Avro Lancaster

Z Wikipedii

Avro Lancaster to ciężki czterosilnikowy brytyjski samolot bombowy z okresu II wojny światowej, powstały w zakładach A. V. Roe (Avro), używany od 1942.

Obok samolotu Handley Page Halifax, Lancaster był podstawowym ciężkim bombowcem brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych (Royal Air Force) okresu II wojny światowej. Lancaster uważany jest przy tym za najbardziej udany brytyjski ciężki bombowiec.

Spis treści 1 Rozwój 2 Wersje 3 Cechy lotno-pilotażowe 4 Użycie 5 Opis techniczny: 6 Dane lotno-taktyczne 6.1 Ogólne charakterystyki: 6.2 osiągi 6.3 uzbrojenie 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Rozwój

Projekt powstał z rozwinięcia dwusilnikowego ciężkiego bombowca Avro Manchester. Ponieważ użyte w Manchesterze silniki Rolls-Royce Vulture okazały się zawodne i niedopracowane, samolot ten nie był w pełni udany i zbudowano go jedynie 200 sztuk, a wycofano z użycia bojowego w 1942. Główny konstruktor zakładów Avro, Roy Chadwick przystosował następnie istniejący już projekt do zastosowania 4 dobrze znanych i sprawdzonych silników Rolls-Royce Merlin. W rezultacie powstał czterosilnikowy bombowiec Avro typ 683, nazwany początkowo Manchester Mk. III, a następnie Lancaster. Pierwszy lot prototypu miał miejsce 9 stycznia 1941, pierwszy samolot seryjny został zbudowany w październiku 1941.

Bombowce Lancaster budowano w zakładach Avro, Metropolitan-Vickers, Armstrong Whitworth, Vickers Armstrong i Victoria Aircraft (w Kanadzie) w 4 bardzo podobnych głównych wersjach seryjnych: Mk. I, II, III i X, z czego najliczniejszymi były Mk. I i Mk. III. Oznaczenia wszystkich wersji bombowych były poprzedzone literą "B", np. B.Mk. I, lecz jest ona często pomijana. Wszystkie wersje z wyjątkiem Mk. II napędzane były silnikami rzędowymi Merlin. Ogółem, do 2 lutego 1946 zbudowano 7377 Lancasterów.

Jedną z zalet Lancastera była duża komora bombowa w kadłubie, długości 10,05 m. Maksymalny udźwig normalnych wersji bombowych wynosił 6356 kg bomb w różnych konfiguracjach. Początkowo najcięższą przenoszoną bombą była bomba o masie 1818 kg. Wersje Lancasterów ze specjalnie pogłębioną komorą bombową zabierały ciężką bombę o masie 3632 kg lub bombę 'Tall Boy' o masie 5448 kg. Służyły one do zwalczania szczególnie istotnych celów punktowych. W 1945 powstała specjalna wersja B.Mk. I (Special), z wyciętą podłogą komory bombowej i usuniętą częścią wyposażenia, przeznaczona do przenoszenia najcięższej bomby II wojny światowej 'Grand Slam' o masie 9979 kg (uwaga: dokładne masy bomb 'Tall Boy' i 'Grand Slam' różnią się nieco w zależności od źródła). Inna specjalna wersja Lancasterów, B.Mk. III (Special) została w 1943 przystosowana do przenoszenia skaczących bomb Wallisa, przeznaczonych do niszczenia zapór w Zagłębiu Ruhry. Lancaster miał bardzo dobre wyposażenie radiowe, późniejsze samoloty miały także radar H2S do obserwacji powierzchni ziemi w celu ułatwienia celowania.

[edytuj] Wersje

• Mk. I (B.Mk I)- podstawowa wersja, napędzana silnikami Rolls-Royce Merlin (3425 sztuk)
  • Mk. I (Special) - przebudowane w 1945 samoloty B. Mk I z wydłużoną komorą bombową pozbawioną drzwi, nie posiadające wieżyczki dziobowej i grzbietowej, przenoszące bomby "Grand Slam" o wagomiarze 22000 lb (9979 kg) (33 sztuki)
  • Mk. I (FE) - wersja przeznaczona do walk na Dalekim Wschodzie
• Mk. II - napędzana silnikami gwiazdowymi Bristol Hercules VI (300 sztuk)
• Mk. III - napędzana amerykańskimi silnikami licencyjnymi Packard Merlin 28, Merlin 38 lub Merlin 224 (3039 sztuk)
  • Mk. III (Special) - zmodyfikowane w 1943 B. Mk III z 617 dywizjonu tzw. "Dambusters" utworzonego w celu zniszczenia tam na Renie. Przeniosiły poprzecznie zamontowane, rotujące bomby skaczące. Podczas akcji zniszczono trzy tamy, tracąc osiem maszyn. (19 sztuk)
• Mk. VI - przebudowane w 1943 Mk. III w których zamontowano silniki Packard Merlin 85 z 635 dywizjonu (9 sztuk)
• Mk. VII - 180 samolotów Mk. I przebudowane w 1945 z odmiennym uzbrojeniem strzeleckim
• Mk. X (B.Mk X)- wersja budowana w Kanadzie, z odmiennym uzbrojeniem strzeleckim (430 sztuk)
• Mk. XPP - Mk. X przebudowane na samoloty pasażerskie i pocztowe. Pozbawione wieżyczek, a w komorze bombowej dodatkowy zbiornik paliwa (2 sztuki)

[edytuj] Cechy lotno-pilotażowe

Samoloty Avro Lancaster cechowały się bardzo dobrymi właściwościami lotno-pilotażowymi. Nawet słabsze wersje Mk I i Mk III potrafiły z bombami dojść nad cel i powrócić szczęśliwie do bazy. Siły na sterach były nieduże, reakcja na stery szybka, pilotaż niemęczący, stateczność bez zarzutu. Przy podobnej mocy jak Handley Page Halifax przenosiły większy ładunek bomb, uzyskiwały wyższy pułap lotu. Cechy te sprawiły, iż dowództwo Bomber Command nie wyraziło zgody na inne użycie tej maszyny (np. holowanie szybowców transportowych) niż loty na bombardowanie celów strategicznych wewnątrz Niemiec.

[edytuj] Użycie

Samoloty Lancaster weszły na uzbrojenie lotnictwa brytyjskiego począwszy od grudnia 1941 (jako pierwszy otrzymał je 44 Dywizjon RAF). Zgodnie z brytyjską doktryną, Lancaster był przede wszystkim bombowcem nocnym. Pierwszy lot bojowy dwa Lancastery wykonały w nocy 17 kwietnia 1942 podczas nalotu na Essen. Następnie bywały używane masowo w kolejnych nocnych nalotach RAF na niemieckie miasta i zakłady przemysłowe. Słynną i nietypową akcją było uszkodzenie zapór wodnych w Zagłębiu Ruhry bombami Wallisa 19 maja 1943 (akcja ta została opisana w filmie Dam Busters). Inną słynną akcją Lancasterów było zatopienie niemieckiego pancernika "Tirpitz" bombami 'Tall Boy'. Samoloty Lancaster odbyły w czasie II wojny światowej 156 000 operacji bojowych, podczas których zrzuciły 608 612 ton bomb. 3249 samolotów utracono w akcji, jedynie 35 samolotów zdołało ukończyć ponad 100 udanych operacji bojowych - "rekordzista" odbył 139 operacji.

Na samolotach Lancaster latał od marca 1944 do 1946 roku także polski dywizjon 300 Ziemi Mazowieckiej.

Rozwinięciem Lancastera był bombowiec Avro Lincoln. Od 1945 budowano także wersję cywilną - pasażersko-transportową Lancastera, o nazwie Avro Lancastrian.

Obecnie dwa Lancastery pozostają w stanie zdolnym do lotu: samolot o numerze PA474 w Battle of Britain Memorial Flight i FM 213 w Canadian Warplane Heritage Museum.

[edytuj] Opis techniczny:

Czterosilnikowy średniopłat o konstrukcji całkowicie metalowej. Kadłub konstrukcji skorupowej. Z przodu kadłuba oszklone stanowisko bombardiera, nad nim wieżyczka strzelecka z dwoma karabinami maszynowymi. Za nimi, bogato przeszklona kabina pilotów, na grzbiecie kadłuba. W tylnej części samolotu na grzbiecie wieżyczka strzelecka z dwoma karabinami maszynowymi. Na końcu kadłuba, wieżyczka strzelecka z czterema krabinami maszynowymi. Usterzenie podwójne, stateczniki i stery o obrysie owalnym. Podwozie samolotu klasyczne, główne golenie z pojedynczymi kołami wciągane do gondol wewnętrznych silników, kółko ogonowe stałe. Załoga: zazwyczaj 7 ludzi (pilot, inżynier pokładowy, nawigator, bombardier, radiotelegrafista, górny strzelec i ogonowy strzelec). Silniki rzędowe Rolls-Royce Merlin lub Packard Merlin kilku odmian, o mocy 942 kW - 1207 kW lub gwiazdowe Bristol Hercules IV (1277 kW) lub XIV (1270 kW).

[edytuj] Dane lotno-taktyczne

Avro Lancaster Mk. I - pozostałe wersje dane zbliżone:

[edytuj] Ogólne charakterystyki:

• załoga: 7
• długość: 21,10 m
• rozpiętość: 31,09 m
• wysokość: 5,97 m
• powierzchnia nośna: 120,8 m²
• masy:
  • masa własna: 16 705 kg
  • masa całkowita: 27 921 kg
  • masa maksymalna startowa:
• obciążenie powierzchni nośnej: kg/m²

[edytuj] osiągi

• prędkość maksymalna: 462 km/h
• pułap operacyjny: 7 468 m
• zasięg: 1673 km
• prędkość wznoszenia: 2,4 m/s

[edytuj] uzbrojenie

wersje Mk.I - III, z wyjątkiem Special:

• 8 - 10 karabinów maszynowych Browning kaliber 7,7 mm:
  • 2 w przedniej wieży strzeleckiej,
  • 2 w górnej wieży
  • 4 w ogonowej wieży,
  • część samolotów miała ponadto 2 w stanowisku podkadłubowym.
• do 6356 kg bomb (np. 14 bomb po 454 kg, lub 6 bomb po 908 kg i 3 bomby po 114 kg, lub 1 bomba 'Tall Boy' 5448 kg).

[edytuj] Zobacz też

• Pozostałe znaczenia słowa "Lancaster"

Pokrewne konstrukcje

• Avro Manchester - Avro Lincoln - Avro Lancastrian

Podobne samoloty

• Handley Page Halifax - Short Stirling - B-17 Flying Fortress - B-24 Liberator - Pe-8

Ciąg oznaczeń Avro

• 652A Anson - 679 Manchester - 683 Lancaster - 685 York - 688 Tudor - 689 Tudor - 691 Lancastrian

[edytuj] Linki zewnętrzne

• PA474 of the Battle of Britain Memorial Flight ang.
• FM 213 of the Canadian Warplane Heritage Museum ang.
• Galeria zdjęć samolotu Avro Lancaster B.I R5868

Samoloty wojskowe Brytyjskiej Wspólnoty Narodów z okresu II wojny światowej
Samoloty myśliwskie
Firebrand | Roc | Defiant | Beaufighter | Blenheim | Mosquito | Firefly | Fulmar | Meteor | Gladiator | Hurricane | Tempest | Typhoon | Spitfire | Whirlwind | Boomerang
Samoloty bombowe i torpedowe
Battle | Blenheim | Beaufort | Hampden | Whitley | Wellington | Henley | Stirling | Halifax | Lancaster | Skua | Barracuda | Albacore | Swordfish
Samoloty transportowe i szybowce desantowe	Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe
Bombay | Albemarle | York | Hotspur | Hamilcar	Sunderland | Lerwick | Walrus | Anson | Botha | Warwick Lysander | Auster | Vincent | Proctor
Samoloty szkolno - treningowe	Samoloty doświadczalne i prototypy
Tutor | Magister | Tiger Moth | Oxford	E.28/39 | Vampire