Verzetskruis
Het Verzetskruis, niet te verwarren met het in 1980 ingestelde Verzetsherdenkingskruis is, op de Militaire Willems-Orde en de daarmee verbonden Eresabel na, de hoogste Nederlandse onderscheiding.
Het Verzetskruis is 3 mei 1946 bij Koninklijk Besluit ingesteld en werd 100 maal, waarvan 95 maal postuum, verleend. De onderscheiding werd toegekend “ter erkenning van bijzondere moed en beleid aan den dag gelegd bij het Verzet tegen de Vijanden van de Nederlandse zaak en voor behoud van de geestelijke vrijheid”.
De onderscheiding is een latijns kruis van brons dat gedekt wordt door een koningskroon. Op het kruis is Sint Joris afgebeeld die een vuurspuwende draak aan zijn speer rijgt. Op de armen zijn de woorden “trouw tot in den dood” te lezen.De keerzijde vertoont een vlammend zwaard met twee gebroken ketenen. Het ontwerp is van de hand van L.O. Wenckenbach. Bij posthume toekenningen werd een kruis met de afmetingen 80,2 maal 35 millimeter uitgereikt. Gerard Tieman kreeg een Verzetskruis van 60 maal 36 millimeter. In alle gevallen ging het Verzetskruis vergezeld van een persoonlijke brief van Koningin Wilhelmina.
Het lint is purperrood met twee oranje biezen.
[bewerk] Geschiedenis van het Verzetskruis
Het Nederlandse verzet was in 1945 wars van onderscheidingen. In bredere kring meende men dat men zich niet uit ijdelheid had ingezet en dat het, omdat ieder verzet tegen de fascistische bezetter levensgevaarlijk was, niet mogelijk of wenselijk was om tussen de verzetsstrijders verschil te maken. Desondanks werd een groot aantal Nederlanders door de geallieerde regeringen gedecoreerd met de Britse ”King’s Medal for Courage in the Cause of Freedom“ en de “American Medal of Freedom” voor hun bijdrage aan de overwinning en heldendaden als het verbergen van boven Nederland neergeschoten bemanningen.
Na de oorlog bestond het idee dat het samenwerkende verzet in het bestuur van ons land een grote rol zou spelen. Koningin Wilhelmina sprak over de verzetsstrijders als “de nieuwe adel” waar de oude elite zou hebben afgedaan. De regering zocht advies bij een commissie, de “Raad voor Onderscheiding en Eerbetoon” die zelf weer advies inwon bij de “Grote Adviescommissie der Illegaliteit” en de Binnenlandse Strijdkrachten. Ondertussen werd op 28 november 1945 al opdracht gegeven aan de Rijksmunt om een nieuwe onderscheiding te ontwerpen.
De vraag of er naast de Militaire Willems-Orde, Bronzen Leeuw, Bronzen Kruis en Kruis van Verdienste nog een onderscheiding moest komen werd door het verzet negatief en door de Binnenlandse Strijdkrachten positief beantwoord.
De regering was, net als Koningin Wilhelmina, wèl voorstander van een onderscheiding voor het verzet en besloot tot een compromis. Het verzetskruis zou alleen postuum worden verleend. Op 19 juli 1946 werd het verzetskruis desondanks verleend aan de blinde Gerard Tieman die in het blindeninstituut in Bussum woonde.
Op 7 mei 1946 werden de eerste Verzetskruizen in Nederland (allen postuum) verleend en op 24 oktober volgden de eerste (eveneens postume) onderscheidingen aan Belgische verzetsstrijders. Omdat de onderscheiding werd geacht in belang direct te volgen op de Militaire Willems-Orde werden er voor de verlening zeer hoge maatstaven gesteld. Deze kruizen, die onpraktisch zwaar en groot zijn, werden aan de familieleden van de omgekomen helden overhandigd.
Op voordracht van de Nederlandse Ambassadeur in de Verenigde Staten, Mr. Eelco Nicolaas van Kleffens, werd op 17 oktober 1947 een Verzetskruis toegekend aan een “onbekende Joodse Soldaat die in het Getto van Warschau zijn leven gaf voor de vrijheid van alle volkeren”. Deze onderscheiding, die om politieke redenen niet in Warschau werd afgegeven, werd door van Kleffens, zelf lid van het comité van aanbeveling, bepleit om publiciteit te verkrijgen voor een in New York te bouwen monument voor de heldhaftige maar hopeloze opstand van het Getto tegen de fascistische bezetter in april en mei 1943. Het monument voor de helden van het Getto en de 6 miljoen omgekomen joden in Europa werd nooit gebouwd maar er kwam wel een gedenksteen aan de oever van de Hudson.
[bewerk] Toegekende Verzetskruizen
Het Verzetskruis werd verleend aan:
- Herman Jan van Aalderen
- Pieter van As
- Markus Assies
- Jan Jozua Barendsen
- Jacobus Andreas Beekman
- Hendrikus Dirk Jan Beernink
- Laurens Rijnhart Beijnen
- Cornelia Johanna van den Berg-van der Vlis
- Ludovicus Adrianus Bleys
- Gerrit de Boer
- Arend Andries Bontekoe
- Edzard Jacob Bosch van Rosenthal
- Dirk Arie van den Bosch
- Iman Jacob van den Bosch
- Jan Harm Bosch
- Jacob Carel Julius Baron Brantsen
- Arthur Lucien Charroin
- Fritz Gerhard Marie Conijn
- Marius Crans
- Roelof Jan Dam
- Freerk Datema
- Karel Hendrik Derkzen van Angeren
- Hendrik Dienske
- Jan Louis Guillaume Doornik
- Vital Dreyfus
- Nicolas Dupont
- Franciscus Duwaer
- Samuel Esmeijer
- Gustaaf Henri Gelder
- Joan Gelderman
- Willem Johannes Gertenbach
- Etienne Albert Giran
- Oliver Giran
- Cornelis Hendrik de Groot
- Paul Guermonprez
- Albertus Hahn
- Walraven van Hall
- Houwert Johan Coenraad H. F. van Hanxleden
- Theodore W.L. Baron van Heemstra
- Johannes Jacobus Hendrikx
- Johannes Louis Hesselberg
- Wolter Jacobus Heukels
- Izak van der Horst
- Johannes ter Horst
- Hendrik Pieter Hos
- Jozef F.H.M. Baron van Hövell van Wezeveld en Westerflier
- Bernardus IJzerdraat
- Louis Jansen
- Andries Kalter
- Gerrit Willem Kastein
- Albert Keuter
- Taeke Johan Kroeze
- Dirk Maria Rijk Hendrik Kroon
- Helena Theodora Kuipers-Rietberg
- Arthur Meerwaldt
- Johannes Antonius Alphonsus Mekel
- Job Daniël van Melle
- Denis Claire Baudouin Mesritz
- Marie-Loise Clémentine Meunier
- Julius Josephus Mohr
- Jan Leo Moonen
- Adrianus Cornelis Nagtegaal
- Frederik Nieuwenhuijsen
- Bob Oosthoek
- Jacobus Oranje
- Tjeerd Pannekoek
- Johannes Post
- Albert Jan Rozeman
- Victor Henri Rutgers
- Frits Rudolf Ruys
- Willem Santema
- Jannetje Johanna Schaft
- Jonkheer Johan Schimmelpenninck
- Richard L.A. Schoemaker
- Geert Schoonman
- Willem Pieter Speelman
- Marinus van der Stoep
- Benjamin Marius Telders
- Antonius O.H. Tellegen
- Oltman Reinder Thomsen
- Gerard Tieman (als enige niet-postuum)
- Titus Willem de Tourton Bruyns
- Leendert Marinus Valstar
- Gerrit Jan van der Veen
- David Verloop
- Mathilde A.E. Verspyck
- Pierre Marie Robert Versteegh
- Cornelis Vlot
- Gabrielle Weidner
- Johan Hendrik Westerveld
- Herman Bernard Wiardi Beckman
- Johannes Wilhelmus Wildschut
- Johan Reinier Ernest Wüthrich
- Lammert Zwanenburg
- De onbekende Joodse Soldaat die “in het Getto van Warschau zijn leven gaf voor de vrijheid van alle volkeren”.
| Bron(nen): |
|
