Vietnamoorlog
Foto:Lt. Col. Cecil J. Poss
De oorlog in Vietnam (meestal aangeduid als Vietnamoorlog) was een oorlog tussen het op de Verenigde Staten georiënteerde Zuid-Vietnam en het op de Sovjet-Unie georiënteerde Noord-Vietnam. De oorlog heeft een kleine 30 jaar geduurd en speelde zich voornamelijk af in Vietnam, hoewel er ook gevochten werd in de grensgebieden van Laos en Cambodja.
De Vietnamoorlog is in Vietnam zelf bekend als de Franse Oorlog (1946-1957) en de Amerikaanse Oorlog (1957-1975).
Inhoud |
[bewerk] Aanvang oorlog
Er wordt over het algemeen aangenomen dat de Vietnamoorlog begonnen is met het bombardement van de havenstad Haiphong (Tonkin) op 23 november 1946 door Franse oorlogsschepen. Het toenmalige Vietnam was een kolonie van Frankrijk. In december 1946 trekken de Vietminh onder leiding van Ho Chi Minh zich terug vanuit Hanoi.
Er ontstond in 1957 een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de door Noord-Vietnam gesteunde Vietcong en het door de Verenigde Staten gesteunde Zuid-Vietnamese bewind. De Verenigde Staten steunden Ngo Dinh Diem (1901-1963), de dictator van de Republiek Vietnam (Zuid-Vietnam), in de hoop een levensvatbaar, liberaal Zuid-Vietnam te creëren. Er werd een coalitie gevormd met Zuid-Korea (financieel en militair gesteund door de VS), Thailand, Australië, Nieuw-Zeeland en de Filipijnen, om zo tegen het communistische Noord-Vietnam te strijden. Opmerkelijk deden het Verenigd Koninkrijk en Canada niet mee aan de oorlog, hoewel zij wel samen met de VS de Koude Oorlog voerden.
In juli 1954 werden de Akkoorden van Genève gesloten. Frankrijk en de Vietminh sloten een onmiddellijke wapenstilstand. Hiermee werd het bewind van Ho Chi Minh erkend, en werd besloten Vietnam in een noordelijk en een zuidelijk land te splitsen. De splitsing lag op de 17de breedtegraad. Noord-Vietnam wilde echter zo snel mogelijk een hereniging met Zuid-Vietnam. De Verenigde Staten wilden echter voorkomen dat ook Zuid-Vietnam communistisch zou worden, iets wat na een hereniging met Noord-Vietnam waarschijnlijk zou gebeuren.
Uiteindelijk werd in Genève het volgende afgesproken:
- Vietnam wordt tijdelijk verdeeld in twee delen, de grens loopt langs de 17de breedtegraad.
- Geen van beide delen mocht zich aansluiten bij militaire bondgenootschappen of een militaire base van een ander land op zijn grondgebied toelaten.
- In juli 1956 zouden nationale verkiezingen worden gehouden, waarna de twee delen zouden worden herenigd.
De akkoorden werden niet door de Verenigde Staten en de regering van Zuid-Vietnam getekend. Zij waren officieel geen partij op de conventie. Een internationale commissie bestaande uit vertegenwoordigers van Polen, Canada en India werd aangesteld om toezicht te houden op de naleving van de akkoorden.
[bewerk] Uitvoering akkoorden
De eerste bepaling hield in dat Frankrijk en Zuid-Vietnam hun troepen uit Noord-Vietnam terugtrokken. De Vietminh moest aanzienlijke delen in het zuiden verlaten. Er vertrokken zo'n 130.000 Vietminhstrijders en hun familieleden naar Noord-Vietnam om daar een communistische staat op te bouwen. In omgekeerde richting vertrokken bijna een miljoen Noord-Vietnamezen naar Zuid-Vietnam.
In Noord-Vietnam werd een communistische staat opgebouwd. In Zuid-Vietnam kwam een autoritair regime tot stand, gericht op de westerse wereld en gesteund door de Verenigde Staten. Ook kwam er een demarcatielijn ter hoogte van de 17e breedtegraad (zie DMZ Vietnam).
Voor de Vietminh was de verdeling ongunstig. Ze moest alle gebieden in Zuid-Vietnam opgeven. Maar de Vietminh verwachtte de nationale verkiezingen in 1956, die werden beloofd door de Geneefse Akkoorden, te zullen winnen.
Niet alleen de Vietminh verwachtte dit. Ook de Amerikaanse regering vermoedde dat bij eerlijke verkiezingen de communistische Ho Chi Minh de verkiezingen zou winnen. Dit zou voor de Verenigde Staten een behoorlijk gezichtsverlies opleveren, en bovendien was de overwinning van een communistische staat voor de Amerikanen onacceptabel.
Daarom besloten de Verenigde Staten en Zuid-Vietnam de nationale verkiezingen in Vietnam tegen te houden. Als officiële reden daarvoor gaven zij op dat in Noord-Vietnam onmogelijk eerlijke verkiezingen gehouden konden worden. Ook andere communistische staten besloten om niet op de verkiezingen aan te dringen. Voor de Sovjet-Unie was de situatie in Vietnam het niet waard de relatie met de Verenigde Staten op scherp te stellen. China had geen haast met de vereniging van Vietnam. China vreesde een verdere expansie van Vietnam bij een communistische overwinning richting Laos en Cambodja (in 1979 werd Cambodja daadwerkelijk door Vietnam veroverd). Cambodja werd maar tijdelijk veroverd. Na de massamoorden van het communistische bewind onder leiding van Pol Pot kwam hier een einde aan.
[bewerk] Hoogtepunt oorlog
Foto:S. Sgt. Albert Simpson
Onder de regering-Kennedy (1960-1963) en -Johnson (1963-1968) werd de Amerikaanse hulp voortdurend opgevoerd, tot er zich 543.400 Amerikaanse soldaten bevonden in Vietnam (in april 1969). Ondanks grootscheepse bombardementen en gebruik van chemische wapens (zoals het ontbladeringsmiddel Agent Orange) wisten de Zuid-Vietnamese en Amerikaanse troepen de op het platteland zeer populaire Vietcong niet onder controle te krijgen. Na het Tet-offensief in 1968 besloot de regering-Nixon (1969-1974) onder druk van de publieke opinie tot geleidelijke terugtrekking van de Amerikaanse troepen.
[bewerk] Terugtrekking VS
Op 27 januari 1973 werden de Parijse Akkoorden ondertekend. Deze akkoorden bepaalden dat Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam door middel van vrije verkiezingen herenigd zou worden en dat de Amerikaanse troepen binnen 60 dagen het land uit moesten. De Noord-Vietnamese troepen mochten wel in Zuid-Vietnam blijven. De Parijse Akkoorden verschilden nauwelijks van de Akkoorden van Genève van 1954. De Verenigde Staten trokken zich snel terug omdat het Congres de geldkraan had dichtgedraaid. Het Zuid-Vietnamese bewind van Nguyen Van Thieu (1924 - 2001) werd vervolgens door Noord-Vietnam onder de voet gelopen, Generaal Giap had de leiding over deze aanval. Giap was een succesvolle generaal die ook het brein was achter de veldslag van Dien Bien Phu en het Tet-offensief. Deze keer koos hij voor een simpele tactiek. De slag om Saigon op 30 april 1975 won Giap dan ook 'gewoon' door op te rukken met Sovjettanks. Noord- en Zuid-Vietnam werden herenigd en in juli 1976 werd de Socialistische Republiek Vietnam uitgeroepen.
[bewerk] Gevolgen van de Oorlog
De Vietnamoorlog heeft ca. 2,5 miljoen Vietnamezen het leven gekost en grootscheepse schade toegebracht aan het land; 58.226 Amerikanen sneuvelden of raakten vermist. Veel Vietnamezen raakten op gruwelijke wijze verwond door onder andere het gebruik van chemische wapens (zoals Agent Orange) en napalm. Het fiasco van de Amerikaanse interventie in Vietnam toonde op pijnlijke wijze de beperkingen van de Amerikaanse macht en keerde de publieke opinie tegen buitenlandse militaire avonturen.
Na de val van Zuid-Vietnam ontstond er een grote stroom bootvluchtelingen die bang waren voor het nieuwe regime. Alle Zuid-Vietnamezen en zelfs sympathisanten voor het noorden uit het zuiden werder zonder pardon uit hun arbeidsfunctie ontheven en op straat gezet. Paspoorten van Zuid-Vietnamezen waren niet meer geldig en reizen werd dus onmogelijk.
[bewerk] Staatsschuld
Na de oorlog had het nieuwe Vietnam een grote staatsschuld aan China en de voormalige Sovjet-Unie (tegenwoordig Rusland). Die schuld wordt tot op de dag van vandaag afbetaald. Vietnam is een van de grootste rijstproducenten ter wereld en tegelijkertijd een van de armste landen ter wereld.
[bewerk] Verwerking in de VS
Veel Amerikaanse oorlogsveteranen kampten na de Vietnamoorlog met psychische problemen. Vaak zijn de oorzaken terug te leiden tot de Vietnamoorlog.
Met name in de jaren '80 werden er veel films gemaakt over de oorlog, waarin de verwerking van het trauma vaak een centrale plaats innam. Opvallend is dat zelfs in de films de Amerikanen niet eensgezind zijn. Zo zijn er films die een positief beeld ophangen van de Amerikaanse aanwezigheid in Vietnam en andere die een meer realistisch beeld geven van de oorlog. Zo laat de film We were Soldiers en de tv-serie Tour of Duty het beeld zien van de heldhaftige Amerikaanse soldaat. Daar waar Born on the 4th of July en Platoon meer focussen op de pijn. Films die veel controverse omtrent de Vietnamoorlog oproepen omtrent de Vietnam-oorlog zijn onder andere Apocalypse Now (één van de weinige films waarin wordt gesproken over geheime missie's in Cambodja) en Full Metal Jacket.
In 1982 werd in Washington het Vietnam Veterans Memorial onthuld. Het monument bestaat uit een granieten muur met daarop de namen van alle gesneuvelde Amerikaanse soldaten.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Films over de Vietnamoorlog
- Coming Home (1978)
- The Deer Hunter (1978)
- The Killing Fields (1978)
- Apocalypse Now (1979)
- First Blood (Rambo 1) (1982)
- Rambo: First Blood part 2 (1985)
- Platoon (1986)
- Full Metal Jacket (1987)
- Good Morning, Vietnam (1987)
- Hamburger Hill (1987)
- Rambo 3 (1988)
- Bat*21 (1988)
- Born on the Fourth of July (1989)
- Casualties of war (1989)
- Flight of the Intruder (1991)
- Tigerland (2000)
- Path to war (2002)
- The Quiet American (2002)
- We Were Soldiers (2002)
- Rambo 4 (2007)
