Hannie Schaft
Jannetje Johanna Schaft Haarlem 16 september 1920 – Bloemendaal 17 april 1945), was een communist en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en opleiding
Hannie Schaft, roepnaam "Jo", werd geboren in Haarlem als dochter van de leraar op de Rijkskweekschool Pieter Schaft en Aafje Talea Vrijer. Haar moeder was doopsgezind en haar vader voelde zich sterk verwant aan de SDAP. Ze volgde de HBS en ging in 1938 rechten studeren aan de gemeentelijke Universiteit van Amsterdam. Schaft raakte bevriend met haar joodse medestudentes Philine Polak en Sonja Frenk (Zij zaten later beiden tijdens de oorlog bij Hannies ouders ondergedoken). Hierdoor voelde ze zich toen de Tweede Wereldoorlog begon persoonlijk betrokken bij de acties tegen de joden.
[bewerk] Verzetswerk
Nadat ze als student had geweigerd de loyaliteitsverklaring te tekenen, trok ze weer bij haar ouders in. Ze nam steeds actiever deel aan het verzet en hielp onderduikers met gestolen bonkaarten en persoonsbewijzen. Haar schuilnamen waren Hannie en haar bijnaam werd "het meisje met het rode haar". Uiteindelijk sloot ze zich aan bij de Raad van Verzet (RVV), een organisatie die door haar nauwe banden met de CPN door andere verzetsbewegingen sterk werd gewantrouwd. Samen met haar vriendin Truus Menger pleegde ze verschillende aanslagen op Duitsers, collaborateurs en landverraders. Ze leerde vloeiend Duits spreken en papte aan met Duitse soldaten. Hierdoor werd ze door sommige verzetslieden beschouwd als een verrader. Nadat een subafdeling van de RVV in Velsen zonder toestemming van hogerhand een boer vermoordde, bracht ze met twee andere vrouwen een lijst met de daders naar haar leiders. Later werden de personen die hierop stonden verraden aan de Sicherheitsdienst, waardoor ze een gewisse dood tegemoet gingen. Zelf heeft ze waarschijnlijk niet geweten wat de gevolgen waren van haar actie. Na de oorlog is deze affaire door een speciale onderzoekscommissie grondig onderzocht.
[bewerk] Arrestatie en executie
Schaft werd door de Duitse bezetter zeer gehaat, omdat ze net voor het einde van de oorlog nog allerlei in hun ogen zinloze aanslagen pleegde. Volgens sommigen zou Hitler zelf haar arrestatie hebben bevolen. Ze werd op 21 maart 1945 bij een wegversperring gearresteerd toen ze illegale bladen bij zich bleek te hebben. Pas op het politiebureau ontdekten de Duitsers met wie ze van doen hadden. Hoewel aan het einde van de oorlog een akkoord bestond tussen de bezetters en de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) om geen vrouwen om te brengen, werd Schaft slechts drie weken voor het einde van de oorlog gefusilleerd in de duinen bij Bloemendaal. Hierbij zou ze, na een schampschot, koelbloedig hebben gezegd "Ik schiet beter", waarna een SS-commandant zijn machinepistool op haar leegschoot.
[bewerk] Herbegrafenis
Op 27 november 1945 werd haar stoffelijk overschot herbegraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen. Koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernhard waren hierbij aanwezig. Voor haar strijd tegen de Nazi's kreeg Schaft het Wilhelmina-verzetskruis, het Verzetskruis 1940-1945 en een speciale Amerikaanse onderscheiding.
[bewerk] Controverse
Doordat ze tijdens de Koude Oorlog steeds meer tot symbool van verzet gemonopoliseerd werd door de Nederlandse communisten verloor haar naam tijdens die jaren haar glans. In 1951 werden leger en politie ingezet, inclusief vier pantserwagens, om haar herdenking door de CPN onmogelijk te maken. In 1982 werd door prinses Juliana in het Kenaupark te Haarlem een bronzen beeld onthuld om haar te herdenken.
[bewerk] Nalatenschap
Verschillende scholen en straten zijn naar haar vernoemd. Verder is voor haar en vele andere verzetsheldinnen de Stichting Nationale Hannie Schaft-herdenking opgericht. Ook is een aantal boeken en films over haar verschenen. Zo komt ze bijvoorbeeld in aangepaste vorm voor in de Oscarwinnende film 'De Aanslag' van Fons Rademakers. Verder is door Ineke Verdoner een lied over haar geschreven. De schrijver Theun de Vries heeft een biografie over haar leven geschreven. Dit boek is in 1981 door Ben Verbong verfilmd als 'Het meisje met het rode haar' met Renée Soutendijk in de hoofdrol.
[bewerk] Externe links
| Bron(nen): |
|
