza od części wschodniej, i co za tym idzie, powulkaniczny charakter krajobrazu jest tu bardziej widoczny. Ta część archipelagu jest wyższa od części wschodniej.

[edytuj] Warunki naturalne

Powierzchnia [[archipelagu ma charakter górzysto-wyżynny.

Na wyspach panuje klimat zwrotnikowy suchy; średnia roczna suma opadów wynosi 100-250 mm., przy czym opady występują niemal wyłącznie latem. Wyspy Zielonego Przylądka charakteryzują się niewielkimi rocznymi wahaniami temperatur - średnia temperatura w Prai w styczniu wynosi 22 °C, a w lipcu 27 °C.

Roślinność naturalna na wyspach jest typowa dla obszarów pustynnych i półpustynnych.

[edytuj] Ludność

Do czasu odkrycia Wyspy pozostawały niezamieszkane. Dzisiejsi mieszkańcy są potomkami niewolników sprowadzanych do pracy (głównie z terenu dzisiejszego Senegalu) oraz portugalskich kolonistów.

Około 3/4 społeczeństwa stanowią mulaci, reszta jest pochodzenia murzyńskiego. Na wyspach żyje także kilka tysięcy osób pochodzenia europejskiego, zwłaszcza portugalskiego. Na wyspach żyje ok. 435 000 osób (2000 r.), natomiast poza granicami kraju, zwłaszcza w USA, Portugalii i Holandii żyje liczna diaspora, szacowana na ok. 700 000 osób, z czego ok. 500 000 w USA.

Ponad połowa ludności zamieszkuje główną wyspę archipelagu - Santiago.

Około 80% społeczeństwa wyznaje katolicyzm, a 10% stanowią protestanci. Reszta nie wyznaje religii lub należy do innych ruchów religijnych jak anglikanie, Świadkowie Jehowy czy mormoni.

Wg. spisu z 2000 r. kobiety stanowiły 51,9% społeczeństwa, a mężczyźni - 48,1%. 3/4 ludności nie skończyło 15 lat; średni wiek w 2000 r. wynosił 17,4. Sytuacja taka jest wynikiem nie tyle wysokiego przyrostu naturalnego (wynoszącego ok. 2,4% rocznie), ile zachwiania równowagi wskutek emigracji dorosłych.

Przeciętne gospodarstwo domowe na wyspach składa się z 4,6 osoby. Znaczną część społeczeństwa stanowią samotni rodzice lub osoby żyjące w wolnych związkach, jedynie ok. 20% dorosłej populacji zawarło formalny ślub. Zwyczaj niezawierania małżeństw jest spuścizną portugalskiego systemu prawnego, który zabraniał małżeństw pomiędzy wolnymi a niewolnikami.

Występująca niekiedy w okresie poprzednim poligamia obecnie nie występuje.

[edytuj] Języki

Językiem urzędowym na wyspach jest język portugalski, jednak większość ludności posługuje się językiem kreolskim tzw. Krioulo, występującym w kilku odmianach. Jego podstawą jest na ogół język portugalski, zaś na poszczególnych wyspach duży udział w wykształceniu dialektów miały języki różne języki - na Sao Vincente – francuski, na Boa Vista – włoski, na Brava – angielski. Od kilku lat nasilają się żądania przyznania językowi kreolskiemu statusu języka urzędowego. Powszechna, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia jest znajomość francuskiego, nauka którego jest obowiązkowa w szkołach.

[edytuj] Historia

Wyspy Zielonego Przylądka były niezamieszkałe aż do kolonizacji portugalskiej. Pierwszą z Wysp Zielonego Przylądka - Boa Vista, odkrył w 1456 Alvise Cadamosto - wenecki żeglarz w służbie portugalskiej. Data ta jest uważana za datę odkrycia Wysp, aczkolwiek większa część archipelagu została odkryta dwa lata później - w 1458 roku przez Portugalczyka António da Noli, który nadał im obecną nazwę. Był on także pierwszym gubernatorem Wysp. Osadnictwo na wyspach rozpoczęło się od powstania w 1461 roku niewielkiej portugalskiej bazy wojskowej na wyspie Santiago. Od 1496 archipelag oficjalnie stał się portugalską kolonią. W 1513 r. przeprowadzono pierwszy spis ludności na Wyspach Zielonego Przylądka. Według jego wyników na Archipelagu żyło 162 mieszkańców, w tym 58 białych osadników, 16 wolnych Murzynów i 12 duchownych; resztę stanowili żołnierze i więźniowie. Spis nie uwzględniał niewolników; szacuje się, że w okresie tym żyło ich ok. 13 000. W 1532 r. na wyspie ustanowione zostało pierwsze biskupstwo.

Od czasu odkrycia wyspy były ważnym punktem na drodze między Portugalią a Indiami, zaś w latach 1500-1620 wyspa Santiago była głównym centrum światowego handlu afrykańskimi niewolnikami. W latach następnych znaczenie Wysp jako w tej dziedzinie nieco spadło; ponowny rozkwit handlu niewolnikami rozpoczął się na początku XVIII wieku i był związany z ich dostawami do angielskich kolonii w Ameryce Północnej. Także w XVIII wyspy były ważnym portem wielorybniczym. Koniec XVIII w to początek upadku gospodarczego Wysp Zielonego Przylądka, związany z końcem handlu niewolnikami. Wówczas rozpoczęła się emigracja ludności do USA i Brazylii. Wkrótce potem także wielorybnicy wytępili północnoatlantyckie stada wielorybów i zaczęli poszukiwać nowych łowisk. W XIX wieku wyspy na krótko stały się ważnym punktem na mapie żeglugi, a to dzięki temu, iż stanowiły centum załadunku węgla dla parowców kursujących po Oceanie Atlantyckim. Po wybudowaniu Kanału Sueskiego - od lat 70. XIX wieku znaczenie Wysp jako portu tranzytowego w drodze do Azji spadło zupełnie. Przez cały XIX w. i w wieku XX Wyspy opuszczało wielu mieszkańców, którzy za granicą szukali lepszego życia. Kryzys gospodarczy nie zosłał praktycznie przełamany do dziś, mimo, iż po uzyskaniu niepodległości kolejne rządy podejmowały liczne starania w tym zakresie.

W XX w. pojawił się ruch narodowo-wyzwoleńczy, który spowodował, iż Wyspy przestały być kolonią, a stały się zamorską prowincją Portugalii (1951 r.), zaś po rewolucji goździków (1974 r.) Portugalia zgodziła się na przyznanie niepodległości. Nastąpiło to 5 czerwca 1975 roku.

Do listopada 1980 r. główna partia kraju, która wywalczyła dla Wysp niepodległość - Afrykańska Partia Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC), była wspólną dla Republiki oraz dla Gwinei Bissau. Po tej dacie drogi partii obu krajów rozeszły się - wyspiarska część partii nie godziła się na połączenie obu państw. W styczniu 1981 rozpad partii został formalnie potwierdzony poprzez zmianę nazwy wyspiarskiej partii na Afrykańska Partia Niepodległości Wysp Zielonego Przylądka (PAICV). Do 1991 r. była ona jedyną partią w Republice, następnie wprowadzono system wielopartyjny. Wkrótce potem partia ta utraciła władzę na rzecz Ruchu dla Demokracji (MPD). Odzyskała ją po 10 latach - w 2001 r.

Pedro Verona Rodrigues Pires - prezydent Republiki Zielonego Przylądka (z lewej) z prezydentem Brazylii - Lula da Silvą

W 1995 r. na wyspach wybuchła epidemia cholery - zachorowało ponad 10 000 osób, z których 210 zmarło.

W 1996 reprezentacja kraju po raz pierwszy wzięła udział w Igrzyskach Olimpijskich.

Mimo niewielkiego znaczenia Republika Zielonego Przylądka stara się uczestniczyć w życiu politycznym kontynentu Afrykańskiego; w latach 80. zaangażowała się np. w sprawie walki o niepodległość Namibii.

[edytuj] Lista prezydentów kraju

Nazwisko	Daty urzędowania	Przynależność partyjna
Aristides Pereira	8 czerwca 1975 r.–22 marca 1991 r.	PAICV (do I 1981 r. jako PAIGC)
António Mascarenhas Monteiro	22 marca 1991 r.–22 marca 2001 r.	MPD
Pedro Verona Rodrigues Pires	od 22 marca 2001 r.	PAICV

[edytuj] Lista premierów kraju

Nazwisko	Daty urzędowania	Przynależność partyjna
Pedro Verona Rodrigues Pires	8 lipca 1975 r.–4 kwietnia 1991 r.	PAICV (do I 1981 r. jako PAIGC)
Carlos Veiga	4 kwietnia 1991 r.–5 pażdz. 2000 r.	MPD
Gualberto do Rosário	5 paźdz. 2000 r.–1 lutego 2001 r.	MPD
José Maria Neves	od 1 lutego 2001	PAICV

[edytuj] Gospodarka

Główną gałęzią gospodarki jest rolnictwo – na potrzeby własnego rynku uprawia się m.in. kukurydzę, ziemniaki, maniok, groch, a ponadto - zarówno na własne potrzeby, jak i na eksport - orzechy kokosowe, trzcinę cukrową, banany i daktyle. Uprawa roli jest utrudniona przez skrajnie suchy klimat - na wielu wyspach jest zbyt mało wody, by prowadzić działalność rolniczą. Ziemie uprawne stanowią ok. 16% powierzchni kraju.

Dużą rolę odgrywa rybołówstwo, jednak możliwości połowowe nie są w pełni wykorzystane przez lokalnych rybaków. Powodem tego jest niski poziom technologiczny miejscowych rybaków; większość ryb łowionych na wodach Republiki wpada w sieci zagranicznych łowców. Spore znaczenie ma także związane z rybołówstwem przetwórstwo ryb. Głównym gatunkiem połowowym jest tuńczyk. Oprócz ryb łowi się i przetwarza m.in. langusty.

Poza rybami i pewnymi produktami rolnymi eksport obejmuje także m.in. tekstylia i półprodukty do produkcji butów i wyrobów skórzanych.

Import obejmuje głównie artykuły spożywcze - 90% środków żywnościowych pochodzi z tego źródła. Ponadto na wyspy przywożone są towary przemysłowe, zwłaszcza elektronika, oraz maszyny i statki.

Głónymi partnerami handlowymi kraju są Portugalia, Holandia i Wielka Brytania.

Pewne znaczenie dla gospodarki kraju ma także turystyka; ostatnio jej znaczenie powoli rośnie, zaś dochody z tego źródła corocznie zwiększają się kilka procent. Obecnie turystyka dostarcza ok. 10% PKB. Turystyka ma zarówno charakter wypoczynkowy, jak też polega na odwiedzinach rodzin przez zamieszkałych za granicą obywateli. Wyspy są także doceniane przez żeglarzy i surferów.

Na terenie kraju nie ma złóż ważnych surowców mineralnych. W większych ilościach występuje jedynie bazalt, kaolin i gips. Pozyskuje się je w celu wytwarzania wyrobów dla przemysłu budowlanego i w niewielkich ilościach - na eksport. Wyspy eksportują też sól pozyskiwaną z wody morskiej.

Około 2/3 rodzin posiada krewnych za granicą; środki finansowe przysyłane przez nich stanowią ok. 20-25% PKB.

Wyspy korzystają z pomocy międzynarodowej, która jest przyznawana dość hojnie z uwagi na demokratyczny system prawny i brak naruszeń praw człowieka. Republika zajmuje jedno z pierwszych w Afryce miejsc pod względem pomocy zagraniczej w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

[edytuj] Podział administracyjny

Od 2005 r. terytorium państwa dzieli się na 22 jednostki administracyjne zwane concelho (l.mn. - concelhos), są to:

Boa Vista,
Brava,
Maio,
Mosteiros,
Paúl,
Praia,
Porto Novo,
Ribeira Grande,
Ribeira Grande de Santiago,
Sal,
Santa Catarina,
Santa Catarina do Fogo,
Santa Cruz,
São Domingos,
São Filipe,
São Lourenço dos Órgãos,
São Miguel,
São Nicolau,
São Salvador do Mundo,
São Vicente,
Tarrafal,
Tarrafal de São Nicolau.

[edytuj] Kultura

Kultura Wysp powstała ze zmieszania się kultury europejskiej, zwłaszcza portugalskiej, z elementami afrykańskimi. Najbardziej znanym twórcą pochodzącym z tego kraju jest śpiewaczka Cesária Évora oraz piosenkarka Lura. Literatura tworzona przez pisarzy pochodzących z Wysp Zielonego Przylądka, jest jedną z bogatszych w Afryce.