Zastava
Z Wikipedii
Zastava (po serbsku sztandar - w domyśle czerwony) to duże zakłady przemysłu motoryzacyjnego i zbrojeniowego w mieście Kragujevac w Jugosławii (obecnie Serbia), znane głównie z produkcji samochodów osobowych i ciężarowych. Prócz samochodów fabryka wyprodukowała m.in. karabiny oparte na modelu SKS.
[edytuj] Historia
Początkowo, założona przed II wojną światową fabryka produkowała wyłącznie sprzęt wojskowy. W latach 30. XX wieku podjęto jednak wytwarzanie licencyjnych samochodów marki Chevrolet (ok. 400 sztuk), a od roku 1953 produkcja samochodów stała się głównym zadaniem fabryki. Pierwszym samochodem produkowanym po wojnie był Willys Jeep oparty na licencji amerykańskiej. 12 sierpnia 1954 podjęto decyzję o zakupie licencji na produkcję samochodów osobowych w firmie Fiat i rozpoczęto wytwarzanie Fiata 1400 i Fiata 1900 oraz jeepa Fiat Campagnola. W 1955 rozpoczęto produkcję Fiata 600 pod oznaczeniem Zastava 600. Model ten ewoluował - w roku 1964 zwiększono pojemność silnika do 767 cm³ i nazwę na Zastava 750, a w 1980 na 848 cm³ jako Zastava 850. Ostatni wóz tego typu zjechał z taśm produkcyjnych w roku 1985. W latach 1961 - 1979 podjęto także produkcję czterodrzwiowych sedanów Zastava 1300 będących wersją licencyjną Fiata 1300.
W tych latach systematycznie wzrastała ilość wyprodukowanych samochodów i powiększały się rynki zbytu. Samochody Zastava były eksportowane do Polski (największy odbiorca w roku 1965 - 6000 samochodów), Finlandii, Grecji, Holandii, Belgii, RFN.
W latach 60. wzrosło zapotrzebowanie na większe samochody. Włosi wyprodukowali Fiata 128, który został samochodem roku 1969. Licencję na jego produkcję podpisali Jugosławianie już w roku 1968, ale jednocześnie podjęli prace nad własną modyfikacją tego wozu oznaczoną jako Zastava 101 (po sporze z Peugeotem w latach 70. jako Zastava 1100). Pierwszy wóz tego typu zjechał z taśm 15 października 1971 i stał się sztandarowym produktem Zastavy na 30 lat. Samochody Zastava 1100 były także montowane w Polsce w zakładach FSO w Warszawie ze sprowadzanych z Jugosławii części jako Zastava 1100P. Można je było jednak kupić wyłącznie za dewizy. W zamian za Zastavy 1100 Jugosławia otrzymywała Fiata 125p, który otrzymał nazwę Zastava 125pz
W 1978 rozpoczęto budowę samochodów ciężarowych OM 40/35, dzięki współpracy z IVECO. W tym celu otwarto nowe zakłady Zastava Privredna Vozila.
Na bazie Fiata 127 powstała w roku 1981 Zastava 102 znana powszechnie jako Zastava Yugo 45 (Yugo Koral). Auto to produkowano w wielu wersjach, było też eksportowane do USA.
Kolejne modele - Yugo Skala 101 i Yugo Skala 128 to odpowiednio Zastava 1100 i Fiat 128 po face liftingu. Polegał on głównie na wstawieniu bardziej "kancistych" obudów świateł i likwidacji chromowanych elementów na rzecz plastikowych.
W 1987 zaprezentowano nowy model Yugo Florida, zaprojektowanego przez włoskiego projektanta Giugiaro a rok później rozpoczęto produkcję. Na wiosnę 1999 zakłady mocno ucierpiały w wyniku nalotów NATO, ale stopniowo zostały odbudowane.
Obecnie Zastava jest największym zakładem przemysłowym Serbii i nadal produkuje samochody osobowe Yugo Koral, Skala, Florida a od niedawna także nowy model Zastava 10, jednak boryka się ze znacznymi trudnościami finansowymi.
[edytuj] Wybrane modele firmy Zastava:
- Zastava 750
- Zastava 1300 (1961 - 1979)
- Zastava 1100 (zwany też: Zastava 101) (debiut w 1971 r.)
- Zastava 125pz (jugosławiańska wersja Fiata 125p)
- Yugo (zwany też: Zastava 102 (1980-1981), Yugo 45/55/60/65, Yugo GV, Yugo Koral) (debiut w 1980 r.)
- Yugo Florida (zwany też: Yugo Sana) (debiut w 1988 r.)
- Zastava 10 - Fiat Punto II produkowany na licencji od października 2005
