Vroege middeleeuwen

Periodes uit de westerse geschiedenis

klassieke oudheid middeleeuwen vroege middeleeuwen hoge middeleeuwen late middeleeuwen nieuwe tijd nieuwste tijd eigentijdse tijd

Onder de vroege middeleeuwen of donkere middeleeuwen wordt over het algemeen verstaan: de periode van circa 500 tot 1000; het ontstaan van Europa na de ineenstorting van het Romeinse Rijk in West-Europa. Soms wordt ook de term donkere middeleeuwen gebruikt voor deze periode omdat er vele volkeren op drift waren die alles plunderden wat ze tegenkwamen waardoor de levenstandaard en het bevolkingsaantal in West-Europa behoorlijk daalden in vergelijking met de voorafgaande Romeinse periode. Ook is er weinig schriftelijke informatie overgeleverd over de toestanden in die chaotische periode.

Inhoud 1 Politiek 1.1 Einde van het (West)-Romeinse Rijk 1.2 Merovingische Rijk 1.3 Karolingische Rijk 2 Sociaal

[bewerk] Politiek

[bewerk] Einde van het (West)-Romeinse Rijk

De middeleeuwen begonnen toen het gezag van het Romeinse Rijk afkalfde door binnenlandse onrust zoals burgeroorlogen en door het binnendringen van verschillende "barbaarse" volkeren binnen de grenzen van het Rijk, de volksverhuizingen. Vaak ging het om agressieve invallen, maar bijvoorbeeld de Salische Franken kwamen met toestemming van het Romeinse gezag het Rijk binnen. Tijdens en na de val van het West-Romeinse Rijk volgde een zeer onrustige periode, waarin verschillende vaak kortstondige rijkjes gesticht werden op het vroeger Romeinse grondgebied, zoals het West-Gotische Rijk, dat door de Moren onder de voet zou worden gelopen, of de Saksische koninkrijken in Engeland. Veel van deze nieuwe volkstammen waren al voordat zij zich op Romeins gebied vestigden overgaan tot het christendom, hoewel meestal tot een afwijkende vorm daarvan, het arianisme

[bewerk] Merovingische Rijk

Aan het einde van de 5e eeuw begint een cyclische beweging van vereniging en versnippering. Clovis I verenigt alle Frankische stammen onder zijn bewind. Na zijn dood wordt zijn rijk volgens het Salische erfrecht verdeeld onder zijn 4 zonen. Deze bekampen elkaar, maar werken samen tegen de rest van Europa waardoor ze erin slagen de Germaanse stammen aan zich te onderwerpen. Het gevolg van de herhaalde verdelingen van het rijk was dat rond het midden van de 7de eeuw het Frankenrijk verdeeld in kleine elkaar bevechtende rijkjes verdeeld was. In de 7e eeuw wordt het rijk voor een laatste maal herenigd wordt onder Chlotarius II en diens zoon Dagobert I. De Merovingische koningen hadden maar weinig macht, ze lieten hun taken in toenemende mate over aan de hofmeiers (de 'huismeesters' die de Merovingische koning in het bestuur bijstonden). In Austrasië werd deze taak uitgeoefend door de Pepiniden, deze familie wordt steeds belangrijker door het erfelijk maken van de ambt. De Merovingers bleven echter nog lang als schijnkoningen (ook wel vadsige koningen genoemd) op de troon.

[bewerk] Karolingische Rijk

Pepijn III de Korte, hofmeier van Childerik III neemt in de 8e eeuw de macht over van de laatste Merovingische koning en begint hiermee de dynastie die later de Karolingische dynastie zal worden. Pepijn de Korte schakelde de paus in om zijn machtsovername te rechtvaardigen. Dit luidt een periode in van verwevenheid tussen de paus en de Frankische koningen, welke uiteindelijk zal leiden tot de keizerskroon voor Karel de Grote en de Pauselijke Gebieden. De invloed die de Byzantijnse keizer aanvankelijk nog had op Rome ging daarmee teniet en het oprukken van de moslims o.a. in Italië werd tot staan gebracht.

Door toeval met de erfelijke opvolging blijft het Frankische rijk één geheel totdat Lodewijk de Vrome, die het rijk bijeen wil houden ten behoeve van de rijks- en geloofseenheid, zijn keizerstitel doorgeeft aan zijn oudste zoon en de anderen onderkoning maakt. De periode van broedertwisten leidt tot het splitsen van het Heilig Roomse Rijk in een Frankisch rijk (Karel de Kale), het rijk van Lotharius en een Germaans Rijk (Lodewijk de Duitser). Het rijk van Lotharius wordt het twistveld van het Frankische en Germaanse rijk na de dood van Lodewijk de Vrome.

[bewerk] Sociaal

In eerste instantie neemt in de vroege middeleeuwen de geletterdheid af, Karel de Grote richt echter scholen op in zijn rijk waardoor de geletterdheid terug toeneemt. Het gebruik van geld valt ook grotendeels weg ten voordele van transacties in natura. Geld wordt wel nog als maatstaf gebruikt.

Het rechtssysteem verwatert in deze tijd, elke stam heeft zijn eigen gewoonterecht dat zoveel mogelijk gevolgd wordt. De Frankische vorsten reizen met heel hun gevolg van palts tot palts om de uitvoering van hun wetten te controleren en recht te spreken. Na Karel de Grote verandert het systeem van Frankische graven in een feodaal systeem.