Polskie przekłady Biblii
Z Wikipedii
Polskie przekłady Biblii, podobnie jak w innych krajach z kręgu chrześcijaństwa były jedną z najważniejszych dziedzin piśmiennictwa.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Pierwsze przekłady częściowe
Polskie przekłady Biblii pojawiły się stosunkowo późno. Możemy wyróżnić przekłady Biblii pełne i częściowe. Wśród częściowych szczególną pozycję zajmują psałterze. Istnieje przekaz o psałterzu z 2. połowy XIII wieku, przetłumaczonym dla królowej Kingi, jednak nie zachował się on do naszych czasów. Innym ważnym zabytkiem piśmiennictwa jest Psałterz królowej Jadwigi zwany też Psałterzem floriańskim (z przełomu XIV i XV wieku). Z tego samego okresu, a być może i źródła, pochodzi Psałterz puławski.
Całość tłumaczenia Starego Testamentu pojawiła się w kręgach dworskich i znana jest jako Biblia królowej Zofii, pochodzi ona z połowy XV wieku i bywa również nazywana "szaroszpatacką" od miasta na Węgrzech, gdzie została znaleziona.
[edytuj] Przekłady pełne
Pierwsze w historii przekłady całości Biblii (Starego i Nowego Testamentu) na język polski pojawiają się w okresie Reformacji. Były to bezpośrednie przekłady z języków oryginalnych: hebrajskiego, łaciny i greckiego. Są to: kalwińska Biblia Brzeska (zwana też "Radziwiłłowską") z 1563 roku (jako pierwszy w historii przekład całości Biblii z języków oryginalnych), ariańska Biblia Nieświeska 1570-1572 oraz luterańska Biblia Gdańska (1632). Pierwsze pełne tłumaczenie z kręgów katolickich (oparte nie na oryginale, ale na łacińskim XV-wiecznym tłumaczeniu) to Biblia Leopolity zwana też Szarffenbergowską (1561).
Do niedawna w użyciu były najpopularniejsze przez wiele wieków katolicka Biblia ks. Wujka (całość wydana w 1599 r., Nowy Testament 1593, psalmy 1596) i protestancka Biblia Gdańska.
Na przełomie XIX i XX wieku powstał nowy przekład Tory i większości pozostałych ksiąg Starego Testamentu, wydany na podstawie języków oryginalnych przez Izaaka Cylkowa.
[edytuj] Przekłady współczesne
Chociaż od tego czasu powstawało wiele tłumaczeń, dopiero w drugiej połowie XX wieku, powstał przekład o dużym znaczeniu - Biblia Tysiąclecia. Tłumaczenie prowadzono pod kierunkiem benedyktynów z Tyńca; wydano je w roku 1965, od tego czasu miało cztery nowe redakcje.
W 1975 r. swoje tłumaczenie ukończyli polscy protestanci; to przygotowywane przez wiele lat dzieło zwane jest Biblią Warszawską.
W tłumaczeniu Biblii swoich sił próbowali też literaci, m.in. Artur Sandauer (przekład Księgi Rodzaju), Czesław Miłosz (m.in. Psalmy, Pieśń nad pieśniami, Księga Hioba) oraz Roman Brandstaetter (m.in. Księga Joba, Psalmy).
Obecnie trwają prace nad pierwszym w języku polskim, ekumenicznym przekładem Pisma Świętego. Bierze w nich udział dwudziestu tłumaczy z siedmiu Kościołów, a konsultacje są prowadzone w sumie z jedenastoma Kościołami. W dniu 26 września 2001 r (po sześcioletniej pracy) odbyła się uroczysta prezentacja całego Nowego Testamentu i Księgi Psalmów. Na pierwszej stronie, pod wersetem z Ew. Jana 1,14 "A Słowo ciałem się stało i zamieszkało wśród nas", podpisy złożyli zwierzchnicy: Kościoła Rzymskokatolickiego, Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Polskokatolickiego, Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Zielonoświątkowego, Kościoła Zborów Chrystusowych i Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego.
Ciekawostkami są przekłady częściowe stworzone w języku różnych kultur:
- góralskiej
- hip-hopowej (Dobra Czytanka wg św. ziom'a Janka)
[edytuj] Charakterystyka przekładów
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Typ przekładu
Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje przekładów:
- statyczny
- dynamiczny
- parafraza
[edytuj] Problem języków oryginalnych
Gdy przekład Nowego Testamentu jest określony jako tłumaczony z języków oryginalnych, oznacza to, że Ewangelia wg Mateusza tłumaczona była z greckiego. W istocie niektórzy uważają grecki tekst Ewangelii wg Mateusza za przekład lub parafrazę zaginionego tekstu napisanego po hebrajsku lub aramejsku, lecz nawet jeżeli to prawda, to tekst grecki jest przypuszczalnie najbliższy oryginałowi z tego, czym dysponowali tłumacze.
Poza tym sformułowanie „języki oryginalne” nie wyklucza uwzględniania wczesnych tłumaczeń na inne języki (np. wiele tłumaczeń z języków oryginalnych przy tłumaczeniu Genesis 4,8 dodaje na podstawie Septuaginty, wczesnego tłumaczenia na grecki, słowa: „Wyjdźmy na pole”, zakładając, że w czasach powstawania Septuaginty słowa te znajdowały się w tekście hebrajskim, a później zaginęły np. wskutek błędów kopistów) Camp.
[edytuj] Lista polskich przekładów Biblii
[edytuj] Historyczne
[edytuj] Współczesne
[edytuj] Katolickie
- Nowy Testament w przekładzie Eugeniusza Dąbrowskiego (lata 50 XX wieku)
- Nowy Testament w przekładzie Seweryna Kowalskiego (1956)
- Biblia Tysiąclecia (1965, z licznymi rewizjami)
- Biblia Warszawsko-Praska (1997, Nowy Testament 1975)
- Biblia Poznańska (1975)
- Biblia Lubelska (od lat 90)
- Biblia Paulistów (Nowy Testament i Psalmy - 2005)
[edytuj] Protestanckie
- Biblia Warszawska (1975)
- Nowy Testament, Współczesny Przekład (1991)
- Nowa Biblia Gdańska (lata 90 XX wieku)
- Przekład dosłowny Ewangelicznego Instytutu Biblijnego (2004)
[edytuj] Inne
- Przekład Nowego Świata (1997)
- Biblia w przekładzie ekumenicznym (Nowy Testament i Psalmy - 2001)
[edytuj] Bibliografia
Camp Jonathan Campbell, "Zwoje nad Morza Martwego rozszyfrowane", Amber 2001 (wyd. II)
[edytuj] Zobacz też
- Imię Jahwe w przekładach Biblii
