Rak gruczołu krokowego

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Rak gruczołu krokowego — to choroba nowotworowa gruczołu krokowego, występująca u 11% mężczyzn z rozpoznanym nowotworem i będąca przyczyną 9% zgonów z powodu chorób nowotworowych u mężczyzn.

Histologicznie najczęściej jest gruczolakorakiem (powyżej 75% przypadków) i częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem, i tak u mężczyzn po 80 roku życia stwierdza się go w badaniach sekcyjnych w 80–90% przypadków, w większości jednak są to przypadki tak zwanego raka utajonego, który nie powoduje poważnych implikacji klinicznych i nie jest przyczyną zgonu.

Czynnikami rozwoju raka gruczołu krokowego są:

predyspozycje dziedziczne: wystąpienie choroby u jednego krewnego I stopnia zwiększa ryzyko zachorowania dwukrotnie, wystąpienie raka u dwóch i więcej krewnych zwiększa to ryzyko nawet 10-krotnie. Raki o podłożu dziedzicznym rozwijają się wcześnie, nawet przed 55 rokiem życia.
czynniki rasowe:najczęściej chorują Afroamerykanie, najrzadziej przedstawiciele rasy żółtej w Azji południowo-wschodniej;
dieta z dużą ilością nasyconych tłuszczów, białka, cholesterolu, natomiast z niską ilością selenu, witaminy E i witaminy sprzyja rozwojowi raka gruczolu krokowego; działanie ochronne przypisuje się diecie z dużą zawartością soi, warzyw i owoców, produktów zbożowych (ogólnie dieta ubogotłuszczowa).

Spis treści

1 Przebieg kliniczny
2 Diagnostyka
3 Klasyfikacja TNM
4 Leczenie
- 4.1 Szczególne sytuacje kliniczne oraz leczenie eksperymentalne
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Przebieg kliniczny

Początkowo przez wiele lat rak rozwija się bezobjawowo. Uważa się, że w 3/4 przypadków jego rozwój rozpoczyna się w tak zwanej strefie obwodowej gruczołu krokowego (jest ona dostępna w trakcie badania per rectum). W miarę powiększania swojej objętości, powoduje objawy uciskowe sugerujące objawy łagodnego przerostu gruczołu krokowego, takie jak częstomocz, utrudnienie oddawania moczu i „słaby” strumień moczu, nagłe uczucie parcia na mocz i konieczność pilnego jego oddania. W dalszym rozwoju, przekracza barierę torebki narządu naciekając otaczające tkanki: pęcherzyki nasienne,moczowody oraz tkanki miękkie i kości miednicy małej.

Rak gruczołu krokowego daje przerzuty drogą:

naczyń krwionośnych — głównie do kości: kręgosłupa, miednicy, mostka, żeber, górne części kości udowych; rzadziej daje przerzuty do narządów miąższowych (wątroba, płuco, mózg);
drogą naczyń chłonnych do otaczających węzłów chłonnych (zasłonowych biodrowych i w póżniejszym stadium zaawansowania — okołoaortalnych i pachwinowych).

[edytuj] Diagnostyka

W diagnostyce raka gruczołu krokowego można wymienić podstawową triadę diagnostyczną:

badanie per rectum — które w 75% przypadków pozwala na stwierdzenie twardych guzków zlokalizowanych w obrębie prostaty (w późniejszych okresach stwiedza się „deskowato” twardą prostatę w obrębie jednego lub obu płatów);
PSA — swoisty antygen sterczowy, którego poziom w surowicy krwi, przekraczając 4 ng/l, silnie sugeruje obecność raka (u młodszych mężczyzn poniżej 65 roku życia wartości powyżej 2 ng/l powinny być przyczyną dalszej diagnostyki);
transrektalna ultrasonografia z biopsją gruczołu krokowego z następową oceną pobranego matriału według tak zwanej skali Gleasona oceniającej cechy architektoniki uzyskanych komórek; rozróżnia się 10 stopni skali Gleasona, gdzie stopnie 2–4 odpowiadają komórkom dobrze zróżnicowanym, 5–7 średnio zróżnicowanym, 8–10 komórkom źle zróżnicowanym; im wyższy stopień skali Gleasona, tym rokowanie gorsze;
badania uzupełniające: tomografia komputerowa, NMR, PET, limfadenectomia zaotrzewnowa pozwalają na ocenę zaawansowania procesu i kwalifikację do skali TNM określającej stopień zaawansowania raka i warunkującą wybór metody leczenia.

[edytuj] Klasyfikacja TNM

T — guz pierwotny
- Tx — nie można wypowiedzieć się co do guza pierwotnego
- T0 — brak guza pierwotnego
- T1 — guz niewyczuwalny per rectum i niewidoczny w badaniach obrazowych
  - T1a — stwierdzony przypadkowo w badaniach histopatologicznych i zajmuje mniej niż 5% ocenianej tkanki
  - T1b — jak wyżej, ale zajmuje ponad 5% ocenianej tkanki
  - T1c — stwierdzony w biopsji z powodu podwyższenia PSA
- T2 — guz ograniczony do gruczołu krokowego
  - T2a — zajmuje mniej niż połowę 1 płata
  - T2b — zajmuje więcej niż połowę jednego płata
  - T2c — zajmuje oba płaty
- T3 — guz naciekający poza torebkę gruczołu krokowego
  - T3a — guz nacieka poza torebkę gruczołu krokowego po jednej lub obu stronach
  - T3b — guz nacieka pęcherzyki nasienne
- T4 — guz nieruchomy, naciekający inne narządy niż pęcherzyki nasienne (szyja pęcherza moczowego, odbytnica, mięśnie dźwigacze odbytu, ściana miednicy)

N — regionalne węzły chłonne
- Nx — niemożliwa ocena węzłów chłonnych
- N0 — brak przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych
- N1 — obecne przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych

M — obecność odległych (poza węzły chłonne regionalne) przerzutów
- Mx — niemożliwa ocena odległych przerzutów
- M0 — nie ma odległych przerzutów
- M1 — obecne odległe przerzuty
  - M1a — przerzuty do węzłów chłonnych innych niż regionalne
  - M1b — przerzuty do kości
  - M1c — inna lokalizacja przerzutów

[edytuj] Leczenie

stadium T1–T2
- prostatektomia radykalna, czyli zabieg całkowitego wycięcia gruczołu krokowego i pęcherzków nasiennych z dostępu nadłonowego, kroczowego lub laparoskopowo.

Ten typ leczenia proponuje się u osób z przewidywanym co najmniej 10-letnim okresem przeżycia, czyli zwykle poniżej 75 roku życia.

Powikłaniem tej metody jest:

- - praktycznie w 100% zaburzenia erekcji wskutek uszkodzenia naczyń i nerwów — w metodzie laparoskopowej zmniejszona częstość tego powikłania
  - nietrzymanie moczu
  - zwężenie zespolenia pęcherzowo-cewkowego
  - przetoka moczowa
  - śródoperacyjna utrata krwi

stadium T3
- jako uzupełnienie leczenia operacyjnego (lub u osób z przewidywanym krótkim czasem przeżycia, lub po wznowie po leczeniu operacyjnym) stosowana jest radioterapia.

Powikłania:

- - zapalenie pęcherza moczowego
  - zwężenie dróg moczowych
  - nietrzymanie moczu
  - zapalenie odbytnicy
  - przewlekła biegunka
  - zaburzenia erekcji (rzadziej niż w przypadku leczenia operacyjnego)

stadium T4
- leczenie hormonalne polegające na wytworzeniu blokady androgenowej, czyli zablokowaniu wpływu androgenów na komórki raka gruczołu krokowego, co hamuje ich proliferację i przyspiesza ich apoptozę. Jest to typowy przykład leczenia paliatywnego, które nie ma wpływu na długość przeżycia, zmniejsza jedynie objawy zaawansowanej choroby i poprawia komfort życia.

Blokadę hormonalną można uzyskać dwoma sposobami:

- kastracja
- stosowanie analogów ganadoliberyn czyli agonistów LHRH

Działania niepożądane tej metody:

- impotencja
- osteoporoza
- ginekomastia
- depresja
- uderzenia gorąca, wypadanie włosów, zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej
- niedokrwistość

[edytuj] Szczególne sytuacje kliniczne oraz leczenie eksperymentalne

brachyterapia z zastosowaniem izotopu jodu-125 i palladu-103 jako źródła promieniowania. Szczególnie polecana w następującym stadium zaawansowania:
- T1c - T2a, skala Gleasona < 7, PSA < 10, objętość gruczołu krokowego poniżej 50 cm³

„watchful waiting”, czyli baczna obserwacja polegająca na wnikliwej obserwacji, powtarzaniu oznaczeń PSA oraz powtórnych biopsji u pacjentów z niskim zaawansowaniu nowotworu (T1c–T2a, Gleason < 6, PSA < 10) i wdrożeniu leczenia dopiero w przypadku progresji choroby. Umożliwia to uniknięcie ujemnych następstw radykalnych metod leczniczych.

metody eksperymentalne
- krioterapia, czyli zamrażanie miejscowe do temp. –40,0°C
- leczenie skupioną wiązką ultradźwiękową o wysokiej intensywności stosowanej przez sondę doodbytniczą.