Vilnius

**Vilnius**


Situering
Land	Litouwen
District	Vilnius
Gemeente	stadsgemeente
Algemeen
Inwoners	540.318 2005 ({{{dichtheid}}} inw/km²)
www.vilnius.lt

Vilnius (verouderd ook Wilnioes; Duits: Wilna; Pools: Wilno, Russisch: Вильнюс, vroeger Вильна) is de hoofdstad van Litouwen, gelegen in het zuidoosten van dit Baltischе land aan de rivieren de Vilnele en de Neris. In 2003 had Vilnius 541.600 inwoners. De belangrijkste attractie is de grote historische binnenstad, met een wirwar van kleine straatjes en meer dan veertig kerken.

Buiten het centrum zijn vooral eenvormige buitenwijken uit de communistische periode te vinden. In deze wijken is ook de hoge televisietoren te vinden die een sleutelrol speelde in de onafhankelijkheidsstrijd van het land. Iets ten noorden van het centrum ligt het New City Center (NCC), met onder meer een winkelcentrum, het nieuwe stadhuis en de 150 meter hoge Europatoren.

Monument bij televisietoren in Vilnius; de bel als symbool van het vrije woord; het naakt als symbool van de onschuld.

[bewerk] Geschiedenis

Kaart van Vilnius in 1576

De oudste geschriften over de stad dateren uit de 12e eeuw. De stad werd beroemd nadat Gedeminas, de heersende groothertog in 1316, Duitse kooplieden uitnodigde naar de stad te komen. In 1387 verleende Władysław II Jagiełło (koning van Polen, grootvorst van Litouwen) de stad stadsrechten. In de eeuwen erna bleef de stad groeien, onder meer doordat er een universiteit werd opgericht in 1579 door koning Stefanus Báthory. Deze eerste universiteit in het grootvorstendom Litouwen werd al snel een belangrijk wetenschappelijk en cultureel centrum.

Vilnius trok immigranten uit verschillende landen aan. In de stad vestigden zich onder meer Polen, Russen, joden en Duitsers. De stad bleef zich snel ontwikkelen en in de 19e eeuw was het de op twee na grootste stad van Oost-Europa, na Moskou en Sint-Petersburg.

Tussen 1920 en 1939 maakten zowel Polen als Litouwen aanspraak op de stad. In feite kwam het erop neer dat de stad onder Polen viel. Frankrijk en Groot-Brittannië steunde deze situatie, in de hoop dat de Poolse invloed een aanval vanuit de Sovjet-Unie zou tegenhouden.

Direct na het begin van de Tweede Wereldoorlog bezette het Sovjetleger de stad. De Sovjets verbannen ongeveer 40.000 inwoners naar de goelags in Siberië. Later in de oorlog werd Vilnius door Nazi-Duitsland ingenomen. Tijdens de Duitse bezetting werd 95% van de joodse bevolking van de stad vermoord. In juli 1944 werd de stad door de Poolse Armia Krajowa tijdens de Opstand van Vilnius bevrijd van de Duitsers, kort daarna gevolgd door de Sovjets die de stad bezetten en Armia Krajowa-leden en anderen vervolgen.

Na de oorlog bleef de stad in handen van de Sovjet-Unie; Litouwen werd een Sovjetrepubliek. De Poolse bevolking, die voor de Tweede Wereldoorlog samen met de Joden de meerderheid in de stad vormden, werd op last van de Sovjets verdreven en moet zich in de geannexeerde Duitse gebieden in het westen van Polen vestigen. In de jaren '80 ontstonden in de stad regelmatig grote demonstraties tegen de overheersing van de Sovjet-Unie. Op 11 maart 1990 verklaarde de Opperste Sovjet van Litouwen het land onafhankelijk. De Sovjet-Unie probeerde het tij nog te keren en in januari 1991 kwam het tot een confrontatie tussen het Sovjetleger en de Litouwse bevolking bij de TV-toren van Vilnius. Bij deze aanval kwamen 14 mensen om het leven en raakten er meer dan 700 gewond.

Toen Litouwen uiteindelijk onafhankelijk was, kon de verwaarloosde stad worden opgeknapt. Het centrum is sindsdien grondig gerenoveerd en trekt steeds meer toeristen. Vooral de laatste jaren zijn er weer veel nieuwe ontwikkelingen, waaronder de bouw van het bovengenoemde NCC.

In 2005 vond in Vilnius het Universeel Esperantocongres plaats.

Vilnius wordt in 2009 samen met de stad Linz (Oostenrijk) Culturele Hoofdstad van Europa. Daarom zijn er nu overal verbouwingswerkzaamheden aan de gang om de stad op haar mooist aan te bieden aan het Europese publiek.