Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego NKWD

Z Wikipedii

Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego NKWD (GUGB - Gławnoje Uprawlenije Gosudarstwiennoj Bezopastnosti), jeden z czołowych zarządów Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych NKWD, odpowiedzialny m.in. za bezpieczeństwo wewnętrzne, ochronę rządu, wywiad zagraniczny i kontrwywiad.

Spis treści 1 Utworzenie 2 Naczelnicy GUGB 3 Struktura 3.1 Koniec 1937 r 3.2 Wrzesień 1938 4 Stopnie 1935-40 5 Reorganizacje 6 Źrodła

[edytuj] Utworzenie

Istniejący od 1923 roku Połączony Państwowy Zarząd Polityczny (OGPU) działający niezależnie od NKWD, w 1934 roku został przemianowany na Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego i włączony jako główna struktura do Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych Związku Radzieckiego.

[edytuj] Naczelnicy GUGB

Na czele GUGB stał naczelnik, który był także pierwszym zastępcą Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych, byli nimi

• Jakow Agranow
• Michaił Frinowski
• Ławrientij Beria
• Wsiewołod Mierkułow

[edytuj] Struktura

Od 1936 roku, do 1939 roku, struktura GUGB uległa trzykrotnej zmianie: w listopadzie 1936 roku, po objęciu kierownictwa całego NKWD przez Jeżowa, 9 czerwca 1938 roku rozkazem ludowego komisarza SW nr 00362 wprowadzono nową organizacje tzw. wydziałów operacyjno-czekistowskich NKWD i 29 września 1938 roku, zmieniono struktury NKWD, zwiększając liczbę zarządów. Natomiast liczba wydziałów GUGB została zmieniona do siedmiu.

[edytuj] Koniec 1937 r

• OORPP -Wydział Ochrony Przywódców Partii i Państwa
• OO -Wydział Operacyjny
• KRO -Wydział Kontrwywiadu
• SPO -Wydział Tajno-Polityczny
• OO -Wydział Specjalny
• TO -Wydział Transportu
• INO -Wydział Zagraniczny
• USO -Wydział Ewidencyjno-Statystyczny
• SO -Wydział Specjalny (Szyfrów)
• TO -Wydział Więzienny
• WO -Wydział Transportu Wodnego
• OOT -Wydział Techniki Operacyjnej

[edytuj] Wrzesień 1938

Dla celów konspiracyjnych wprowadzono numerację Wydziałów GUGB i podległych im poszczególnych Oddziałów, np.

1. Oddział 2 Wyddziału V prowadził wywiad przeciwko Polsce.
2. Oddział 6 Wydziału III prowadził kontrwywiadu przeciwko Polsce.

Naczelnik Wsiewołod Mierkułow

• Wydział I - Ochrona Rządu: Nikołaj Własik
• Wydział II - Tajno-Polityczny (SPO): Piotr Fiodotow
• Wydział III - Kontrwywiad (KRO) : Trofim Kornienko
• Wydział IV - Specjalny (OO): Wiktor Boczkow
• Wydział V - Zagraniczny (INO) Paweł Fitin
• Wydział VI - Szyfrowy: A Kopytcew
• Sekcja Śledcza GUGB: W Sergijenko

[edytuj] Stopnie 1935-40

Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB NKWD)

• Komisarz Generalny Bezpieczeństwa Państwowego
• Komisarz Generalny Bezpieczeństwa Państwowego 1 rangi
• Komisarz Generalny Bezpieczeństwa Państwowego 2 rangi
• Komisarz Generalny Bezpieczeństwa Państwowego 3 rangi
• Starszy major Bezpieczeństwa Państwowego
• Major Bezpieczeństwa Państwowego
• Kapitan Bezpieczeństwa Państwowego
• Starszy Lejtnant Bezpieczeństwa Państwowego
• Lejtnant Bezpieczeństwa Państwowego
• Mł. Lejtnant Bezpieczeństwa Państwowego
• Sierżant Bezpieczeństwa Państwowego

[edytuj] Reorganizacje

Luty 1941
W lutym 1941 roku na polecenie Józefa Stalina wywiad zagraniczny (INO) i służby bezpieczeństwa (dotychczasowy Główny Zarząd Bezpieczeństwa Państwowego - GUGB), zostały wyłączone z Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych NKWD i stały się niezależnym Ludowym Komisariatem Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR (NKGB ZSRR), na czele którego stanął Wsiewołod Mierkułow. (Oddział zagraniczny został przemianowany w I Zarząd NKGB) NKWD pozostało pod zwierzchnictwem Ławrientija Berii i zasadniczo zajmowało się wewnętrznymi sprawami policyjnymi i projektami budowlanymi na dużą skalę.

lipiec 1941
Do stanu poprzedniego powrócono już w lipcu tego samego roku (1941), po wybuchu wojny z Niemcami. NKGB przeformowano na GUGB i włączono z powrotem do Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych.

Powody reorganizacji
Amerykański analityk wywiadu, John Dziak, pisze w swej książce - Chekisty: A History of KGB (1988) między innymi:

Tych szczególnych zmian organizacyjnych nigdy w pełni nie wyjaśniono, ale być może miały one coś wspólnego z wchłonięciem przez ZSRR podbitych krajów i narodów - Estonii, Litwy, Łotwy, części Polski i oderwaniem od Rumunii Besarabii i północnej Bukowiny. Liczba aresztowań, deportacji, egzekucji i łagrów zwiększyła się, a to wymagało zreorganizowanych i zwiększonych sił bezpieczeństwa. (....) Szok spowodowany agresją i szybkimi postępami Wehrmachtu doprowadził w lipcu 1941 roku do fuzji i oba organy znowu połączyły się jako NKWD pod kierownictwem Berii. (....)Zwycięstwa pod Stalingradem stworzyły perspektywę odzyskania wojennych strat, stąd ponowny rozdział, jak ten z 1941 roku (NKWD - NKGB)
maczec 1943
W marcu 1943 roku dokonano kolejnej reorganizacji, Główny Zarząd Bezpieczeństwa został wyłączony z NKWD celem ponownego utworzenia NKGB.

[edytuj] Źrodła

• John Dziak - Chekisty: A History of KGB (1988)
• Piotr Kołakowski - NKWD i GRU na Ziemiach Polskich (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu), Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2002

	Służby specjalne byłego Związku Radzieckiego i Rosji
	Obecne: GRU od 1918 | SWR od 1991 | FSB od 1995 | Historyczne: Ochrana 1881-1917 | Czeka 1917-1922 | GPU 1922-1923 | OGPU 1923-1934 | GUGB 1934-1941-1943 | NKWD 1934-1946 | NKGB 1941/1943-1946 | Smiersz 1943-1946 | MGB 1946-1953 | MWD 1946-1960 | KI 1947-1951 | KGB 1954-1991 | PGU 1954-1991 | Tematy wspólne: Zarząd do spraw Jeńców Wojennych Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR | SZON |