Antysemityzm
Z Wikipedii
Antysemityzm uprzedzenie, postawa wrogości w stosunku do Żydów, postrzeganych jako grupa religijna, etniczna lub rasowa. Najbardziej ekstremalny antysemityzm głosiła ideologia niemieckiego nazizmu, doprowadzając do zagłady narodu żydowskiego w okupowanej Europie.
Spis treści |
[edytuj] Pojęcie antysemityzmu
Wbrew nazwie, która mogłaby wskazywać uprzedzenie do wszystkich ludzi pochodzenia semickiego, antysemityzm używany jest wyłącznie jako określenie wrogości do Żydów. Jako pierwszy nazwy "antysemityzm" użył niemiecki dziennikarz Wilhelm Marr w 1879 r. W XIX i 1 poł. XX wieku miało charakter pozytywny lub neutralny, nierzadko funkcjonowało jako samookreślenie osób i środowisk o poglądach antysemickich. Po doświadczeniach holocaustu, którego przyczyną był radykalny antysemityzm hitleryzmu określenie to nabrało pejoratywnego charakteru. Współcześnie niewiele osób przyznaje się do poglądów antysemickich, a określenie to uważane jest za obraźliwe.
[edytuj] Historia
[edytuj] Antysemityzm przedchrześcijański
Geneza antysemityzmu i jego najwcześniejsze przejawy są przedmiotem sporów. Według Petera Schafera przesądy antysemickie mają swój początek w Egipcie; oprócz motywów ekonomicznych i obyczajowych dużą rolę odgrywało odrzucenie żydowskiego monoteizmu oraz zakaz "bałwochwalstwa", czyli kultu bogów pogańskich. W jednym z najdawniejszych pism antysemickich egipski kapłan Manethon przedstawia Izraelitów jako potomków wypędzonych z Egiptu trędowatych. Podobną niechęć budzili Żydzi w Grekach, którzy uważali ich za barbarzyńców nie poddających się z powodu zasad religijnych hellenizacji. Najbardziej krwawym przejawem uprzedzeń były rozruchy w Aleksandrii w r. 38 n.e., w wyniku których zginęły tysiące Żydów. Pisarz grecki, Appian z Aleksandrii był autorem pamfletów antyżydowskich, znanych z polemiki Józefa Flawiusza. Powtórzył on m.in. znaną wcześniej legendę o tym, że Żydzi czczą głowę osła. Motywy antyżydowskie pojawiły się w wielu pismach autorów rzymskich (m.in. Juwenala, Tacyta). Tacyt m.in. określił Żydów jako lud nienawidzący całą resztę ludzkości i przypisał to ich religii. Walka o odzyskanie niepodległości nasiliła konflikty między Żydami i Rzymianami. Najbardziej wrogi judaizmowi cesarz Hadrian zakazał obrzezania, nakazał wypędzenie Żydów z ich ziem - którym nadał nową nazwę - Palestyna oraz poświęcił Świątynię Jerozolimską Jupiterowi. Wiele posunięć władz rzymskich wymierzonych w Żydów wiązało się z obawami przed prozelityzmem chrześcijan, którzy byli początkowo uważani za żydowską sektę.
Nowy Testament wspomina o edykcie Klaudiusza nakazującego wszystkim Żydom opuszczenie Rzymu (Dzieje Apostolskie 18:2). Swetoniusz w swojej biografii władcy (ok. 120 n.e.) pisał o tym samym dekrecie wydanym prawdopodobnie ok 49 n.e., zaś powodem, podanym przez tego rzymskiego historyka, miały być zamieszki związane z Chrestosem[1] (co można odczytać jako odniesienie do Chrystusa), jednakże dokładne powody wydania edyktu nie są znane. Z Nowego Testamentu można wnioskować, że do ok. 60 roku n.e. Żydzi rzymscy nie prowadzili sporów z chrześcijanami (Dzieje 28:21-22).
[edytuj] Antysemityzm wczesnochrześcijański i średniowieczny
Konflikt między uczniami Jezusa i faryzeuszami wkrótce doprowadził do wzajemnych oskarżeń i wrogości. Znalazły one odzwierciedlenie w Nowym Testamencie i pismach wczesnochrześcijańskich. Należy przy tym zaznaczyć, że pomimo licznych wypowiedzi przeciwko odrzucającym chrześcijaństwo wyznawcom judaizmu, Ewangelie oraz listy apostolskie podkreślają wartość i niezmienność Prawa żydowskiego oraz pierwszeństwo Żydów w stosunku do pogan w misji zbawczej Jezusa Chrystusa (patrz Żydzi w Nowym Testamencie).
Pierwsze oskarżenie Żydów o bogobójstwo - spowodowanie śmierci Chrystusa - zostało wyrażone przez Melito, biskupa Sardes w 167 roku. Ustanowienie przez cesarza Konstantyna chrześcijaństwa religią państwową spowodowało, że stosunek chrześcijan do judaizmu stopniowo stawał się stosunkiem państwa do Żydów. Cesarz Konstantyn zakazał m.in. konwersji chrześcijan na judaizm. Położenie Żydów pogarszały antyżydowskie pisma i homilie (m.in. świętego Hieronima, Grzegorza z Nysy, Hilarego z Poitiers, św. Jana Chryzostoma). Od 415 w wyniku oskarżeń o mord rytualny fala rozruchów doprowadziła do spalenia lub konfiskaty wielu synagog, konfiskaty majątków Żydów oraz przymusowej konwersji na chrześcijaństwo pod groźbą wypędzenia. Kodeks Teodozjusza z 439 określał upośledzony pod względem prawnym status Żydów, który potwierdził kodeks Justyniana. Kulminacja prześladowań na Wschodzie nastąpiła za panowania cesarza Herakliusza.
Antyżydowskie prawa wprowadzono także w państwach zachodniochrześcijańskich VI i VII wieku. Synody w Orleanie, Elvirze, Toledo (681, 694, 697) ustanawiały szereg restrykcji, dotyczących relacji żydowsko-chrześcijańskich, zalecały również przymusową konwersję oraz odbieranie Żydom dzieci i wychowywanie ich jako chrześcijan. Często prześladowania występowały w wyniku tzw. dysput, w których brali udział duchowni chrześcijańscy oraz zmuszeni do tego rabini. Po dyspucie w 1239 papież Grzegorz IX nakazał spalić księgę Talmudu. Popularne w średniowieczu widowiska pasyjne odzwierciedlały pogląd teologiczny o odpowiedzialności Żydów za bogobójstwo. Żydów nierzadko oskarżano o trudnienie się magią i paktowanie z diabłem; a także o powodowanie epidemii poprzez zatrucie studni, dokonane z nienawiści do chrześcijan. W efekcie epidemie często prowadziły do pogromów żydowskich.
Demonizowanie Żydów prowadziło do dawania wiary oskarżeniom o rytualne spożywanie krwi chrześcijańskich dzieci. Wielu Żydów skazano na śmierć, obwiniając ich w morderstwie zaginionych dzieci, których ciała miały służyć do rzekomych obrzędów. Najbardziej znaną legendarną ofiarą mordu rytualnego był Szymon z Trydentu (zm. 1475), który w 1588 został kanonizowany (w 1965 kult chłopca został zniesiony). Innym sposobem prześladowania Żydów były oskarżenia o kradzież i kaleczenie hostii, za pomocą której Żydzi ponawiać mieli bogobójstwo. Mord dzieci oraz profanacja hostii były przedmiotem wielu legend oraz częstym motywem przedstawianym w sztuce chrześcijańskiej (np. poznańska legenda o skradzionych hostiach).
Efektem i symbolem uprzedzeń były przepisy ściśle separujące Żydów i chrześcijan oraz nakazujące Żydom noszenie odmiennych strojów lub oznaczeń, np. żółtych łat na strojach, spiczastych czapek etc. Nakaz noszenia wyróżniających ubiorów wprowadził w chrześcijaństwie zachodnim Sobór Laterański IV w 1215. Żydom często zezwalano mieszkać tylko w wybranej dzielnicy miasta (getto - od nazwy dzielnicy w Wenecji); niektórym miastom wydawano przywileje o nietolerowaniu Żydów. Zakazywano także kupowania ziemi i wyznaczano profesje, jakimi mogli się zajmować. Żydzi byli często wynajmowani jako poborcy podatków i pośrednicy między dziedzicem a ludnością wiejską, egzekwującymi powinności feudalne. Takie zajęcia sprzyjały budowie stereotypowego, zdemonizowanego obrazu Żyda w świadomości i kulturze ludowej.
Nasilenie prześladowań Żydów wiązało się z wyprawami krzyżowymi. Podniecenie tłumów podczas pierwszej krucjaty w 1096 doprowadziło do śmierci tysięcy Żydów i zagłady licznych społeczności żydowskich, zwłaszcza w miastach nadreńskich. Także szturm krzyżowców na Jerozolimę w 1099 zakończył się spaleniem żywcem zamkniętych w synagogach Żydów. Później pogromy żydowskie wybuchały cyklicznie. Często jedynym sposobem uratowania życia był chrzest.
Tolerancja średniowiecznych władców wobec Żydów była związana przede wszystkim z ich rolą w życiu gospodarczym. W czasach obowiązywania kościelnego zakazu pożyczania pieniędzy na procent (lichwy) - który nie obowiązywał Żydów - kupcy żydowscy pełnili rolę bankierów, co było przyczyną zarówno tolerowania Żydów, jak i niechęci do nich. Zadłużenie chrześcijańskich książąt oraz kupców było stałym źródłem napięć i często przyczyniało się do wypędzania Żydów. Wypędzanie wiązało się z całkowitą konfiskatą ich mienia przez władcę i często było dla niego najłatwiejszym sposobem wybrnięcia z problemów finansowych. Najbardziej znaczące wypędzenia: w 1182 z Paryża, z Francji w 1254, 1322, 1359, 1394; z Anglii w 1290; z Hiszpanii w 1492; z Portugalii w 1497. W latach 1338-1339 nad środkowym Renem miała miejsce seria pogromów Armlederów, w trakcie których zubożałe rycerstwo i chłopi wymordowali większość mieszkańców tamtejszych gmin żydowskich. Wraz z wybuchem epidemii dżumy, która zdziesiątkowała ludność Europy w latach 1348-1349, rozpoczęły się masowe mordy społeczności żydowskiej, oskarżanej o wywołanie pandemii m. in. poprzez zatrucie studzien. Dzięki zastosowaniu tortur, wymuszano od Żydów przyznanie się do winy, co skutkowało m. in. spaleniem 900 Żydów żywcem w Strasburgu 14 lutego 1349. Gminy wyznawców religii mojżeszowej wziął pod swoją opiekę papież Klemens VI, który wydał dla nich 6 lipca 1348 bullę protekcyjną.
[edytuj] Antyjudaizm nowożytny
Reformacja i kontrreformacja nie przyniosła wielkiej poprawy położenia Żydów. Marcin Luter początkowo miał nadzieję na ich nawrócenie, ale niespełnienie tego marzenia sprawiło, że podtrzymał wszelkie dotychczasowe oskarżenia i żądał zamknięcia wszystkich synagog i szkół żydowskich oraz zakazu nabożeństw pod karą śmierci. Nie przeszkodziło to w doszukiwaniu się w protestantyzmie żydowskich wpływów, gdyż wierzono, że Żydzi sprzyjają szerzeniu się herezji. Wywołało to nową falę prześladowań: Papież Paweł IV przywrócił wiele średniowiecznych postanowień, ograniczających prawa Żydów, nakazujące im noszenie wyróżnionych strojów itp. Zarządzenia te obowiązywały w Państwie Kościelnym aż do XIX wieku. Żydów obwiniano później także o inspirowanie masonerii i antyklerykalizmu, w następnie - doktryn liberalnych i socjalistycznych.
Fala konwersji, która następowała w wyniku prześladowań, często była motywowana chęcią zachowania życia i majątku; konwertyci (zwani marrani) nierzadko praktykowali judaizm w ukryciu. Spowodowało to podejrzliwość wobec nich oraz prawa wymierzone w "nowych chrześcijan", które przybrały de facto rasowy charakter. Potomków Żydów nie przyjmowano do stanu kapłańskiego i zgromadzeń zakonnych oraz poddawano kontroli inkwizycji. Szczególnie aktywnie tropiła "krypto-judaizm" inkwizycja hiszpańska, która prowadziła rejestry konwertytów i ich potomków i chętnie wszczynała procesy na podstawie donosów dotyczących np. podejrzanego unikania wieprzowiny.
Katolicki, protestancki a także prawosławny antyjudaizm często w XIX i XX wieku usprawiedliwiał postawy antysemickie i był podłożem antysemityzmu politycznego (Action Française we Francji, Christlichsoziale Partei w Austrii, Czarna Sotnia w Rosji, narodowa demokracja w Polsce). Niemieccy duchowni, zarówno protestanccy jak i katoliccy, dystansując się od rasistowskiego antysemityzmu nazistów, nie wystąpili publicznie w obronie Żydów w okresie holocaustu.
Obecnie antyjudaizm w teologii i tolerowanie antysemityzmu są przez przeważającą większość kościołów chrześcijańskich uważane za niezgodne z duchem chrześcijaństwa. Duże znaczenie dla katolików miała deklaracja Nostra Aetate ogłoszona na Soborze Watykańskim II (1965), która orzekła, że lud Nowego Testamentu zespolony jest duchowo z plemieniem Abrahama, odrzuciła odpowiedzialność wszystkich Żydów, a szczególnie współczesnych Żydów za śmierć Chrystusa, zabrania przedstawiać Żydów jako odrzuconych ani jako przeklętych przez Boga, rzekomo na podstawie Pisma Świętego oraz potępiła przejawy antysemityzmu, które kiedykolwiek i przez kogokolwiek kierowane były przeciw Żydom.
[edytuj] Antysemityzm a nacjonalizm
W XIX w. wraz z rodzeniem się nacjonalizmów i państw narodowych oraz sekularyzacją życia publicznego pojawił się etniczny wymiar antysemityzmu, a wraz z nim nowe oskarżenia o dążenie do przejęcia władzy nad światem. W 1905 carska ochrana spreparowała broszurę Protokoły Mędrców Syjonu, która stała się fundamentem fobicznej odmiany antysemityzmu.
[edytuj] Antysemityzm w III Rzeszy
Antysemityzm osiągnął swoje apogeum w latach 30., w niemieckiej III Rzeszy, gdzie był jądrem oficjalnej ideologii państwowej. Wprowadzono tam stopniowo serię ustaw (zob. ustawy norymberskie) ograniczających udział Żydów niemieckich w życiu gospodarczym i politycznym. Po 1939 rozpoczęto działania w celu wymordowania wszystkich Żydów w Niemczech i na terytoriach Europy kontrolowanych przez III Rzeszę. Na przełomie 1941 i 1942 w czasie konferencji w Wannsee zapadła decyzja o Endlösung (ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej). Masowy mord około 6 milionów Żydów europejskich znany jest w historii jako Holokaust.
[edytuj] Antysemityzm po II wojnie światowej
Po ujawnieniu zbrodni hitlerowców na Żydach modny przed wojną w wielu kręgach otwarty antysemityzm przestał być społecznie akceptowany w krajach zachodnich. Niemniej jednak jego ukrytą formą jest antysyjonizm, dla którego państwo żydowskie, stało się celem ataku, jako widomy symbol istnienia narodu żydowskiego. Na przykład w Polsce Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, z poparciem przynajmniej pewnej części społeczeństwa, przeprowadziła w marcu 1968 ekspulsję polskich Żydów, co wiązało się z wojną arabsko-izraelską (państwa Układu Warszawskiego były wówczas sojusznikami państw arabskich). Antysemityzm stracił też na popularności w innych częściach świata, choć nie zanikł całkowicie.
[edytuj] Konflikt izraelsko-palestyński
Nowym źródłem antysemityzmu po 1945 stały się reakcje na konflikt izraelsko-palestyński i wydarzenia takie jak Masakra w Deir Jassin. Antysemityzm jest otwarcie popierany w wielu krajach arabskich i muzułmańskich. Nawet Protokoły Mędrców Syjonu, klasyczna antysemicka fałszywka, zyskały ogromną popularność w wielu krajach na Bliskim Wschodzie, gdzie zrobiono na ich podstawie popularny serial telewizyjny. Wiele terrorystycznych organizacji muzułmańskich otwarcie nawołuje do mordowania Żydów.
15 listopada 2006 roku Europejski Kongres Żydów opublikował, w związku wojną Izraela w Libanie, raport[5], stwierdzający wzrost antysemickich incydentów w UE, szczególnie w zachodnich krajach Unii jak np. Francja czy Niemcy.
[edytuj] Antysemityzm w Polsce
Podobnie jak w większości krajów europejskich antysemityzm stał się częścią nacjonalizmu kształtującego się na ziemiach polskich pod koniec XIX w. Antysemityzm stanowił jeden z elementów ideologii narodowej demokracji. Równocześnie jednak należy podkreślić, że w Polsce nigdy nie powstawały miejskie getta dla Żydów, powszechne w krajach protestanckich (Holandia, Niemcy).
W czasie wojen 1918-1920 zarzucano często Żydom sympatie probolszewickie i antypolskie co doprowadziło do szeregu zajść antyżydowskich (m.in. pogrom lwowski czy masakra w Pińsku). W sumie, wg tzw. raportu Morgenthaua śmierć poniosło w nich ok 280 osób. Według raportu główną przyczyną zajść był rozpowszechniony w byłym zaborze rosyjskim antysemityzm ludności cywilnej i żołnierzy - głównych sprawców ekscesów. Raport podkreślił, że władze polskie - wojskowe i cywilne - nie były inicjatorem zajść, przeciwnie, starały się je poskromić.
Intensywna kampania endecji przeciwko mniejszościom narodowym, przede wszystkim antysemicka, leżała u źródeł zamordowania prezydenta Gabriela Narutowicza.
Propagowany przez endecję antysemityzm nie cieszył się poparciem władz, które szczególnie po przewrocie podjęły szereg kroków w obronie Żydów i ich równouprawnienia. Sytuacja ta zmieniła się jednak stopniowo w latach 1930-ych m in pod wpływem wzmożonej aktywności antysemickiej ruchu narodowego. Zwłaszcza po śmierci Piłsudskiego, rządzący sanacyjny Obóz Zjednoczenia Narodowego przybliżył się w swoim programie do ideologii endeckiej podejmując m.in. endecki plan wymuszenia emigracji Żydów z Polski pod hasłem Żydzi na Madagaskar.
W latach 1933-1936 nastąpił w Polsce gwałtowny wzrost antysemityzmu i liczby wystąpień i zajść antyżydowskich i przemocy (m. in. pogrom w Przytyku). Nawoływano do bojkotu sklepów żydowskich, co spotkało się 1936 z poparciem rządu Sławoja Składkowskiego i prymasa Polski, kardynała Agusta Hlonda. Udzielając częściowego poparcia dla skierowanych przeciw Żydom działań zarówno rząd jak i Kościół jednoznacznie jednak krytykowały stosowanie wobec nich przemocy.
Pod presją nacjonalistycznych organizacji studenckich, wyniku szeregu napadów na żydowskich studentów i ich obrońców władze zezwoliły 1937 na utworzenie na terenie uniwersytów tzw. gett ławkowych zmuszające studentów żydowskich do zajmowania miejsc tylko w wyznaczonych miejscach sal wykładowych. W tym samym roku wprowadzono też. tzw. numerus clausus, ograniczający liczbę żydowskich studentów na polskich uczelniach.
Celem ataków i napaści antysemickich stali się m.in. wybitni pisarze polscy Antoni Słonimski i Julian Tuwim. Domagano się usuwania Żydów i Polaków pochodzenia żydowskiego z różniego rodzaju instytucji i organizacji.
W czasie okupacji hitlerowskiej i zagłady ludności żydowskiej w Polsce antysemityzm manifestował się (podobnie jak w większości okupowanych krajów Europy) obojętnością lub przyklaskiem dla hitlerowskiej polityki zagłady Żydów, współpracą z władzami w wyłapywaniu ukrywających się Żydów lub bezpośrednim udziale w ich mordowaniu (np. Pogrom w Jedwabnem). Postawy te krytykowane były kilkakrotnie przez władze rządu emigracyjnego i państwa podziemnego. Obywatele polscy zajmują też pierwsze miejsce na liście tytułów "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata", przyznawanych przez instytut Yad-Vashem za ratowanie Żydów w czasie wojny.
Nadreprezentacja osób pochodzenia żydowskiego w kierownictwie stalinowskiej bezpieki w Polsce wzmogła tylko resentymenty odczuwane przez społeczeństwo polskie. Bezpośrednio po wojnie w Polsce miał miejsce cały szereg często krwawych zajść antyżydowskich m.in. pogrom w Krakowie i pogrom kielecki. W obu pogromach dominujący był klasyczny motyw antysemicki – plotka o tzw. mordzie rytualnym.[2]
Początkowo władze komunistyczne zwalczały antysemityzm, później stopniowo przyzwalały na jego występowanie (np. tzw. „odżydzanie wojska” po 1956 i 1967). Po marcu 1968 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, z poparciem przynajmniej pewnej części społeczeństwa, w wyniku antysemickiej kampanii przeprowadziła w latach 1968 - 1971 ekspulsję polskich Żydów. Ugrupowania jawnie antysemickie były tolerowane przez władze komunistyczne. W PZPR istniała frakcja tzw. partyzantów, związana z osobą Mieczysława Moczara. Powołane w 1980 Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald niejednokrotnie odwoływało się w swym programie do haseł antysemityzmu.
Medialną debatę na temat wpisanego w Polskość antysemityzmu wywołały książki Jana Tomasza Grossa (Sąsiedzi i Strach), sugerujące aktywną współpracę społeczeństwa polskiego, oraz przyzwolenia na mordowanie ludności żydowskiej.
15 czerwca 2006 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, stwierdzającą, że Polska jest krajem zmierzającym do faszyzacji życia publicznego, oraz zarzucającą Polsce wzrost nietolerancji powodowanej antysemityzmem oraz rasizmem, ksenofobią, i homofobią.
15 listopada 2006 roku Europejski Kongres Żydów opublikował raport na temat antysemickich reakcji w UE na prowadzoną przez Izrael wojnę w Libanie. [3] W części raportu dotyczącej Polski stwierdzono że wzrastający w częściach społeczeństwa polskiego antysemityzm nie miał związku z wojną w Libanie. W odróżnieniu od wielu krajów zachodnich nie odnotowano w Polsce ataków na Żydów. [4] W raporcie ponowiono krytykę audycji Radia Maryja, już wcześniej krytykowane przez Kongres jako antysemickie.[5]
Redaktor raportu Ilan Moss w wywiadzie dla Rzeczpospolitej powiedział m in "W Polsce antysemityzm występuje czasami w dyskursie politycznym czy w mediach. Pojawiają się nieprzychylne Żydom napisy na murach. Nie dochodzi jednak do aktów przemocy. Polscy Żydzi czują się bezpiecznie. Zupełnie inaczej jest na Zachodzie." [6]
W podobnym tonie skomentował raport EJC naczelny rabin Polski Michael Schudrich, stwierdzając że "Rozpowszechnione na świecie stereotypy są całkowicie nieprawdziwe. Kraje kojarzone z antysemityzmem, czyli niestety również Polska, w rzeczywistości wcale takie nie są. Antysemickie zachowania występują natomiast na liberalnym, wolnym Zachodzie."[7]
[edytuj] Sytuacja prawna w Polsce
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, tekst ujednolicony po zmianie z 11 września 2003 r. (Dz. U. Nr 179 z 20 paźdz. 2003r., poz. 1750):
| Art. 256. |
| Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. |
| Art. 257. |
| Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowościowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. |
[edytuj] Przypisy
- ↑ "Jako że Żydzi ciągle wszczynali zamęt pobudzani przez Chrestosa, on [Klaudiusz] wypędził ich z Rzymu. (Swetoniusz, Żywoty Cezarów, Klaudiusz 5.25.4); w oryginale: "Iudaeos impulsore Chresto assidue tumultuantis Roma expulit" (G. Suetonius Tranquillus, De Vita Caesarum 5.25.4)
- ↑ "Warto się jednak zastanowić, co miało decydujący wpływ na postawę sprawców pogromu. Analiza źródeł pozwala stwierdzić, że główną przyczyną opisywanych wydarzeń nie były uprzedzenia natury politycznej ("żydokomuna") ani ekonomicznej (zyski z przejęcia mienia pożydowskiego) lecz głęboko zakorzeniony w świadomości społecznej, stereotypowy średniowieczny wizerunek Żyda - mordercy dzieci chrześcijańskich. W zeznaniach oskarżonych dotyczących motywacji ich działań wielokrotnie powracał wątek dzieci zabijanych w synagodze. Sprawcy nie zdawali sobie sprawy z tego, jak głęboko zdemoralizował ich dokonany na oczach społeczeństwa polskiego hitlerowski mord na Żydach, ich bezkarne masowe zabijanie." - Anna Cichopek, Pogrom Żydów w Krakowie. 11 sierpnia 1945 r., Żydowski Instytut Historyczny, 2000, ISBN 83-85888-27-6, str. 124.
- ↑ Anti-Semitic Incidents and Discourse in Europe During the Israel-Hezbollah War, Prepared by Ilan Moss, 2006. [1]
- ↑ "There were no incidents involving attacks on Jews or the Israeli Embassy. However, there was a visible general anti-Jewish atmosphere that has deeper roots in the Polish political situation. Although anti-Semitism can be seen to be growing amongst segments of the populace, this is not linked to the Lebanon war." - Anti-Semitic Incidents..., str. 37
- ↑ European Jewish Congress Condemns Anti-Semitic Radio Station in Poland, Thursday, April 6, 2006 [2]
- ↑ Piotr Zychowicz, Żydzi czują się zagrożeni na zachodzie, Rzeczpospolita, 21/11 2006.[3]
- ↑ P. Zychowicz, Żydzi... [4]
[edytuj] Zobacz też
- Żydzi w Nowym Testamencie
- Protokoły Mędrców Syjonu
- Strefa osiedlenia
- dyskryminacja, ksenofobia, rasizm, sprawa Dreyfusa
- Mały Dziennik, Leszek Bubel
- pogrom, noc kryształowa, holocaust, neonazizm, zbrodnia w Jedwabnem
- syjonizm
- antysyjonizm
- Żółte niebezpieczeństwo
- Poznańska legenda o skradzionych hostiach
