Ciemiężyca biała
Z Wikipedii
| Ciemiężyca biała | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Podgromada | Magnoliophytina |
| Klasa | jednoliścienne |
| Podklasa | liliowe |
| Nadrząd | liliopodobne |
| Rząd | melantkowce |
| Rodzina | melantkowate |
| Rodzaj | ciemiężyca |
| Gatunek | ciemiężyca biała |
| Nazwa systematyczna | |
| Veratrum album L. 1753 | |
Ciemiężyca biała (Veratrum album L. 1753) - gatunek bylin z rodziny melantkowatych. Zasięg gatunku obejmuje Europę, Azję Mniejszą, Azję Centralną, Kaukaz oraz Syberię. W Polsce jest rzadko spotykana, większość stanowisk skupia się w Bieszczadach. Poza Bieszczadami spotykana tylko na Lubelszczyźnie.
 |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- W pierwszych latach życia wytwarza tylko przyziemną rozetę liści. Łodyga gruba, gęsto owłosiona, dorastająca do 1,5 m wysokości, tworzy się dopiero między 10 a 25 rokiem życia.
- Liście
- Dolne szerokoeliptyczne, o szerokości do 100 mm, górnne węższe, jajowatolancetowate, pod spodem krótko owłosione.
- Kwiaty
- Białawe do jasnożółtych, z zewnątrz zielonkawe, niezróżnicowane na kielich i koronę, o średnicy 10-15 mm, pachnące, zebrane w wiechowaty kwiatostan długości do 50 cm, o bocznych odgałęzieniach wydłużonych, luźnokwiatowych; w górnej części wiechy kwiaty męskie - pręcikowe, dolne obupłciowe. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez muchówki.
- Owoc
- Owłosiona torebka. Nasiona płaskie, oskrzydlone.
- Biotop
- Wilgotne lasy, źródliska, górskie łąki.
Ciemiężyca jest rośliną trującą i chronioną.
[edytuj] Zastosowanie
- Surowiec zielarski (z uprawy): kłącze ciemiężycy z korzeniami - Rhizoma Veratri cum radicibus
- Zawiera silnie toksyczne alkaloidy sterolowe - protoweratrynę, germerynę, germinę, rubijerwinę, izorubijerwinę (do 1,5%) oraz gorzki glikozyd - weratramaryna, kwasy organiczne (weratrynowy i chelidonowy).
- Dawniej stosowana jako środek drażniący skórę i miejscowo znieczulający, obecnie stosowany tylko do produkcji leków gotowych i w weterynarii, jako środek żołądkowy. Wyciągi alkoholowe lub octowe były używane do zwalczania wszawicy.
- Zatrucie po spożyciu liści lub kwiatów objawia się początkowo osłabieniem, a następnie porażeniem mięśni klatki piersiowej uniemożliającym oddychanie. Liście młodych roślin są bardzo podobne do liści goryczki żółtej.
[edytuj] Ciekawostki
Według jednej z wersji łacińska nazwa rodzaju pochodzi od słowa verare, co oznacza mówić prawdę, gdyż sproszkowany korzeń ciemiężycy wywołuje kichnięcia, co oznacza w przekonaniu ludowym potwierdzenie prawdziwości słów. Do właściwości tej nawiązuje też nazwa słowacka: kychavica.
Niektórzy badacze historii starożytnej twierdzą, że są przesłanki pozwalające przypuszczać, iż przyczyną śmierci Aleksandra Macedońskiego mogło być niezamierzone przedawkowanie ciemiężycy podawanej mu jako lekarstwo.
