Stippelvaren
| Stippelvaren | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Oreopteris limbosperma (All.) Holub (1834) |
De stippelvaren (Oreopteris limbosperma) is een cosmopolitische varen van het geslacht Oreopteris, die vooral in de bergen voorkomt, en dan liefts in bossen op zandgrond. De stippelvaren is in België en Nederland zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Inhoud |
[bewerk] Naamgeving en ethymologie
Syn.: Dryopteris oreopteris (Ehrh.) Maxon, Lastrea limbosperma (All.) Heywood, Polypodium limbospermum (All.), Thelypteris limbosperma (All.) Fuchs, Thelypteris oreopteris (Ehrh.) Slosson, Polystichum oreopteris Bernh.
Nl: Stippelvaren
Fr: Fougère des montagnes
En: Lemon-scented Fern
De: Bergfarn, Berglappenfarn
De naam Oreopteris en is afkomstig uit het Griekse ‘oreos’ (berg) en ‘pteris’ (varen of vleugel). Limbosperma komt van ‘limbo’ (weinig) en ‘spermum’ (zaad), en slaat op de kleine sporenhoopjes van deze soort.
De Nederlandse naam stippelvaren slaat op de gele kliertjes aan de onderzijde van het blad, die het blad een gestippeld uitzicht geven.
[bewerk] Kenmerken
[bewerk] Plant
De stippelvaren is een overblijvende, kruidachtige plant met een korte, vertikale wortelstok waaruit elk jaar opnieuw een bundel heldergroene bladen groeit.
[bewerk] Bladeren
De bladen zijn opvallend helder geelgroen, tot 100 cm lang, lijnlancetvormig, bovenaan tot een spits uitgerokken en onderaan versmald uitlopend tot een reeks korte blaadjes. Het blad is dubbel geveerd. De onderzijde van het blad is bezaaid met gele kliertjes, die bij kneuzing een citroen- of sinaasappelgeur afgeven (vandaar de Engelse benaming Lemmon-scented Fern). De bladrand is, op de insnijdingen na, glad en niet getand.
De bladsteel is zeer kort, ongeveer 1/6 van de lengte van het blad, en bezet met schubben.
[bewerk] Sporenhoopjes
De sporenhoopjes zijn klein en rond, afgedekt met een teer dekvliesje en liggen in twee rijen langs de bladrand. De sporen zijn rijp van juli tot september.
[bewerk] Habitat
De stippelvaren is een soort van vochtige, voedselarme maar humeuze en zure zandgronden in schaduw of halfschaduw. Hij is meestal te vinden in gebergtes, in schaduwrijke loofbossen, vooral op de kanten van greppels en holle wegen. Komt meer naar het noorden ook voor op schaduwrijke hellingen buiten het bos, zoals in depressies in hoogveengebieden.
[bewerk] Verspreiding en voorkomen
De moerasvaren komt voor voor in gematigde streken van het Noordelijk halfrond, in Europa, westelijk Noord-Amerika en Oost-Azië.
In België is hij zeldzaam in de Ardennen en zeer zeldzaam op de zandgronden in Vlaanderen zoals in de Kempen. In Nederland zeer zeldzaam in het zuiden en oosten van het land (Gelderland, Overijssel, Noord-Brabant en Zuid-Limburg ). In 2005 werden in Overijssel de stippelvaren nog op een veertigtal plaatsen aangetroffen.
[bewerk] Verwante en gelijkende soorten
De stippelvaren heeft geen nauwe verwanten van hetzelfde geslacht in België en Nederland. Van de moerasvarenfamilie kunnen ook de moerasvaren (Thelypteris palustris) en de smalle beukvaren (Phegopteris connectilis) hier gevonden worden. De eerste heeft echter een heel ander biotoop, en de smalle beukvaren een ander voorkomen.
Een grotere kans op verwarring is er wel met de algemeen voorkomende mannetjesvaren en wijfjesvaren. Alle drie hebben ze ongeveer hetzelfde habitat en overeenkomstige kenmerken. De stippelvaren is echter van beide te onderscheiden door de kleine, tegen de bladrand gelegen sporenhoopjes. Bij de beide andere varens zijn die groter en tegen de nerf aangelegen. Ook de gele kliertjes op de onderzijde van het blad en de karakteristieke citroengeur bij kneuzing zijn onmiskenbaar.
[bewerk] Zeldzaamheid en bescherming
De stippelvaren wordt op de Vlaamse Rode Lijst (planten) vermeld als zeldzaam tot zeer zeldzaam. Op de Nederlandse Rode Lijst (planten) wordt hij niet vermeld.
[bewerk] Afbeeldingen
| Bron(nen): |
|
[bewerk] Externe link
- SoortenBank.nl beschrijving en afbeeldingen
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Oreopteris limbosperma op Wikimedia Commons. |
