Zondebok
Het begrip zondebok komt voort uit een voorschrift van de wet van Mozes (Bijbel - Leviticus 16). Op de Grote Verzoendag moest de hogepriester een ram als brandoffer en twee geitebokken nemen. De ram was ter heiliging van de priester zelf. De ene bok is bestemd als offer voor God. Op de kop van het andere dier legt de priester zijn handen en belaadt het zo met de zonden van het volk. Daarna wordt de zondebok losgelaten en de woestijn in gestuurd.
Er is zeker enige gelijkenis met het vroegere verhaal van Ismael en Israel, eveneens zien sommigen er een voorafschaduwing van Jezus Christus erin. Dit zijn nieuwe interpretaties van latere datum dan de oorspronkelijke instellingen en gebeurtenissen.
Het begrip wordt nu gebruikt voor iets dat de schuld van velen op zich geschoven krijgt. De zondebok is hierbij niet altijd onschuldig of schuldig maar het begrip impliceert wel enige onterechte schuld. Het spreekwoordelijk begrip omvat een schuldvraag die bij de echte offerande niet ter sprake kwam.
Psychologen hebben ontdekt dat het zondebokmechanisme ook een normaal verschijnsel is binnen kleine groepen zoals gezinnen, maar ook in veel grotere verbanden. Binnen een gezin is het voorkomen van een zondebok die de ziektes en fustraties van het gezin op zich krijgt geen ongewoon fenomeen. Het begrip zondebok staat hierbij dichter tegen de oorspronkelijke betekenis dan het normale taalgebruik.
De filosoof René Girard heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar het verschijnsel zondebok. Hij analiseerde de sociologische, psychologische, juridische, mythologische en religieuze betekenis van het begrip. Volgens Girard betaalt de zondebok de prijs van de wraakzucht der mensheid. Het is een oplossing die de samenleving structureert.
