Kaczyka

Z Wikipedii

Kaczyka (rum. Cacica) - niewielka miejscowość położona na terenie Bukowiny południowej (Rumunia). Miejsce dużej czynnej kopalni soli.

Początki Kaczyk sięgają końca XVII wieku, jednak dopiero w 1782 roku cesarz Józef II wydał rozkaz poszukiwania soli kamiennej na Bukowinie. Przy słonych źródłach powstały wówczas małe warzelnie soli w kilku miejscach - między innymi w dolinie zwanej Kaczyka. Najczystszą sól kamienną odkryto w tym miejscu ponoć już w 1785 roku, na głębokości 28.5 m. W 1791 roku ruszyła kopalnia soli. Pomału likwidowano inne pomniejsze warzelnie. Ostatnią, w Pleszy, zamknięto w 1803 roku. Od tej pory Kaczyka zaspakajała zapotrzebowanie na sól całej Bukowiny.

Z początku stanowiska kierownicze zostały powierzone Austriakom lub Niemcom. Jednak już w 1785 roku władze austriackie skierowały do pracy przy warzeniu soli kilka rodzin ruskich, a w 1792 roku sprowadzono do pracy w kopalni 20 rodzin górniczych z Bochni, nadając im wolne od czynszu grunty pod osadnictwo. W 1810 roku kopalnia posiadała już trzy szyby. Trzy poziomy kopalniane znajdowały się na głębokości 30.5 m, 40 m i 76 m. Rozwój kopalni soli wpłynął na powstanie osady i budowę drogi łączącą Kaczykę z Suczawą - a stąd z całą resztą miast bukowińskich. Okolica Kaczyk została wciągnięta w przemysł solny. Wsie Kaczyka, Sołoniec, Pertestie, Ludihumora, Komanestie i Ballaczana dostarczały materiałów budowlanych do kopalni. Zarząd dominialny dostarczał drewna opałowego dla potrzeb warzelnictwa. Salina posiadała własne sądownictwo. Administracyjnie podlegała lwowskiej Dyrekcji Solnictwa. Ten związek z Galicją wpłynął szybko na wzrost liczby Polaków zatrudnionych w kopalni, w tym na stanowiskach kierowniczych. Wysoki procent Polaków utrzymał się aż do czasów międzywojennych i okresu repatriacji.

Nazwa Kaczyka jest polskiego pochodzenia. Legenda chce, by pochodziła od kaczek, które pływały po niewielkim jeziorku w lesie, na miejscu dzisiejszej kopalni. Osadę założyli jednak wpierw ruscy warzelnicy na całkowicie zalesionym bezludziu. Po sprowadzeniu górników i rozbudowie kopalni, osada stała się w 1818 roku odrębną gminą. Od początków XIX wieku kopalnia posiadała swoją szkołę, w której uczyli nauczyciele znający trzy języki pracowników kopalni, mianowicie niemiecki, rumuński i polski. Na przełomie XIX i XX wieków językiem wykładowym stał się także ukraiński. W 1810 roku wyświęcono pierwszy kościółek, od początku ksiądz był także utrzymywany przez kopalnię. Parafia w Kaczyce została założona w połowie XIX wieku. W 1904 roku zbudowano nowy, duży kościół - wierną kopię kościoła w Bochni. Zawiera on ołtarz i ambonę w ładnym stylu neogotyckim. Księżmi katolickimi w Kaczyce byli na ogół Polacy - aktualnie są to franciszkanie z Włoch. Oprócz kościoła rzymskokatolickiego istnieje w Kaczyce cerkiew prawosławna i unicka.

Przed II wojną światową w Kaczyce mieszkało ok. 600 Polaków i ok. 300 Niemców. Oprócz nich byli tu Ukraińcy, Rumuni, a także Węgrzy. Polacy wracali tu masowo podczas II wojny światowej. Dużo Polaków opuściło Kaczykę w 1940 roku. Wówczas Niemcy wywozili Niemców przymusowo na Śląsk. W 1946-1947 roku w ramach repatriacji sporo Polaków wróciło do Polski. Dzisiejsze rodziny są w dużym stopniu mieszane.

Istotnym śladem polskości pozostaje jednak kopalnia (warta zwiedzenia), w której pracowało wiele pokoleń polskich górników. Są oni autorami, na wzór polskich kopalni soli, podziemnych obiektów wspólnotowego użytku: kaplicy, sali zabaw, sztucznego jeziorka. Tą część kopalni można dziś zwiedzać, za niewielką opłatą. Naprzeciw głównego wejścia do kopalni, obok kościoła, stoi drewniany dom. Jest to były Dom Polski, zbudowany wysiłkiem całej wsi. Oddany parafii podczas rządów komunistycznych, by państwo nie odebrało go Polakom. Niestety po upadku Ceaucescu, parafia nie zgodziła się go zwrócić wspólnocie polskiej. Tak to przedstawiają miejscowi, którzy podkreślają, że cała wspólnota Kaczyk pracowała przy budowie tego domu, a teraz jest w posiadaniu parafii katolickiej. Nowy Dom Polski stoi za pocztą, na północ od głównej ulicy, kilkaset metrów w dół od głównej bramy do kopalni i kościoła.

Kościół w Kaczyce jest pod wezwaniem Wniebowstąpienia NMP. Za kościołem znajduje się replika groty z Lourdes, powiązana z "wymodleniem rewolucji w Timisoarze" i - w związku z tym - z zachowaniem trzech polskich wiosek przeznaczonych przez Ceaucescu do zagłady. Kościół w Kaczyce jest aktualnie głównym miejscem pielgrzymek katolickich w Rumunii. Tłumy przybywają tu na 14 sierpnia. Wiąże się to z posiadaniem kopii ikony Matki Bożej z Częstochowy.

Kaczyka posiada łagodniejszy klimat od przeciętnego na Bukowinie. Wiąże się to z położeniem w specyficznej rozległej dolinie osłoniętej jednak prawie z każdej strony pasmami gór.

W Kaczyce są spore możliwości zakupów, zarówno w centrum, jak i w prywatnych sklepikach wzdłuż szosy prowadzącej na wschód. Dobrym miejscem na rozstawienie namiotów znajduje się przy byłym Domu Polskim. Wcześniej należy jednak uzyskać pozwolenie księdza proboszcza, który mieszka na przeciwko szkoły. Poniżej osady stacja kolejowa z połączeniami do Suczawy, Gurę Humora, Kimpolung...

Zobacz też:

• Polskie miejscowości w Rumunii
• Bukowina południowa
• Skupiska Polaków: Nowy Sołoniec, Plesza, Pojana Mikuli.