Jacht op het Duits atoomwapen in WOII
De Jacht op het Duits atoomwapen in WOII was de zoektocht van verschillende geheime militaire organisaties van de Geallieerden naar atoomgeleerden en materiaal van het Duits atoomprogramma in Italië, Frankrijk en nazi-Duitsland.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrond
Al vroeg in het begin van de oorlog kwamen de Geallieerde inlichtingendiensten erachter dat er in het diepste geheim een Duits militair atoomprogramma werd opgestart met de waarschijnlijke bedoeling om voor de nazi’s een atoombom te ontwikkelen. Uit verschillende bronnen (waaronder die van geleerden) waren de Geallieerden erachter gekomen dat zo’n atoombom in verkeerde handen de loop van de oorlog nadelig voor hen kon beïnvloeden. Om te voorkomen dat de nazi’s als eerste de bom zouden ontwikkelen, werden er verschillende geheime militaire teams samengesteld die op jacht gingen naar atoomgeleerden, informatie (documentatie) en uranium. Er werd door deze teams ook gezocht naar informatie hoever de Duitsers precies waren gevorderd in de ontwikkeling van een kernbom. Een tweede reden voor deze teams was dat de Geallieerden zoveel mogelijk Duitse kerngeleerden uit de handen van de Russen wilden houden. Zelfs enkele weken nadat de Tweede Wereldoorlog was afgelopen, werden familieleden en andere belangrijke personen uit de Russische zone van Berlijn ontvoerd door de 30ste Assault Unit. Om geen argwaan te wekken werden deze Duitsers in Geallieerd militair uniform en in Geallieerde militaire voertuigen (onder de neus van de Russen) over de grens gesmokkeld (Operation Paperclip). De Russen kwamen echter achter het bestaan van deze smokkel en het heeft de relaties tussen de Westelijke Geallieerden en Rusland - al enkele weken na de oorlog - danig bekoeld. Er zijn bronnen die beweren dat de Sovjets ook bezig waren met het ontvoeren (of pogen te ontvoeren) van belangrijke personen. In 1 geval werd een Sovjet-ontvoeringspoging verijdeld.
[bewerk] 30-AU en Alsos
In Engeland stond Ian Fleming (de schrijver van James Bond) aan het hoofd van de 30ste Assault Unit, of kortweg 30 AU. Deze unit was in september 1942 opgericht door het hoofd van de Britse Naval Intelligence en werd uiteindelijk in 1946 ontbonden. 30 AU bestond oorspronkelijk uit drie verschillende militaire eenheden die in december 1943 werden samengesmeed tot 1 enkele eenheid. De 30ste Assault Unit opereerde zelfstandig en schrok er niet voor terug om met grote snelheid diep in vijandelijk gebied door te dringen (en waarbij er zelfs voor de Geallieerde opmars uit werd doorgereden. De opzet van deze werkwijze van Ian Fleming was, dat als een front nog ver weg was, de Duitsers er nog niet over nadachten om documenten of materiaal te vernietigen). Verder moest 30 AU geheime infiltraties uitvoeren in vijandelijk gebied (ter land, ter zee en in de lucht). Gezocht werden naar codes, documenten, materiaal en Duitse wetenschappers. 30 AU werkte heel vaak samen met de Intelligence Corps' Field Security Sections. 30 AU voerde missies uit in Noord-Afrika, de Griekse eilanden, Noorwegen, Sicilië, het eiland Pantelleria, Italië en Corsica.
In Normandië werd 30 AU op D-Day 6 juni 1944 afgezet op Juno Beach en Utah Beach (de eenheden werden gecodeerd als Woolforce en Pikeforce). Voertuigen die hiervoor gebruikt werden waren Jeeps. In eerste instantie probeerde 30 AU een Duits radarstation in te nemen bij Douvres-la-Delivrande en vocht zich later een weg naar Cherbourg. De betreffende commandant van 30 AU bezat een z.g. Black Book waarin alle namen van Duitse geleerden en het opgesomde atoommateriaal stonden beschreven en die koste wat het kost moesten worden gevonden. Werd atoommateriaal of de geleerde gevonden, dan werd deze ter plaatse geconfisqueerd/gearresteerd en vervolgens afgevoerd naar Engeland waar verdere ondervraging van de persoon plaatsvond. Zo werd op 3 mei 1945 de fysicus Werner Heisenberg in het huis van zijn familie gearresteerd (hij was eerder per fiets op 20 april 1945 gevlucht naar Urfeld ten zuiden van München) en naar Engeland overgebracht alwaar hij over zijn rol ondervraagd werd. Heisenberg (de ontdekker van de onzekerheidsrelaties in de fysica) was niet de enige die de Geallieerden oppakten. In totaal werden na de oorlog de top 10 Duitse atoomgeleerden in Engeland in een speciale safehouse (in Farm Hall nabij Cambridge) geïnterneerd. Dit project werd Operation Epsilon genoemd. Alle gesprekken werden in het geheim - en zonder medeweten van de Duitse geleerden - door de SIS (Secret Intelligence Service) opgenomen. Mede door deze afgeluisterde gesprekken zouden de Britten tot het besef zijn gekomen, dat de Duitsers nog niet ver genoeg waren gevorderd in de ontwikkeling van een kernbom. Bovendien schatten de Duitse kerngeleerden de hoeveelheid kritische massa van een kernbom te hoog in. Tot op de dag van vandaag zou niet bekend zijn wat er precies tijdens deze sessies in Farm Hall verteld is (er zijn wel transcripten beschikbaar, maar of de transcripten overeenkomen met de originele opnamen is niet met zekerheid te achterhalen) en vormt tot op heden een onderwerp van discussie. De tien Duitse kerngeleerden werden in januari 1946 vrijgelaten.
30 AU was niet de enige geheime groep die op zoek was naar bovenstaande zaken. Ook het Alsos-team deed hier aan mee (Alsos is het Griekse woord dat “bosjes” betekent en genoemd naar generaal Groves (Groves = bosjes), hoofd van het Manhattan-project). Wetenschappelijk hoofd van dit team was dr. Samuel Goudsmit, een Amerikaanse kerngeleerde van Nederlandse afkomst en verbonden aan het Manhattanproject. De Amerikaanse baseball speler en gerekruteerde OSS-agent Moe Berg verleende belangrijke diensten naast ALSOS, zoals de ondervraging van Duitse en Italiaanse geleerden. Ook hij kwam na uitvoerige gesprekken met Duitse geleerden - zoals Heisenberg - erachter dat het Derde Rijk nog niet zo ver was in de ontwikkeling van een atoombom. Moe Berg kreeg van de OSS de opdracht om Heisenberg direct te liquideren indien zou blijken dat het atoomwapen binnen Duits handbereik was gekomen.
Alsos-agenten waren Amerikaanse militairen die dezelfde doelen nastreefden als 30 AU, maar de lagere Alsos-agenten waren uit veiligheidsoverwegingen niet geïnformeerd over het bestaan van het Manhattanproject. Bij eventuele gevangenneming kon er geen gevoelige informatie uitlekken naar de vijand en konden Duitse geleerden nooit achter een goed werkend principe van een kernreactor komen. Ook het Alsos-team (onder leiding van kolonel Boris T. Pash) was op zoek naar Duitse atoomgeleerden en atomair materiaal. Daarin slaagden ze wonderwel door zelfs de plaats te lokaliseren waar een Duitse kernreactor verborgen werd gehouden. De kernreactor werd ontdekt onder een kasteelkerk in het plaatsje Haigerloch, zo’n 50 kilometer ten zuiden van Stuttgart. In een grot onder de kerk werd de kernreactor aangetroffen. Op enige afstand buiten het kasteel in een bosgebied, werd op aanwijzingen van ondervraagde Duitse wetenschappers, een enorme hoeveelheid uranium voor deze reactor in de grond aangetroffen en uitgegraven. Later bleek dat de Duitse kerngeleerden er niet in waren geslaagd om - gedurende dit project - voldoende uranium te verzamelen. Het heeft de Geallieerden moeite gekost om het zware uranium uit de grond te halen en te vervoeren. Ook werd er een voorraad van zwaar water gevonden dat als moderator voor de reactor kon worden gebruikt.
[bewerk] De Duitse miscalculatie
De reden waarom Duitse kerngeleerden deuterium gebruikten als moderator kwam door een wetenschappelijke vergissing aan Duitse zijde. In die zelfde periode werd geëxperimenteerd met grafiet als moderator. De Duitse kerngeleerden meenden ten onrechte dat grafiet niet bruikbaar was en stapten over op deuterium. In januari 1941 maakte de fysicus Walter Bothe een kritieke miscalculatie, die door de Duitsers werd overgenomen: grafiet zou niet bruikbaar zijn als moderator. De Hongaarse wetenschapper Leo Szilard had het voor elkaar gekregen om de Verenigde Staten (die toen nog neutraal was in de Tweede Wereldoorlog) te bewegen om de wetenschappelijke resultaten over het grafiet geheim te houden. Hierdoor waren Duitse wetenschappers niet in staat om te leren van deze nieuwe inzichten en konden via de wetenschappelijke literatuur niet achter het bestaan van hun eigen verkeerde wetenschappelijke inzichten komen. Verder werd er aan Duitse zijde (ook ten onrechte) gedacht dat er zeer veel uranium nodig was om een werkende kernbom te bouwen. De Duitse geleerden meenden (ook ten onrechte) dat een kernbom eerder een wapen voor de toekomst was, terwijl de Geallieerden tot de slotsom kwamen dat binnen korte tijd - met de wetenschappelijke gegevens van die dagen - wél een kernwapen kon worden gebouwd. De Geallieerden zijn er bijna in geslaagd geweest om de gehele Duitse zwaar waterproductie (en de aanwezige voorraad) te achterhalen en te vernietigen. Uit informatie na de Tweede Wereldoorlog blijkt echter dat niet alle voorraad en productie-eenheden konden worden achterhaald. Uit de archieven van de NORSK-hydroëlektriciteitscentrale in Vemork (waar het zwaar water werd geproduceerd) blijkt dat in maart 1944 nog een zending van Deuterium de Geallieerden ontglipt was en - zonder problemen - naar Duitsland was vervoerd. Deze voorraad kwam in handen van de Duitse kerngeleerde Werner Heisenberg. Ook in Haigerloch werd een deel van een voorraad zwaar water aangetroffen. Een deel van de voorraad die - dankzij het Noorse verzet - wél werd onderschept (op 20 februari 1944), ligt dankzij een bomaanslag van SOE nu tezamen met de veerboot op de bodem van het Noorse Tinn meer.
[bewerk] De afwikkeling van Haigerloch
Het oorspronkelijke Amerikaanse plan om ter plaatse de Duitse reactor in Haigerloch op te blazen stuitte op verzet van een aantal geestelijken. Bij het opblazen - zo beargumenteerden zij - zou ook de bovengelegen barokke kasteelkerk worden verwoest. De Amerikanen besloten daarop om de bunker met de reactor (voorzichtig) gedeeltelijk te vernielen. Het Duitse uranium (in totaal 2 ton) werd vervolgens met 20 vliegtuigen naar Engeland overgevlogen. Bepaalde onderdelen van de reactor werden naar de Verenigde Staten overgebracht. In totaal werd er vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa, 1000 ton aan uranium naar de VS verscheept en gebruikt voor het Manhattanproject.
[bewerk] De geheime missies van Alsos
De volgende Alsos-operaties zijn bekend:
- Operatie Cellastic
- Operatie Toothpaste
- Operatie Jackpot
- Operatie Humbug
- Operatie Big
- Operatie Epsilon
[bewerk] De eerste Alsos-missie
Eind 1943 wordt Alsos in Italië ingezet in de zoektocht naar de fysici Carlo Wick en Eduardo Amaldi. Beide natuurkundigen werkten in 1931 in een onderzoeksgroep aan de Universiteit van Leipzig. In beiden is Alsos geïnteresseerd, aangezien er vermoed wordt dat Wick en Amaldi iets moeten weten van het Duitse kernonderzoek. Hoewel Carlo Wick goed bevriend was met de Duitse fysicus Werner Heisenberg (en bij het onderzoek naar U-235 betrokken was geweest), kan het Alsos-team geen informatie achterhalen. De beide fysici blijken nooit verbonden te zijn geweest aan het Duits kernonderzoeksprogramma. De eerste poging van Alsos levert dus geen informatie op.
[bewerk] De tweede Alsos-missie
Op 25 augustus 1944 is het Alsos-team in Parijs voor de ondervraging van een belangrijke Franse natuurkundige. Het betreft hier Julio Curie, die zijn laboratorium in de Universiteit van de hoofdstad had en contacten onderhield met de Franse verzetsbeweging. Curie had al vóór het uitbreken van de oorlog via een geniale wisseltruc een grote Noorse voorraad Deuterieum de Duitsers afhandig weten te maken. Tijdens deze ondervraging komt Alsos erachter dat er meer kerngeleerden aan het Franse laboratorium hebben gewerkt, en alwaar ook een cyclotron werd gebruikt. Het blijken de Duitse kerngeleerden Professor Schumann en Dr.Diebner te zijn, die in eerste instantie het plan hadden om het Franse cyclotron te demonteren en naar Duitsland over te brengen. Dit plan lieten de Duitse kerngeleerden overigens snel varen. Curie weet echter niet veel van de inspanningen van de Duitsers op het gebied van het Duitse uraanonderzoek en weer komt er onvoldoende informatie voor het Alsos-team bovendrijven. Alsos had meer geluk bij het doorzoeken van de leegstaande gebouwen van de Siemens fabrieken, maar ook hier duiken geen belangrijke documenten en informatie op. Bij verdere ondervraging komt het Alsos-team wél achter het bestaan van een Duitse wetenschappelijke inlichtingengroep, genaamd Cellastic. Het is om deze reden dat Alsos de missie de codenaam Operation Cellastic meegaf.
[bewerk] Operatie Toothpaste
Tijdens operatie Toothpaste werd door het Alsos-team onderzoek uitgevoerd in Parijs. In het bureau van de Duitse chemicus Peterson ontdekten ze dat een grote hoeveelheid Thorium was verscheept naar nazi-Duitsland. Thorium wordt in het kernonderzoek gebruikt en vooral de grote hoeveelheden wekt bij het Alsos-team de nodige argwaan. Peterson wordt door Alsos gevangengenomen in september 1944, ergens in een Belgisch-Duits grensgebied. Later blijkt echter bij ondervraging dat Peterson het thorium niet wilde gebruiken voor kernonderzoek, maar dat hij na de oorlog in de kosmeticaindustrie wil werken en daar een grote hoeveelheid thorium voor nodig heeft. De aanvankelijke hoop van Alsos om nu eindelijk informatie te vinden werd de bodem ingeslagen. Maar dit zou echter snel veranderen tijdens Operation Jackpot waar Alsos de eerste bruikbare informatie wist te verzamelen.
[bewerk] Operatie Jackpot
Tijdens operatie Jackpot werd de belangrijkste en grootste vangst van Alsos gedaan dankzij de vondst van informatie in Duitse firma's die in Frankrijk gelegen waren. Alsos kwam er achter dat belangrijk materiaal van het kernonderzoek naar de Universiteit van Straatsburg was gestuurd. Een aantal namen in dit onderzoek doken op: Professor Fleischmann, Carl Friedrich von Weizsäcker en Professor Haagen. Na de inval van Straatsburg door de Geallieerden op 15 november 1944, ging het Alsos-team op 25 november '44 op zoek naar deze kerngeleerden. Weizsäcker en Haagen wisten echter te vluchten, maar Fleischmann werd door Alsos opgepakt en naar de VS overgebracht. Belangrijke documenten uit het laboratorium in Straatsburg werden gevonden en veilig gesteld. Deze documenten (veel documenten waren persoonlijke brieven van de wetenschappers) gaven veel informatie over berekeningen aangaande reactoren en bepaalde problemen die optraden. De informatie hieruit gaf de Amerikanen het eerste en overtuigende bewijs, dat er (nog) geen Duitse atoombom in die jaren bestond en dat de Duitsers ook niet in staat waren dit op korte termijn te verwezenlijken. Er zijn bronnen die nu beweren dat er nooit enig militair atoomprogramma in Duitsland is geweest, maar dat de technologie en het zwaar water voor privé onderzoeksdoeleinden van Duitse wetenschappers werd gebruikt. Andere bronnen beweren weer, dat het Derde Rijk al een primitieve bom had ontwikkeld en dit uitgetest heeft op concentratiekamp slachtoffers. De discussie over het wel of niet hebben van de nazi-bom duurt nog altijd voort.
[bewerk] Operatie Humbug
Tijdens operatie Humbug, op 24 april 1945, wisten de Amerikanen met het Alsos-team het plaatsje Hechingen binnen te dringen. Deze plaats was belangrijk, aangezien Werner Heisenberg hier zijn laboratorium had opgezet. Heisenberg zelf, wist vier dagen eerder het gebied te ontvluchten voordat de Geallieerde troepen daar binnenstormden. Na maandenlange noeste arbeid mocht het Alsos-team het eerste belangrijke succes boeken: de ontdekking van een testreactor, compleet met 2 ton uraan, 2 ton zwaar water en nog eens 10 ton koolstof (de hoeveelheid zwaar water wat daar lag opgeslagen, was - volgens Duitse fysici - overigens niet genoeg. Berekeningen toonden aan dat 5 ton zwaar water nodig was om de reactor op te starten). Na veel materiaal te hebben geconfisqueerd, werd besloten om het Heisenberg-laboratorium uit voorzorg op te blazen. Hierdoor waren de Duitse wetenschappers niet meer in staat om enige experimentele informatie te verzamelen. In deze laatste fase werd er een groot gebied in Duitsland afgezocht (Hechingen - Haigerloch) om alle informatie, nucleaire hardware en atoomgeleerden uit het gebied te halen. Afgesproken was dat het betreffende gebied door de Fransen zou worden bezet. De VS wilde voorkomen dat de belangrijkste Duitse atoomgeheimen en geleerden in Franse handen zouden vallen. Het oprollen van dit Duitse atoom-netwerk werd ook wel Operation Harborage genoemd.
[bewerk] De gevangengenomen Duitse geleerden in Operation Epsilon
In het Engelse Farm Hall waren de volgende Duitse fysici vastgezet:
- Werner Heisenberg,
- Max von Laue,
- Otto Hahn,
- Walther Gerlach,
- Paul Harteck,
- Kurt Diebner,
- C.F. von Weizsäcker,
- Karl Wirtz,
- Erich Bagge,
- Horst Korsching.
[bewerk] Wat deden de Duitsers?
Duitse kerngeleerden (die voor de Nazi's werkten) zaten intussen ook niet stil. Ook zij waren op zoek naar informatie over kernwapentechnologie. Daarvoor werd een Duitse schijn-firma Cellastic opgericht, waarvan later de Geallieerden achter het bestaan kwamen tijdens de tweede Alsos-missie. Informatie over Cellastic werd ook door de Nederlandse geleerde Johannes de Haas verzameld (dit veroorzaakte later voor De Haas na de oorlog in Nederland voor problemen, aangezien hij er van verdacht werd voor de Duitsers te hebben gewerkt. Na 1945 en tot aan zijn pensionering in 1948 kon hij nog wel zijn ambt uitoefenen).
[bewerk] Andere eenheden
Uit weer andere verhalen (van leden van de First Netherlands Bomb Disposal Compagnie, the 5th Section) blijkt, dat Geallieerde militairen in geheel Europa informatie kregen welke treinen precies het zwaar water vervoerden (de nummers van de treinen waren bekend). De Duitsers probeerden zoveel mogelijk de beschikbare productie-eenheden en de voorraad van zwaar water te verschepen van Noorwegen naar Duitsland, omdat de zwaarwater-fabriek in het Noorse Vemork geregeld werd bestookt en aangevallen door de Geallieerden. Zwaar water werd over het water en via de goederentrein verstuurd. Bij één gelegenheid stuitte de groep van Bomb Disposalers - geheel toevallig - op een zwaar bewaakte trein die voldeed aan de beschrijving van zwaarwater-vervoer. Hierop werd in allerijl besloten om de trein aan te vallen en het transport te vernietigen. Volgens deze Geallieerde militair brak de ene explosie na de andere uit en werd de locomotief letterlijk doorzeefd met mitrailleurvuur. Natuurlijk wisten deze militairen niet waarvoor het zwaar water diende, maar wel dat het van de grootst mogelijke importantie was deze transporten lam te leggen.
[bewerk] De Japanse atoombom
Uit documenten blijkt, dat niet alleen Nazi-Duitsland ervan verdacht werd een atoomwapen te ontwikkelen. Amerikaanse codebrekers hadden al in juli 1943 gecodeerde berichten onderschept die gewag maakten van een Japans atoombom-programma. Op 16 april 1945 moest daarvoor een grote hoeveelheid uraniumoxide van 560 kg (maar deze hoeveelheid wordt door sommigen betwist) via een Duitse U-boot, de U-234 van Noorwegen naar Japan verscheept worden voor de bouw van een Japans atoomwapen. De U-234 was oorspronkelijk ontworpen om zeemijnen te leggen. Door een Geallieerd bombardement in 1942 werd de duikboot tijdens de aanbouw beschadigd waardoor er later werd besloten om in juli 1942 een Japan transportschip van te maken. Op 25 maart 1945 vertrok de U-234 uit het Duitse Kiel op weg naar Kristiansand in Noorwegen. Om Geallieerde dieptebommen te ontwijken, werd besloten om op 250 meter diepte te duiken. De bedoeling zou zijn geweest om het uranium van Noorwegen naar Osaka en het Riken Laboratorium in Tokio te sturen (enkele dagen voor de overgave van U-234 werd dit laboratorium gebombardeerd door de Geallieerden). Op de kisten met uraanoxide stond de tekst "U-235" geschreven. Maar zover kwam het niet. De U-234 kreeg op 4 mei 1945 vanuit Berlijn het bevel om zich over te geven. Daarop stuurde Kapitein Johann-Heinrich Fehler (na een verhit intern overleg) de U-234 richting VS en gaf zich daar over op 14 mei 1945 te Portsmouth, New Hampshire waar het door de de destroyer USS Sutton werd opgebracht. Het uranium, de bouwtekeningen, en een Messerschmitt Me 262 straaljager in kratten met V-2 onderdelen werden door de Amerikanen in beslag genomen. Aan boord bevonden zich een aantal Duitse deskundigen van topniveau (waaronder ook Luitenant Generaal Ulrich Kessler die hoopte onderweg naar Argentinië te kunnen vluchten), een radarexpert, een luchtafweerexpert en twee Japanse officieren; de duikbootontwerper Hideo Tomonaga en de vliegtuigexpert Genzo Shoji. Tomonaga en Shoji wilden zich niet aan de Amerikanen overgeven en besloten al hun bezittingen, waaronder een Samoerai zwaard weg te geven. Maar kapitein Fehler gooide dit zwaard korte tijd later overboord. Deze Japanse officieren vertrokken naar hun cabines en pleegden in de U-boot vóór de overgave met luminal (een krachtig barbituraat) zelfmoord.
Volgens Karl Ernst Pfaff de uitvoerend officer van U-234 , die bij de opening van de containers in Washington DC aanwezig was, stond ook een Amerikaanse geleerde naar de opening van de containers te kijken. Het was Robert Oppenheimer die (volgens Pfaff) de kratten met het uranium in ontvangst nam. Volgens sommigen voor de ontwikkeling van een Amerikaans atoomwapen in het Manhattanproject. Er zijn ook bronnen die beweren dat het uranium dat voor de Japanse bom bestemd was, gebruikt werd in de twee Amerikaanse atoombommen die op 6 en 9 augustus 1945 op Hiroshima en Nagasaki Japan vielen. Zekerheid hierover bestaat vooralsnog niet, aangezien het uranium korte tijd na de aankomst in de VS spoorloos is verdwenen. Zeker is wel dat het uranium na aankomst in Washington DC als eerste verzonden is naar Oak Ridge Zie foto. Mogelijk is het uranium gebruikt in testbommen na de Tweede Wereldoorlog in Nevada en Bikini Atoll. Waar het uranium werkelijk is gebleven en in welke bommen het werd gebruikt, is tot op de dag van vandaag nog onduidelijk. Hoewel de bovenstaande informatie deels in 1945 is uitgelekt, is de exacte lading van U-234 overigens nooit officieel door de VS vrijgegeven.
[bewerk] Nieuwe ontwikkelingen
[bewerk] Affaire Peter Debye
In het Dagblad De Limburger werd op 27 juli 2006 een artikel gepubliceerd waarin de Maastrichtse Nobelprijswinnaar Peter Debye de Geallieerden getipt had over de Duitse atoombom. Debye had gemeld dat de Duitsers flinke vorderingen maakten in de ontwikkeling van dit wapen. P.Debye wordt door sommigen verweten met de Duitsers te hebben gecollaboreerd, toen hij in Nazi-Duitsland als wetenschapper was aangesteld. Documenten over het tippen van de Geallieerden zouden gevonden zijn in de Cornell Universiteit in de Verenigde Staten alwaar P.Debye lange tijd hoogleraar was. Volgens het artikel van de Limburger zou Debye de geschiedenis in belangrijke mate hebben beïnvloed ten gunste van de Geallieerden.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- History of 30 Assault Unit, 1942-1946
- Foto ontmanteling van de Duitse kernreactor door het ALSOS-team in Haigerloch
- Foto kasteelkerk en tekeningen/foto's van de geheime Duitse reactor in Haigerloch
- Bouwtekening van de atoomkelder in Haigerloch
- Het museum over de Duitse kernreactor in Haigerloch
- Zeer uitgebreide website met het compleet U-boot archief van Horst Bredow
- Informatie U-bootarchief van U-234
- Meer details over de tocht van U-234
- Veel fotomateriaal van U-234 en de USS-Sutton die de U-234 opbracht
- familiefoto van Genzo Shoji (geheel rechts)
.JPG){kind=link}
