Tunnel
Een tunnel is een kunstmatig aangelegde onderdoorgang om tussen twee punten transport, passage of communicatie mogelijk te maken.
Veel tunnels worden aangelegd voor het transport om een barrière te passeren: een berg, een waterweg, een autoweg of een spoorweg. Tunnels worden in de regel gebruikt door het weg- of spoorwegverkeer en door metro's. Er zijn ook kleinere fietsers- en voetgangerstunnels en enkele waterwegen voeren door tunnels. Ook zijn er tunnels speciaal voor dieren, zoals een amfibieëntunnel.
Ook worden tunnels gebouwd die speciaal bedoeld zijn voor kabels en leidingen, luchtverversing, afvoer van afvalstoffen. Voor de verbinding van ecologische zones worden wildtunnels aangelegd waar dieren de mogelijkheid hebben om bijvoorbeeld een autoweg zonder risico te passeren. Bij verticale tunnels spreekt men van een schacht.
Tunnels worden daar gebouwd, waar het terrein geen andere keuze laat, om het scheepvaartverkeer niet te verstoren (tunnel in plaats van brug), om de veiligheid te bevorderen (tunnel in plaats van gelijkvloerse kruising of spoorwegovergang), om tijdwinst te boeken (tunnel in plaats van bergpas of veerboot) en om omgevingshinder van infrastructuur te verminderen, zoals geluidshinder of uit economische overwegingen of planologische overwegingen. In de slappe Nederlandse bodem is het aanleggen van een tunnel zeer kostbaar maar vormt het veelal een innovatieve en technologische uitdaging.
In Rusland en andere ex-Sovjetunie landen zijn de voetgangerstunneltjes onder de drukke straten (подземный переход, vrij vertaald: "ondergrondse zebrapad") heel talrijk.
Zie ook viaduct (weg of spoorweg over andere infrastructuur heen) en aquaduct (water over andere infrastructuur heen).
Inhoud |
[bewerk] Bouwwijze
Tunnels kunnen op verschillende manieren worden gebouwd. We onderscheiden onder meer:
- afgezonken tunnel - door het afzinken van prefab elementen ontstaat er een tunnelbuis
- geboorde tunnel - door het graven met een boormachine ontstaat de tunnelbuis
- open bouwputtunnel - door het graven van een sleuf, die de bouwput is, en hierin een tunnel te bouwen, ontstaat de tunnelbuis.
- Wanden-dakmethode - gelijk aan de open bouwputmethode, alleen wordt hier vroeg in het bouwproces weer het maaiveld hersteld, waaronder de tunnelwerkzaamheden doorgaan.
- Microtunneling - methode waarbij prefab tunnelelementen hydraulisch in een door een micro-TBM geboord gat geduwd worden.
- V-polder - twee damwanden worden schuin naar elkaar toe geheid waardoor een afgesloten driehoek ontstaat.
- TOMAS - een tunnelboormachine die de tunnelbuis vlak onder het maaiveld aanlegt
[bewerk] Tunnels in Nederland
[bewerk] Wegverkeer
- Botlektunnel (Hoogvliet - Spijkenisse) - A15; 1980
- Burgemeester Thomassentunnel (Rotterdam) - N15; 2004
- Coentunnel (Amsterdam-Noord - Amsterdam-Westpoort, A10 (West)); 1966
- Drechttunnel (Zwijndrecht - Dordrecht) - A16; 1977
- Heinenoordtunnel (Barendrecht - Heinenoord/Oud-Beijerland) - A29; 1969
- Hubertustunnel (Den Haag) - N14 (in 2005 in aanbouw)
- Kiltunnel (Dordrecht - 's-Gravendeel, toltunnel) - N217; 1977
- Maastunnel (Rotterdam Noord - Rotterdam Zuid); 1942
- Noordtunnel (Ridderkerk - Alblasserdam) - A15; 1992
- Piet Heintunnel (Amsterdam-Centrum - Amsterdam-Zeeburg) - S114
- Roertunnel (Roermond) - A73 (in aanbouw, gereed in 2008)
- Schipholtunnel (Badhoevedorp - Schiphol) - A4; 1980 en 1998
- Sijtwendetunnel (Leidschendam) - N14; 2003
- Swalmen (tunnel) (Swalmen) - A73 (in aanbouw, gereed in 2008)
- Vlaketunnel (Kruiningen - Goes) - A58; 1975
- Velsertunnel (Beverwijk - Haarlem) - A22; 1957
- Westerscheldetunnel (Ellewoutsdijk - Terneuzen, toltunnel) - N62; 2003
- Wijkertunnel (Velsen-Zuid - Beverwijk) - A9; 1996
- IJtunnel (Amsterdam-Noord - Amsterdam-Centrum) - S116; 1968
- Zeeburgertunnel (Amsterdam-Noord - Amsterdam-Zeeburg, A10 (Oost)); 1990
[bewerk] Spoorwegverkeer
- Botlektunnel, Pernis - Botlek (in gebruik in 2006)
- Groene Harttunnel, HSL-Zuid (in gebruik in 2007)
- Tunnel onder de Oude Maas, HSL-Zuid (in gebruik in 2007)
- Tunnel onder de Dordtsche Kil, HSL-Zuid (in gebruik in 2007)
- Hemtunnel (Zaandam - Amsterdam Sloterdijk; in gebruik in 1983)
- Schipholspoortunnel (in gebruik in 1978/'81)
- Sophiatunnel, Betuweroute (in 2004 in aanbouw)
- Tunnel Giessen, Betuweroute (sinds 22 mei 2000 in aanbouw)
- Tunnel Pannerdensch Kanaal, Betuweroute (in 2004 opgeleverd)
- Tunnel Zevenaar, Betuweroute (in februari 2003 opgeleverd)
- Velsertunnel (in gebruik in 1957)
- Willemspoortunnel, Rotterdam Zuid - Rotterdam Centraal (in gebruik in 1993)
- Spoortunnel Best, Best (in gebruik 2001/2002)
[bewerk] Tram/Metro
- Metrotunnels in Amsterdam (sinds 1977) en Rotterdam (sinds 1968)
- Calandlijn en Erasmuslijn in Rotterdam
- de Amsterdamse metro
- Haagse tramtunnel (in gebruik sinds oktober 2004)
- Piet Heintunnel (in gebruik voor IJtram sinds mei 2005)
- Noord-Zuidlijn (Amsterdam) (in uitvoering tot eind 2011)
[bewerk] Voetgangers
- Tunnel onder Nederrijn bij het Sluis- en Stuwcomplex Amerongen
- voetgangerstunnel Wilhelminaplein, Rotterdam (2005)
[bewerk] Overig
- Servicetunnel Hollandsch Diep (1973)
- Servicetunnel Oude Maas (1975)
- Watertransporttunnel Amsterdam-Rijnkanaal (1973)
[bewerk] Gemengde tunnels
- Beneluxtunnel (Schiedam - Pernis, auto-, fiets- en metrotunnel, A4)
- Velsertunnel (Velsen-Noord - Velsen-Zuid, spoorweg en autosnelweg, A22)
[bewerk] Aquaducten
Wanneer een waterweg over een kleinere breedte dan 80 meter gekruist wordt, is er sprake van een aquaduct.
- Aquaduct Ringvaart Haarlemmermeer, Haarlemmermeer 1958
- Gouwe-aquaduct, Gouda 1981
- Aquaduct Cortland, Zuidplaspolder 1981
- Gaag-aquaduct, Delft 1998
- Houkesloot-aquaduct, Sneek 2003
- Vlietaquaduct, Leidschendam 2003
- Naviduct, Enkhuizen, 2003; een aquaduct met sluiskolken
[bewerk] Tunnels in België
[bewerk] Antwerpen e.o.
- Kennedytunnel (Antwerpen - Zwijndrecht)(autosnelweg A14/E17 en spoorlijn)
- Liefkenshoektunnel (Antwerpse Haven - Oost-Vlaanderen, autosnelweg (R2), toltunnel)
- Lode Craeybeckxtunnel (autosnelweg A1/E19)
- Noord-Zuidverbinding (HSL-tunnel Antwerpen-Dam - Antwerpen-Berchem)
- premetrotunnels (met de Brabotunnel onder de Schelde)
- Sint-Annatunnel (monumentale voetgangerstunnel)
- Waaslandtunnel (verkeerstunnel)
- Frans Tijsmanstunnel (autosnelweg R2)
- Beverentunnel (autosnelweg R2)
- Bevrijdingstunnel (autosnelweg A12)
[bewerk] Brussel
- Metro- en Premetrotunnels
- Noord-Zuidverbinding (spoortunnel Brussel-Noord - Brussel-Zuid)
- Leopold II-tunnel (verkeerstunnel)
[bewerk] Langste tunnels ter wereld
Spoor:
- Seikantunnel, Japan: 54 km
- Kanaaltunnel, Frankrijk - Groot-Brittannië: 50 km
- Iwate-ichinohetunnel, Japan: 26 km
- Dai-shimizutunnel, Japan: 22 km
- Simplontunnel, Zwitserland - Italië, 20 km
Wegverkeer:
- Lærdalstunnel, Noorwegen: 25 km
- Gotthardtunnel, Zwitserland: 17 km
- Arlbergtunnel, Oostenrijk: 14 km
- Fréjustunnel, Frankrijk - Italië: 13 km
- Mont-Blanctunnel, Frankrijk - Italië: 12 km
[bewerk] Zie ook:
- sleufloze technieken - verzamelnaam voor niet-maaiveldverstorende constructie van ondergrondse infrastructuren.
- renovatietechnieken - de verschillende technieken voor onderhoud van ondergrondse infrastructuur.
- ondergronds bouwen - overkoepelend begrip voor alle constructies in de ondergrond.
- Fietstunnel
[bewerk] Externe links
- Website van de Nederlandse overheid over tunnelveiligheid
- Website met foto's van tunnels
- Woordenlijst met begrippen in het Engels
- Tijdlijn van tunnels (in het Engels)
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Tunnels in The Netherlands van Wikimedia Commons. |
|
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Tunnels van Wikimedia Commons. |
