Uzasadnianie przez kombinację
Z Wikipedii
Uzasadnienie przez kombinację to błąd logiczny polegający na ocenianiu szczegółowego scenariusza za bardziej prawdopodobny niż scenariusz ogólniejszy.
Najbardziej znany przykład tego błędu wygląda następująco (Tversky, Kahneman, 1983):
- Linda ma 31 lat, jest otwartą, inteligentną, i niezamężną kobietą. Ukończyła filozofię. Jako studentka poświęcała dużo czasu problemom sprawiedliwości społecznej i dyskryminacji, uczestniczyła też w demonstracjach anty-nuklearnych.
- Co jest bardziej prawdopodobne?
- Linda pracuje w banku
- Linda pracuje w banku i jest aktywną działaczką ruchu feministycznego
85% badanych wybierało odpowiedź 2. Jednak z punktu widzenia matematyki, prawdopodobieństwo kombinacji dwóch zdarzeń nie może być większe niż prawdopodobieństwo któregokolwiek z nich ocenianego pojedynczo.
Przykładowo, nawet jeśli prawdopodobieństwo tego że Linda pracuje w banku jest bardzo małe (np. 5%), a prawdopodobieństwo że jest aktywną feministką jest bardzo duże (np. 95%), to nadal prawdopodobieństwo obu tych zdarzeń jednocześnie nie może być większe niż prawdopodobieństwo tego że pracuje w banku (5%).
Tversky i Kahneman wyjaśniali występowanie tego błędu używaniem przez ludzi heurystyki reprezentatywności przy odpowiadaniu na pytanie. Opcja 2 wydaje się bardziej "reprezentacyjna" dla Lindy na podstawie jej opisu, nawet jeśli matematycznie jest w oczywisty sposób mniej prawdopodobna.
Błąd ten został pokazany również w wielu innych badaniach psychologicznych. Przykładowo w jednym z badań przeprowadzonych w czasach Zimnej Wojny proszono ekspertów wojskowych o ocenę prawdopodobieństwa tego że ZSRR zaatakuje w kolejnym roku Polskę i zerwie w ten sposób stosunki dyplomatyczne z USA. Średnia ocena prawdopodobieństwa wyniosła 4%. Inną grupę ekspertów proszono o ocenę prawdopodobieństwa samego zerwania w kolejnym roku stosunków dyplomatycznych pomiędzy USA i ZSRR. W tych badaniach ocena prawdopodobieństwa wyniosła około 1%. Badania te pokazały że szczegółowy scenariusz wydaje się bardziej prawdopodobny. W rzeczywistości kolejne szczegóły mogą jedynie zmniejszyć prawdopodobieństwo jego wystąpienia.