Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Myszoskoczki - Wikipedia, wolna encyklopedia

Myszoskoczki

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.


Myszoskoczki
Meriones unguiculatus
Powiększ
Meriones unguiculatus
Systematyka
Domena eukarioty
Królestwo zwierzęta
Gromada ssaki
Podgromada ssaki żyworodne
Szczep łożyskowce
Rząd gryzonie
Rodzina chomikowate
Podrodzina myszoskoczki
Nazwa systematyczna
Gerbillinae

Myszoskoczki (Gerbillinae) - podrodzina ssaków łożyskowych z rzędu gryzoni. Obejmuje ok. 90 gatunków niewielkich ssaków zamieszkujących zachodnią i południową Azję i północną Afrykę. Większość myszoskoczków charakteryzuje się licznymi przystosowaniami do życia w warunkach pustynnych.

Spis treści

[edytuj] Systematyka

Do podrodziny należą - między innymi - następujące rodzaje i gatunki: Rodzaj:

  • myszoskoczka - Gerbillus
    • myszoskoczka okazała G. campestris
  • myszoskocznik - Gerbillurus
    • myszoskocznik malutki G. paeba
  • myszoskocz - Dipodillus
    • myszoskocz naskalny D. maghrebi
  • myszoskok - Rhombomys
    • myszoskok wielki R. opimus
  • gołostópka - Tatera
    • gołostópka indyjska T. indica
  • tłustogon - Pachyuromys
    • tłustogon afrykański P. duprasi
  • piaskówka - Psammomys
    • piaskówka P. obesus
  • myszoskoczek - Meriones


[edytuj] Charakterystyka

Tylne kończyny większości myszoskoczków są znacznie dłuższe od przednich, dlatego poruszają się skokami. Długie kończyny tylne umożliwiają myszoskoczkom trzymanie ciała z dala od gorącego podłoża. Podeszwy stóp pokryte są pęczkami gęstych włosów. Myszoskoczki mają charakterystyczny pędzelek na końcu ogona i długie uszy. Ich jedyną bronią są zęby. Wielkość 10-15 cm, nie licząc długiego ogona. Dokonując wyboru, podczas kupna należy zwrócić uwagę na osobniki, których ruchy są szybkie i energiczne. Zwierzęta powinny być czujne i żywo reagować na każdy gwałtowny ruch. Ciało powinno być dość pełne i sprężyste; otyłość może być przejawem zaawansowanego wieku albo przekarmienia. Sierść powinna być stosunkowo długa, miękka i lśniąca. Pyszczek i cała głowa powinny sprawiać wrażenie skróconych, a nie długich i wąskich. Uszy, niezbyt duże i nie za bardzo zaokrąglone, powinny stać prosto. Oczy powinny być dość duże, ale nie nadmiernie wypukłe, ciemne, błyszczące. Wszelkie zgrubienia i nierówności na ogonie albo jego tępe zakończenie, nawet jeśli są pokryte sierścią, mogą być wynikiem zranienia. Pamiątką po walkach mogą być: częściowo przymknięte oko, strup na pyszczku, nabrzmienie na głowie lub nosie, ropiejąca ranka na tułowiu. Musisz też sprawdzić wszystkie kończyny(po pięć palców ) i pazurki. Miejsca wyłysiałe sygnalizują braki pokarmowe; częste drapanie się - obecność pasożytów skórnych. Zaropiałe oczy albo wysięk z nosa, zabrudzona okolica odbytu, owrzodzenia i różnorodne wypryski na skórze mogą objawiać chorobę.

[edytuj] Rozród

Ciąża trwa ok. 20 dni; w miocie kilka młodych. Nowo narodzone myszoskoczki są nagie, różowe, ślepe, bezzębne i głuche. Mierzą około 2,5 cm i ważą po niespełna 3 g. Śmiertelność wśród noworodków jest mała, a przypadki kanibalizmu rzadkie. Gdy matka zjada potomstwo, najprawdopodobniej oznacza to, że młode padają z głodu z powodu braku mleka, wywołanego jakimś niedoborem w żywieniu samicy. Można temu zapobiec, podając matce gotowane mleko w okresie ciąży i karmienia potomstwa. Samiec może pozostawać z samicą i młodymi, chociaż jego rola ogranicza się zwykle do przynoszenia do gniazda przypadkowo zagubionego dziecka i ogrzewania młodych. Pierwszy tydzień życia małych myszoskoczków jest decydujący. W tym okresie nie powinno się brać zwierząt do rąk czy w jakikolwiek sposób ich niepokoić. Matka może wówczas porzucić miot, albo niechcący zdeptać lub przydusić młode. Trzydniowe myszoskoczki mają już nieco przyciemnioną skórę i zaczynają niezgrabnie pełzać. W wieku 5-6 dni zaczynają porastać szarawym futerkiem i otwierają im się uszy. W drugim tygodniu sierść nabiera ostatecznego koloru. Kilka dni później młode podejmują próby samodzielnego jedzenia, otwierają się im oczy, a ruchy stają się bardziej skoordynowane. W wieku 3 tygodni młode ważą po około 40g. Potrafią już jeść stały pokarm, pić wodę z pojnika, wspinać się po ażurowych ściankach klatki, stawać słupka, skakać i tupać tylnymi nogami. Młode można trzymać razem do około 8 tygodnia życia, potem koniecznie muszą być rozdzielone według płci, aby nie doszło do kojarzenia wsobnego. W pary powinno się łączyć myszoskoczki nie spokrewnione ze sobą. W ciągu pierwszego tygodnia po odstawieniu młodych od matki możesz im podawać- oprócz stałego pokarmu- trochę niesłodzonych płatków na mleku. Są łatwe do przyrządzenia, a zwierzęta je lubią. Można też dawać suchy chleb nasączony mlekiem. Małe szybko uczą się korzystać z pojnika z woda, jeśli tylko mogą sięgnąć do jego wylotu. Może się zdarzyć, że 1 lub 2 osobniki w miocie są mniejsze od pozostałych. Jest to spowodowane nierównomiernym karmieniem młodych przez matkę lub brakami w jej żywieniu. Często takie karłowate myszoskoczki dorastają do normalnej wielkości. Jeżeli więksi bracia i siostry znęcają się nad nimi, możesz je trzymać osobno, aby zapewnić im najkorzystniejsze warunki rozwoju.

[edytuj] Tryb życia

W środowisku naturalnym żyją w stadzie (10-20 osobników), gdzieniegdzie tworzą niewielkie kolonie. Niektóre prowadzą nocny tryb życia, co jest również przystosowaniem do życia w warunkach pustynnych. Kopią nory, proste lub skomplikowane, o długości dochodzącej do 5 metrów. Niektóre gatunki są także hodowane jako zwierzęta domowe. Przy doborze pomieszczenia musimy wziąć pod uwagę cechy charakteru naszych podopiecznych- wścibstwo, ogromną ruchliwość i zręczność, ostre siekacze oraz czepne i silne pazury. Wybrany pojemnik musi więc pozwalać z jednej strony- na uprawianie "ćwiczeń gimnastycznych" z drugiej zaś- uniemożliwić myszoskoczkowi ucieczkę.

[edytuj] Warunki bytowe w niewoli

Klatki: Sklepy zoologiczne oferują bogaty wybór klatek dla myszoskoczków. Nadaje się do tego celu na przykład standardowa duża klatka dla chomika, 50- 80 l. Akwarium lub klatka dla ptaków. Boczne ściany klatki powinny mieć burty z litego materiału, sięgające na wysokość kilkunastu centymetrów powyżej podłogi. Będzie to zapobiegać rozsypywaniu się ściółki wokół klatki i przypadkowemu wypadaniu nowo narodzonych zwierzątek. Osłoni też, częściowo, przed ewentualnymi przeciągami. Aby mieszkaniec klatki miał zapewnione minimum swobody ruchów, nie powinna być ona niższa niż 20-25 cm. Jeśli zdecydujesz się na hodowle myszoskoczka w akwarium powinieneś zabezpieczyć pomieszczenie pokrywą lub klapą przed "nieproszonymi gośćmi" (np. psami i kotami) ale tak, by stale był zapewniony dopływ powietrza. Takie zamknięcie można zrobić samemu z siatki drucianej albo kupić gotowe odpowiedniej wielkości.

Ściółka: Materiał na ściółkę powinien być czysty, nietoksyczny i wchłaniać wilgoć. Rolę tę dobrze spełniają wióry sosnowe, grube trociny, wełna drzewna, torf. Można kupić gotową ściółkę dla gryzoni w sklepie zoo.

Czyszczenie: Myszoskoczki są bodaj najczystszymi ze zwierząt domowych. Zanieczyszczają klatkę w stopniu tak znikomym, że wymaga ona czyszczenia tylko co dwa- trzy tygodnie. A jeśli klatka jest sprzątnięta tuż przed narodzeniem się młodych, następnej wymiany ściółki można dokonać dopiero, kiedy młode podrosną. Oczywiście trzeba zrobić ponadplanowy porządek w klatce, jeśli wyleje się woda, albo ściółka ewidentnie się zabrudzi. Na ogół ściółka częściej kwalifikuje się do wymiany, gdy jest ciepło.

Myszoskoczki wpuszczone do świeżo sprzątniętej klatki natychmiast zaczynają kopać w nowej ściółce i pracowicie urządzać odnowione mieszkanie.

Wyposażenie: Dysponując odpowiednio rozległą przestrzenią, myszoskoczki na pewno nie będą się nudzić. Trzeba tylko należycie wyposażyć klatkę. Pożądane jest obracające się koło treningowe, które zapewni odprowadzenie nadmiaru energii, rozpierającej uwięzione zwierzęta. Pozostałe elementy "umeblowania" to miseczka na jedzenie, standardowy pojnik na wodę, doniczka gliniana, drewniane klocki, korzeń (taki jak do akwarium z rybkami), płaski kamień i inne rozmaite przedmioty do zabawy.

Temperatura i wilgotność: Najodpowiedniejsze dla myszoskoczka warunki są zbliżone do panujących w naszych domach- temperatura: 25- 30C, względna wilgotność powietrza: 40- 60%. Jeśli temperatura w mieszkaniu wynosi mniej niż 20C, klatka musi być obficie zaopatrzona w ściółkę i materiał na gniazdo- np. siano. Myszoskoczki mieszkające w akwarium lub klatce o przezroczystych ścianach muszą być osłonięte przed działaniem słońca. Wnętrze klatki może się bowiem wówczas nagrzać do temperatury powyżej 40C, a skutki tego bywają tragiczne!


1) Potrzebują dosyć dużej ilości miejsca

2) Myszoskoczki wspaniale czują się, kiedy maja siano i wystarczającą ilość ściółki (jakieś 3 cm)

3) Jeśli ktoś decyduje się kupić dla myszoskoczka klatkę musi wiedzieć, że myszoskoczki bardzo brudzą kiedy drążą tunele. Radzę podkładać jakieś niepotrzebne koce i gazety pod klatkę.

4) Jeśli ktoś chce, żeby jego zwierzątko było szczęśliwe, niech mu da coś do gryzienia, np. rolki od papieru toaletowego.

5) Myszoskoczkowi należy kupić wapno, które służy do ścierania zębów.

6) Nie radzę wypuszczać myszoskoczka, żeby biegał po mieszkaniu. Jest bardzo szczęśliwy i choćby nie wiem gdzie wszedł, zawsze wyjdzie będąc ciekawy czegoś innego. Może on jednak pogryźć niektóre kable i zrobić sobie krzywdę

7) Myszoskoczek może ugryźć nawet do krwi, jeśli coś go rozdrażni. Nie drażnijcie myszoskoczków!

8) Nie ma nic piękniejszego, kiedy poruszymy klatką lub akwarium, a on nie wiedząc, co się dzieje, wyciągnie z norki swój ciekawski pyszczek.

9) Myszoskoczka nie należy łapać za ogon! Jeśli już jesteśmy do tego zmuszeni, np. w przypadku ucieczki futrzaka, grożącej mu poważnym wypadkiem, pamiętajmy iż chwytać trzeba przy samej nasadzie ogona.

10) Jeśli myszoskoczek zacznie zrzucać sierść, nie warto się martwić, albowiem to zwierzę zrzuca sierść na zimę, aby przybrać grubszą.

11) Nie powinno się zbyt często dawać myszoskoczkom pokarmu tłustego, np. słonecznika, pestek dyni, etc. (można dawać, ale nie w dużych ilościach).


Po przyniesieniu myszoskoczka do domu musimy dać mu czas na zaaklimatyzowanie się, dlatego też w pierwszych dniach powinniśmy zapewnić mu jak najwięcej spokoju. Im młodsze zwierzę, tym łatwiej je oswoić, wymaga to jednak cierpliwości. Początkowo zwierzątko będzie uciekało, ale po chwili ciekawość weźmie górę i gryzoń pozwoli wziąć się do ręki. Z czasem nasz myszoskoczek przestanie uciekać w popłochu, a słysząc nas będzie radośnie wybiegać z legowiska, oczekując pieszczot i spaceru.

UWAGA!! NIE MOŻESZ ZAPOMNIEĆ O PODAWANIU POKARMU I WODY!

[edytuj] Choroby i urazy

DROBNE SKALECZENIA Objawy: małe krwawienia. Leczenie: Ranę należy zdezynfekować 3% wodą utlenioną i zasypać pabiamidem.

ZATWARDZENIE Objawy: zwierzątko ma wzdęty brzuszek, z trudem się wypróżnia, bobki są twarde i małe. Leczenie: zwiększamy ilość jabłek i marchwi.

ROZWOLNIENIE Objawy: kał jest konsystencji rozluźnionej. Leczenie: podajemy tarte jabłko i suchary lub rozgotowany ryż.

ZAPALENIE MÓZGU Objawy: Gryzoń nieprawidłowo trzyma głowę, przechylając ją w jedną stronę, ma zaburzenia równowagi. Leczenie: Należy uśpić zwierzę gdyż leczenie nie daje rezultatu.

ROBACZYCE W przewodzie pokarmowym myszoskoczka mogą występować różne pasożyty wewnętrzne, które nie zawsze powodują widoczne objawy chorobowe. Pasożyty dostają się do organizmu zwierzęcia wraz z zanieczyszczoną paszą. Jeśli Twój myszonek ma "robaki" należy udać się z nim do weterynarza. Zabiegi profilaktyczne polegają głównie na stałym utrzymywaniu klatki w czystości.

INFEKCJE OCZU Pierwszym objawem jest wielogodzinne mrużenie oczu, sklejanie się powiek, łzawienie, czasem wydzielina ropna, zapuchnięcie powiek. Myszoskoczek drapiąc się w oko pogarsza tylko swój stan. Infekcja jest szybko postępująca i często zauważona za późno. Konieczna jest wizyta u weterynarza, który powinien przepisać odpowiednie krople do oczu. Choroba wcześnie rozpoznana daje szanse wyleczenia. http://www.catheart.twoj.pl/docs/img/gallery2/01.jpg

ROPIEŃ (WRZÓD) Ropień powstaje, kiedy w miejscu rany powstaje infekcja bakteryjna i pod skórą wytwarza się ognisko ropne. Ropa z wrzodu powinna być odciągnięta przez weta.(czasem nawet kilkakrotnie) konieczne jest też podanie antybiotyków. Niektóre wrzody pękają zanim zostaną leczone, może to spowodować ostrą infekcje i w następstwie śmierć myszoskoczka. Wtedy trzeba natychmiast zastosować leczenie antybiotykami. Jeśli ropień zostanie wcześnie zauważony i odpowiednio leczony, rokowania są pomyślne.

[edytuj] Odżywianie

Odżywiają się nasionami, zielonymi częściami roślin i bezkręgowcami. W czasie obfitości pożywienia robią zapasy. Aby nasz myszoskoczek był zdrowy, okazały i wesoły, musimy mu zapewnić właściwe, zróżnicowane i wysokowartościowe pożywienie. Pamiętajmy, że podawana pasza powinna być zawsze świeża i pochodzić z pewnego źródła.

Co jedzą myszoskoczki? Podstawę stanowi mieszanka ziaren zawierająca preparaty witaminowe, dostępna we wszystkich sklepach zoologicznych.

Ziarna

W sklepach zoologicznych sprzedawane gotowe karmy, sporządzone specjalnie z myślą o małych gryzoniach. Są to mieszanki zawierające ziarno pszenicy, żyta, owsa, prosa, a także pestki słonecznika, dyni, suszone warzywa i owoce. Taka gotowa pasza powinna stanowić podstawowy składnik diety Twojego myszoskoczka.

Warzywa i owoce

Podajemy kilka razy w tygodniu, celem dostarczenia dodatkowych witamin i składników mineralnych. Możesz im dawać marchew, kalafior, kalarepę, buraki, jabłka, sałatę, ogórek, seler, pietruszkę- wszystko w małych ilościach! Warzywa i owoce podajemy zawsze pokrojone.

Gałęzie

Myszoskoczki bardzo chętnie je obgryzają. Dostarczają mu one mikroelementy i celulozę oraz umożliwiają ścieranie siekaczy. Można dawać gałęzie wierzby, topoli, klonu, akacji, brzozy.

Trawy

Myszoskoczki bardzo chętnie zajadają zieloną trawę, zioła, siano, liście i kwiaty mniszka lekarskiego, koniczynę.

Białko zwierzęce

Gotowane lub suszone mięso, biały i żółty ser, gotowane jajko; produkty te podajemy po kawałeczku, jeden, najwyżej dwa razy w tygodniu. Można podawać larwy owadów, np. mola ziarniaka (Nemapogon granellus).

[edytuj] Tresura

Podczas oswajania i tresury myszoskoczków wykorzystuje się ich wrodzoną ciekawość, naturalne cykle aktywności i upodobania pokarmowe. Ogromnym ułatwieniem jest łagodność i przyjacielskość tych zwierząt, jeśli tylko są dobrze traktowane. Cechuje je przy tym stosunkowo wysoka inteligencja. Na przykład uczą się zachowania w określonych sytuacjach i warunkach około dziesięciu razy szybciej niż białe szczury.

Cierpliwość, wyrozumiałość, powtarzanie i operowanie nagrodą to podstawy oswajania i tresury- środki, prowadzące do wyrobienia w zwierzaku poczucia ufności wobec opiekuna. Poszczególne lekcje powinny być krótkie, zwłaszcza w przypadku młodych, kilkutygodniowych zwierząt, których reakcje mogą być jeszcze bardzo żywiołowe i nerwowe. Ważna jest też faza aktywności życiowej myszoskoczka; może być poirytowany, jeśli przerwiesz mu wypoczynek.

W kontaktach z myszoskoczkami zachowuj się spokojnie i cicho, rozważając każdy ruch i słowo. Pozwól zwierzętom przyzwyczaić się do wielkości człowieka. W porze karmienia podawaj im z ręki kilka ziaren albo kawałeczki sałaty. Kiedy będą jadły, delikatnie pogłaszcz je palcem po łebkach, uszach albo grzbiecie; niech przywykną do dotyku ludzkiej ręki. Później, już podczas tresury, kiedy próbujesz je nauczyć pewnych prostych sztuczek, podsuwaj im różne smakołyki w charakterze nagrody.

W miarę postępów procesu oswajania, pozwalaj swoim wychowankom wybiegać się poza klatką, umieszczając je na jakiejś ograniczonej powierzchni, np. w dużym pudle, na stole czy choćby w suchej wannie. Myszoskoczki bardzo lubią takie okresowe spacery, szczególnie jeśli mają przy tym okazję poznać rozmaite interesujące obiekty. Nawet puszczone wolno, zwykle dobrowolnie wracają do klatki na posiłek lub odpoczynek, a nawet jeśli nie, to łatwo je przywołać i złapać.

Myszoskoczki nie powinny biegać swobodnie po mieszkaniu. Łatwo mogą się zgubić albo ulec wypadkowi. Tym niemniej od czasu do czasu można im udostępnić jeden pokój czy werandę pod warunkiem, że nie będą mogły się stamtąd wydostać, a pomieszczenie będzie niedostępne dla psów i kotów. Bardzo trzeba też uważać, żeby nie zdeptać zwierzątek, gdyż często podchodzą one pod nogi- z ciekawości albo potrzeby bliskości człowieka.

[edytuj] Linki zewnętrzne

Strona o myszoskoczkach

THIS WEB:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2006:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu