Katastrofa nuklearna

Z Wikipedii

Katastrofa jądrowa to niekorzystna dla społeczności i otoczenia sytuacja promieniotwórcza.

Spis treści 1 Przyczyny awarii 2 Skutki awarii 3 Miejsca awarii 4 Ważniejsze awarie i katastrofy jądrowe 5 Obecne zagrożenia

[edytuj] Przyczyny awarii

Przyczyną katastrofy może być:

• awaria w obiekcie jądrowym - elektrowni bądź zakładach zbrojeniowych lub wzbogacających paliwo nuklearne.

• W 1957 doszło do wybuchu w Kombinacie Chemicznym Majak, co spowodowało skażenie obszaru 23.000 km2.
• W 1979 w elektrowni Three Mile Island doszło do awarii systemu chłodzenia i częściowego stopienia rdzenia.

• awaria w obiekcie hydrotechnicznym, która powoduje uszkodzenie obiektów jądrowych.

• Trwają spekulacje nad rozbiórką zapory Dnieprogres - jej uszkodzenie i wylanie wody może zagrozić położonym niżej elektrowniom atomowym; ale spuszczenie wody odsłoni połacie mułu z pierwiastkami radioaktywnymi z Czarnobyla.

• katastrofa podczas transportu odpadów

• np. w Czarnobylu w 1995 roku doszło do wypadku w czasie transportu paliwa z reaktora nr 1, wskutek czego zmarła jedna osoba.

• akt terrorystyczny.

• np. w październiku 1994 roku jedna z grup terrorystycznych pozostawiła w rosyjskim parku brudną bombę - konwencjonalny materiał wybuchowy, otoczony cezem-137 prawdopodobnie znalezionym w starym napromienniku.

[edytuj] Skutki awarii

W czasie takiej awarii najczęściej dochodzi do:

• wycieku substancji radioaktywnych do środowiska (np. paliwo, chłodziwa, odpady z elektrowni jądrowych)
• eksplozji (chemicznej bądź nuklearnej)
• promieniotwórczego skażenia środowiska, ludzi, żywności itp.

Najczęściej w takich przypadkach podejmuje się ewakuację ludzi wokół ternu katastrofy. W czasie katastrofy Czarnobylskiej w ciągu jednego dnia z samej Pripiati ewakuowano od 47 do 50 tysięcy osób.

[edytuj] Miejsca awarii

Najczęściej do katastrof dochodzi na terenie:

• wysypisk odpadów radioaktywnych

• W Goianii doszło do zabrania pojemnika z cezem-137 i skażenia biednej części miasta

• nuklearnych zakładów zbrojeniowych lub przetwarzających paliwo jądrowe
• elektrowni jądrowych
• poligonów nuklearnych
• tras przewozu odpadów lub broni jądrowej

• Znany jest przypadek katastrofy samolotu wiozącego bomby wodorowe. 3 bomby zostały odnalezione na plantacji pomidorów, jedną trzeba było podnieść z jeziora. Każda miała moc 20 megaton i wybuch spustoszyłby okolice.

[edytuj] Ważniejsze awarie i katastrofy jądrowe

• lipiec 1945 – pierwszy udokumentowany wypadek jądrowy. Kilkunastu żołnierzy mających nadzorować test pierwszej bomby atomowej otworzyli beczki zawierające materiały radioaktywne potrzebne do wybuchu i zapadli na chorobę popromienną.
• 6 i 9 sierpnia 1945 – bombardowanie Hiroshimy i Nagasaki. Zginęło razem ok. 120 000 ludzi, wielu zostało rannych.
• 12 grudnia 1952 – częściowe stopienie reaktora w Chale River w Kanadzie. Powodem było przypadkowe usunięcie czterech prętów kontrolnych. Około 1 000 000 galonów wody wyciekło i zalało reaktor. Nie było ofiar.
• 7 grudnia 1957 – 42 godzinny pożar w elektrowni atomowej Windscale w Wielkiej Brytanii, wywołując opad radioaktywny. Stwierdzono 33 zgony i kilka przypadków zachorowań na raka. Wypadek sprawił, że jest to jedno z najbardziej radioaktywnych miejsc na Ziemi.
• Zima 1957-1958 – szereg wypadków w rosyjskim Kysztymie na Uralu. Ostatnia awaria wywołana niedbalstwem w czasie usuwania odpadów i awarią systemu chłodzenia spowodowała eksplozję chemiczną zbiornika odpadów atomowych i skażenie 30 wiosek oraz śmierć wielu setek ludzi. Przez wiele lat nikt nie wiedział o wypadku, jedynym śladem było usunięcie wiosek z map radzieckich. Do dziś teren jest wysoce radioaktywny.
• 3 stycznia 1961 – pierwsza awaria reaktora, która pociągnęła ofiary śmiertelne. W czasie sprawdzania funkcjonalności prętów kontrolnych operator przypadkowo wyszarpnął zakleszczony pręt centralny i doprowadził do szybkiej reakcji (wzrost mocy do 20 000 MW), odparowania paliwa i zniszczenia reaktora oraz skażenia pomieszczenia. Zginęły 3 osoby, w tym operator.
• 4 lipca 1961 – awaria na pokładzie sowieckiej atomowego okrętu podwodnego K-19. Kapitan i kilku marynarzy wykazało się niezwykłą odwagą, wchodząc do komory reaktora bez zabezpieczenia, aby naprawić zniszczoną rurę z chłodziwem. Radioaktywność ze stopionego rdzenia mogłaby uaktywnić głowice atomowe (moc ogólna 10,4 MT trotylu - tyle, co pierwsza bomba wodorowa). Gdyby nastąpił wybuch, mogłoby dojść do wojny atomowej (łódź szpiegowała tereny USA). Siedmiu natychmiastowo okupiło to życiem; choroba popromienna zabiła potem dalszych 20 osób.
• 5 października 1966 – rdzeń eksperymentalnego reaktora w Detroit uległ stopieniu. Przyczyną była awaria systemu chłodzenia płynnym sodem.
• 21 stycznia 1969 – usterka układu chłodzenia w podziemnej elektrowni w Lucens Vaud w Szwajcarii doprowadziła do częściowego stopienia podziemnego reaktora i wycieku do jaskini, w której się znajdował. Jaskinie zostały zaplombowane.
• 7 grudnia 1975 - w lubmińskiej elektrowni atomowej (wschodnie wybrzeże Niemiec) krótkie spięcie spowodowane pomyłką elektryka rozpętało pożar, który niemal spowodował stopienie reaktora.
• 24 stycznia 1978 - rozbicie się rosyjskiego satelity wojskowego Kosmos 954 na terytorium Kanady. Skażenie objęło 124 000 km².
• 28 marca 1979 – najgorszy wypadek jądrowy w USA. Usterka układu chłodzenia i pomyłki personelu doprowadziły do częściowego stopienia rdzenia w reaktorze numer 2 elektrowni Three Mile Island. Choć uran, wbrew plotkom, nie wtopił się w ziemię, doszło do wycieku radioaktywnych gazów. Ludność w promieniu 8 km została ewakuowana.
• 7 sierpnia 1979 – duża emisja uranu do środowiska w ściśle tajnej elektrowni w Tenesee. Około 1000 ludzi zostało napromieniowanych dawką 5-krotnie przekraczającą dawkę roczną.
• 11 lutego 1981 – ośmiu robotników zostało skażonych, gdy 100 000 galonów wody wyciekło z budynku w Tennessee Valley Authority's Sequoyah.
• 25 kwietnia 1981 – około 45 robotników zostało napromieniowanych w czasie remontu w japońskiej elektrowni Tsuruga.
• 10 sierpnia 1985 – w czasie remontu okrętu o napędzie jądrowym nastąpił wybuch w stoczni Szkotowo-22 który zabił 10 osób i spowodował śmierć wielu innych z powodu radiacji.
• 6 stycznia 1986 – jedna osoba zginęła a 100 zostało rannych gdy w Oklahomie przypadkiem ogrzano cylinder zawierający materiały promieniotwórcze. Ewakuowano ponad 130 tys. ludzi z pobliskich terenów elektrowni.
• 26 kwietnia 1986 - Katastrofa w Czarnobylu. 28 osób zmarło w wyniku napromieniowania, około 200 otrzymało wysokie dawki promieniowania.
• 13 sierpnia 1987 - Skażenie w Goiânii - w wyniku napromieniowania zmarło kilka osób, ponad 100 tys zostało narażone na skażenia radioaktywne.
• 1992 – drugi pożar w Czarnobylu, w bloku nr 2. niewielka emisja substancji promieniotwórczych, brak ofiar.
• 24 marca 1992 – radioaktywny jod i inne substancje wydostały się do atmosfery po obniżeniu ciśnienia w reaktorze w Sosnowym Borze (Rosja).
• Listopad 1992 – najgorszy wypadek radiacyjny we Francji. Do akceleratora weszło 3 robotników, bez kombinezonów ochronnych i zginęło od napromieniowania. Odpowiedzialnością obciążono szefostwo, które nie wydało kombinezonów.
• Listopad 1995 – kolejny wypadek w Czarnobylu – jedna osoba zmarła od napromieniowania gdy z jednego z reaktorów usuwano paliwo i prawdopodobnie pręty wysypały się z kontenerów.
• Listopad 1995 – dwie do trzech ton płynnego sodu z układu chłodzenia wyciekło z prototypu japońskiego prędkiego reaktora powielającego.
• Marzec 1997 – pożar i wybuch w Zakładach Przetwarzania Paliwa Jądrowego Tokaimura spowodował napromieniowanie 35 osób.
• 30 września 1999 – najgorszy wypadek jądrowy w Japonii. W czasie przelewania roztworu tlenku uranu do zbiornika do eksperymentalnego reaktora powielającego zainicjowano reakcję łańcuchową. Hisashi Ohuchi i jego kolega umarli od dawki 20 000 razy większej od dopuszczalnej dawki rocznej.

[edytuj] Obecne zagrożenia

Nad światem widmo katastrof zawisło po zbudowaniu pierwszej bomby atomowej i użyciu jej przez Stany Zjednoczone przeciwko Japonii podczas II wojny światowej. Zrzucono je na dwa miasta japońskie - Hirosima i Nagasaki.

W 1945 doszło też do pierwszego udokumentowanego wypadku jądrowego - żołnierze nadzorujący test bomby atomowej w Los Alamos otworzyli beczki z uranem i zachorowali na chorobę popromienną.

W 1963 roku (dopiero 18 lat po pierwszym użyciu bomby atomowej), ZSRR, USA i Wielka Brytania zawarły "Układ o zakazie doświadczeń z bronią jądrową w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą". Układ ten przyczynił się do spowolnienia wyścigu zbrojeń i oddalenia w pewnym stopniu groźby katastrofy nuklearnej jako wyniku konfliktu zbrojnego. W dalszej kolejności do układu przystąpiła większość państw świata, w tym także Polska.

Groźba katastrofy nuklearnej nie jest spowodowana tylko przez wojnę. Również niebezpieczne mogą być elektrownie atomowe, w których katastrofa może mieć tragiczne konsekwencje. W takim przypadku skażeniu ulegają nie tylko określone tereny ale także powietrze, rzeki i chmury, które przenosić mogą radioaktywną substancję na znaczne odległości. Przykładem może być wybuch elektrowni w Czarnobylu skąd radioaktywne chmury dotarły aż nad tereny Szwecji i Finlandii.

Innymi zagrożeniami są odpady jądrowe. Wybuch takich odpadów może zrujnować ogromne obszary - np w Kistymiu wybuch zniszczył aż 30 wiosek i miast. Do dziś nie można tam mieszkać ani uprawiać ziem.

Obecnie największa obawa wiąże się z użyciem broni jądrowej do celów militarnych. Wznowienie wzbogacania uranu przez Koreę Płd. i Iran pozwala sądzić, iż państwa te mogą mieć zamiar wyprodukowania broni jądrowej. Z całą pewnością nie dokona tego Al-Kaida: do zbudowania broni potrzebne są ogromne środki finansowe i naukowe. Atak z użyciem broni jądrowej mógłby się okazać nieopłacalny. Natomiast realnym zagrożeniem jest brudna bomba - bomba radiologiczna, rozrzucająca pierwiastki radioaktywne wokół epicentrum wybuchu. Izotopy np. cezu-137 tworzą sole i wnikają w glebę. Obliczono, że wystarczyłby wybuch bomby siły 10 kg trotylu aby skazić miasto wielkości Londynu. Potrzebny cez można znaleźć w opuszczonych ośrodkach oraz wspomnianych poradzieckich napromiennikach, które stoją po prostu w lasach przy polach. Natomiast ekspertów do budowy takiej broni po prostu nie potrzeba. Budowa broni nie nastręczałaby problemu przeciętnemu licealiście. Jednak istnieje poważny problem z tzw. walizkowymi bombami jądrowymi. Powstały one w czasach zimnej wojny i zostały rozsiane po terytorium byłego ZSRR. Z ponad setki odnaleziono zaledwie kilkadziesiąt. Zastępca Osamy bin Ladena wspomniał o chęci zakupu takiej bomby.

Z drugiej strony zwolennicy wykorzystania energii jądrowej, że katastrofy nuklearne są niepotrzebnie nagłaśniane przez przeciwników tego rodzaju energii. W Czarnobylu oficjalnie umarło około 51 osób, a jeszcze 4.000 może umrzeć, zaś 10.000 w samej Rosji zapaść na choroby związane z promieniowaniem - rak, mutacje itp. Zaś np. w Bhopalu w Indiach wskutek wycieku pestycydów naraz zmarło około 7.000 osób, a może umrzeć jeszcze dalsze 15.000, zaś liczbę chorych ocenia się między 75 a 200.000. Co więcej, istnieje na świecie jedynie 13 reaktorów typu RBMK-1000, które mogą być źródłem zagrożenia. Test, który doprowadził do katastrofy, pokazał, iż zabezpieczenia tych reaktorów są niewystarczające. Dla porównania, w katastrofie w Three Mile Island, kiedy doszło do częściowego stopienia rdzenia, ani kropla paliwa nie wydostała się poza rdzeń. Natomiast paliwo z 4 reaktora elektrowni w Czarnobylu wciąż leży w podziemiach budowli i stwarza ogromne zagrożenie, gdyż w krytycznym przypadku może dojść do wybuchu jądrowego. Stałoby się tak na przykład, gdyby pył i woda z deszczówki zmieszały się i utworzyły na dnie reaktora masę krytyczną. Jednak już w tym roku ma zacząć się budowa nowego sarkofagu oraz nowych, inteligentnych robotów, które wydobędą paliwo z podziemi budynku. Prawdopodobnie mimo wypadków, energia jądrowa będzie się dalej rozwijać, ponieważ jest to bardzo wydajne źródło energii, które wytwarza mniej zanieczyszczeń od źródeł konwencjonalnych.