Ujście (miasto)

Ujście leży 10 km na południe od Piły, w Dolinie Środkowej Noteci, na skraju Wysoczyzny Chodzieskiej, u ujścia Gwdy do Noteci (stąd nazwa). Przez miasto przebiega droga krajowa nr 11 Kołobrzeg-Bytom, droga wojewódzka nr 182 do Międzychodu oraz linia kolejowa Piła-Bzowo Goraj (prowadzony jest na niej tylko ruch towarowy).

[edytuj] Historia

Prowadzone w latach pięćdziesiątych XX wieku prace archeologiczne dostarczyły licznych materiałów dowodzących istnienia grodu już w VII wieku. Pierwsza wzmianka o Ujściu w dokumentach pisanych pochodzi z 1108 roku z kroniki Galla Anonima i odnosi się do wojen prowadzonych przez Bolesława Krzywoustego w celu przywrócenia Pomorza do Polski. W 1223 roku Władysław Odonic przy pomocy księcia pomorskiego Świętopełka zdobył na Władysławie Laskonogim gród ujski. Odtąd Odonic tytułował się w dokumentach jako "Książę na Ujściu" (dux de Usce). Po jego śmierci w 1239 roku skończyła się rola Ujścia jako stolicy udzielnego księstewka. Od przełomu XIV i XV wieku Ujście wraz z okolicznymi włościami stanowiło dobra królewskie tzw. królewszczyznę jako starostwo ujskie (później przemianowane na ujsko-pilskie). Ujście otrzymało prawa miejskie 24 czerwca 1413 roku, na mocy dokumentu wydanego przez Władysława Jagiełłę. W dniu 25 lipca 1655 roku pod Ujściem piętnastotysięczna armia pospolitego ruszenia szlachty wielkopolskiej pod dowództwem wojewody poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego oraz wojewody kaliskiego Andrzeja Karola Grudzińskiego poddała Wielkopolskę siedemnastotysięcznej armii szwedzkiej. W 1772 roku Prusacy zagarnęli miasto wraz z całym okręgiem nadnoteckim. W 1809 roku powstała huta szkła. Ważnym wydarzeniem dla rozwoju miasta było uregulowanie Noteci i melioracja łąk w dolinie, przeprowadzone w końcu XIX wieku. Okres międzywojenny przyniósł z sobą stagnację dla nadgranicznego miasteczka. W latach 1920-1939 granica biegła bowiem na Noteci i dalej na Gwdzie. W okresie II wojny światowej Niemcy zburzyli pomnik powstańców wielkopolskich, Kalwarię, a wielu mieszkańców miasta wysiedlili.

[edytuj] Gospodarka

Głównym czynnikiem miastotwórczym w Ujściu jest duża huta szkła (obecnie Huta Szkła Ujście S.A.) wytwarzająca butelki. Po rozbudowie zakładu około 1980 roku zdolność produkcyjna wynosi prawie 1 mln butelek ze szkła kolorowego na dobę. Na zachód od miasta, na krawędzi doliny, znajduje się kopalnia piasku wykorzystywanego do produkcji szkła. Nad Notecią położony jest port rzeczny.

[edytuj] Kultura

Ujski Dom Kultury

[edytuj] Sport

KS "UNIA" Ujście
Ujska Liga Koszykówki (ULK) - amatorska liga koszykarska odbywająca się od 12 lat w Ujściu, organizowana przez nauczycieli WF-u miejskiego gimnazjum i szkoły podstawowej - Marka Kamińskiego i Czesława Rajewicza. Jest to największa impreza tego typu w okolicy. W lidze startują drużyny z Piły, Ujścia, we wcześniejszych latach także z Chodzieży. Mecze odbywają się w nowoczesnej hali sportowej, która w każdy piątek, od października do kwietnia, zapełniona jest przez kibiców. W maju natomiast organizowany jest Turniej Koszykarskch Dwójek, w którym w 2003 roku brał udział reprezentant Polski, Dawid Witos.

[edytuj] Zabytki

Kościół w Ujściu.

neobarokowy kościół św. Mikołaja z lat 1905-1907; we wnętrzu:
- neobarokowe wyposażenie
- ołtarze boczne i chrzcielnica z XVIII wieku
Kalwaria Ujska zbudowana w latach 1890-1907 na stromej skarpie Doliny Noteci, zburzona przez hitlerowców w 1941 roku, prowizorycznie odbudowana w 1976 roku, od 1998 roku odbudowywana częściowo w dawnej formie
dawny kościół ewangelicki z lat 1851-1852, szachulcowy, zbudowany zapewne na miejscu dawnego grodu i zamku
szachulcowa pastorówka z połowy XIX wieku
eklektyczny ratusz z XIX wieku
- na ścianie tablice: ku czci mieszkańców Ujścia zamordowanych w latach okupacji hitlerowskiej oraz z okazji 550-lecia praw miejskich (z 1963 roku)
drewniane budynki niemieckiej straży granicznej
kilka domów z początku XIX wieku

[edytuj] Przyroda

Orłowa Góra położona 200 m na zachód od Kalwarii; rozciąga się z niej rozległy widok na Dolinę Noteci i Piłę
stroma krawędź Doliny Noteci, ciągnąca się od Nietuszkowa do Wilanowca