Towarzysz

Z Wikipedii

Towarzysz to słowo oznaczajace kolegę, przyjaciela lub sojusznika. W miarę upływu czasu od znaczenia ściśle militarnego słowo zyskało nowe znaczenia.

[edytuj] Wojskowość

W Polsce słowo towarzysz było stosowane na określenie wojskowego pochodzącego ze szlachty, który wraz z sobą wzorem wieków średnich miał obowiązek wystawienia pocztu, w którym służyli podlegli mu pocztowi. Jego uposażenie w wojsku zawodowym zależało właśnie od ilości pocztowych (np. husaria), w chorągwiach lekkich towarzysze zazwyczaj walczyli samodzielnie. Podział na towarzyszy i pocztowych utrzymał się w polskim wojsku praktycznie do końca I Rzeczpospolitej i obowiązywał jeszcze w oddziałach Kawalerii Narodowej.

Określenie nobilitujące towarzystwo, mające swój źródłosłów w powyższym, przyjęło się znacznie później jako określenie elitarnego kręgu znajomych (XIX wiek). Równolegle z towarzyszem jako statusem wojskowym zaczęto nazywać np. towarzyszy podróży.

[edytuj] Polityka

Początki słowa towarzysz należy wiązać z Rewolucją francuską (1789-1799), gdy wszystkich ludzi tytułowano obywatel (fr. citoyen(ne)), zamiast zwyczajowego zwracania się z zachowaniem określenia statusu danej osoby.

Określenie towarzysz upowszechniło się wraz z powstaniem i szerzeniem się idei socjalizmu w XIX wieku, gdy wybrano je jako bardziej egalitarny sposób zwracania się do siebie.

Wraz z Rewolucją Październikową (1917) słowo towarzysz (ros. товарищ) zostało przyjęte powszechnie jako określenie komunisty, zamiast powszechnie stosowanego pan, pani. Od tej pory słowo to kojarzone jest głównie z komunizmem.

W Polsce słowo towarzysz zyskało nowe znaczenie również w związku z upowszechnieniem się idei socjalizmu na przełomie XIX i XX wieku, szczególnie w okresie nasilenia ruchu robotniczego na początku XX wieku. Od tej pory przylgnęło do polskich komunistów, a w momencie powstania Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej stosowane powszechnie, lansowane przez władze państwowe i administracyjne.

[edytuj] Inne języki

• angielski comrade, w USA w odniesieniu do komunistów, w Wielkiej Brytanii stosowane też rzadko w partii laburzystów
• arabski رفيق (Rafiku), oznacza towarzysza w podobnym znaczeniu jak w u komunistów, zarówno w Syrii, Iranie i innych krajach.
• chiński "同志" (pinyin: tóng zhì) oznacza człowieka o takim samym światopoglądzie, celach, ambicjach itp., stosowane nie tylko z nastaniem Chińskiej Republiki Ludowej, ale także w Kuomintangu; obecnie określenie stosowane coraz rzadziej w związku z urynkowieniem chińskiej gospodarki, w ostatnich latach słowem "同志" o podobnym znaczeniu zaczęto w Hong Kongu określać osoby o skłonnościach homoseksualnych i żyjace w komunach
• czeski soudruh, słowo kamarád oznacza przyjaciela
• holenderski kameraad, oznacza nie tylko towarzysza-komunistę, ale także uzywane w dialektach do umówienia czyjegoś przyjaciela
• koreański "동무 (dongmu)" oznacza przyjaciela, ale w komunistycznej Korei rozumiane jest jako "współwalczący o rewolucję"
• hiszpański compañero / compañera to odpowiednik towarzysza, camarada oznacza kompana lub przyjaciela, ale też związane jest z tradycja komunistyczną, w krajach Ameryki Łacińskiej przyjęta jest forma compañero / compañera
• niemiecki Genosse stosowane w kręgach komunistów i socjaldemokratów, Kamerad stosowane jest w wojsku (Bundeswehra) i straży pożarnej, Klassenkamerad to określenie ucznia z tej samej klasy
• portugalski camarada to określenie komunistów, także stososwane w armii i ruchach nacjonalistycznych
• rosyjski товарищ, znaczenie podobne jak w Polsce w odniesieniu do komunistów i socjalistów
• rumuński camarad oznacza towarzysza broni (sojusznika), tovarãş to słowo o znaczeniu i brzmieniu podobnym jak w języku rosyjskim
• słowacki sudruh oznacza towarzysza, kamarát przyjaciela
• słoweński tovariš to słowo z języka rosyjskiego o podobnym brzmieniu i znaczeniu
• szwedzki kamrat oznacza przyjaciela, towarzysza w sensie politycznym, ale także współpracownika (arbetskamrat) czy ucznia z tej samej klasy (klasskamrat lub skolkamrat)
• turecki Yoldaş dosłownie oznacza towarzysza podróży, zostało przyjęte przez komunistów, jednak na skutek represji praktycznie zanikło
• węgierski elvtárs, stosowane wyłącznie przez komunistów
• włoski compagno oznacza kolegę lub kompana w sensie politycznym i nie tylko, camerata to określenie współlokatora wprowadzone przez faszystów