Amida (miasto)
Z Wikipedii
Amida (arab. Diarbekir lub Diyarbakir, tur. Amid, Kara-Amid, aram. i asyr. Omid) - miasto w południowo-wschodniej Turcji nad rzeką Tygrys, około 550 tys. mieszkańców (szacunek z 2004; 1996 - 464 tys., 1990 - 375 tys.), głównie muzułmańskich Kurdów; mieszka tu również garstka chrześcijan - asyryjskich jakobitów, zgromadzonych wokół starożytnego kościoła Matki Boskiej (Meryem Ana Kilisesi) i chaldejczyków, skupionych wokół kościoła świętego Cyriaka (Surp Giragos Keldani Kilisesi) oraz Ormian.
Ośrodek administracyjny prowincji Diyarbakir. Uniwersytet Tygryski, założony w 1966. Centrum handlu regionalnymi produktami rolniczymi - zbożem, melonami, bawełną, w okolicy wydobycie rud miedzi, węgla kamiennego i ropy naftowej. Ośrodek przemysłu spożywczego i maszynowego oraz rzemiosła jubilerskiego (w złocie, srebrze i miedzi). Węzeł komunikacji drogowej i kolejowej. W okolicy wielka wojskowa baza lotnicza.
Stare miasto otaczają zachowane w całości bizantyjskie mury obronne z czarnego bazaltu, zbudowane w większości w 349 za cesarza Konstancjusza II, odremontowane w XI wieku. Mury mają 6 km długości, cztery główne bramy i kilkanaście mniejszych, 72 wieże obronne. Do zabytków należy również Wielki Meczet (Ulu Camii) z 1179 (dawny kościół świętego Tomasza) oraz inne meczety z czasów osmańskich. Na wzgórzu nad Tygrysem stoi cytadela pochodząca jeszcze z czasów huryckich. Niedaleko Amidy stoi na Tygrysie most Malabadi - starożytny (możliwe, że z V wieku), łamany most łukowy.
Miasto zostało założone około 5.000 lat temu i od tej pory było nieprzerwanie zamieszkane. Należało do imperiów Hurytów, Hetytów i Asyrii. Przez pewien czas było stolicą aramejskiego królestwa Bit-Zamani. Następnie należało do Medii, potem do Persji. W czasach perskich niedaleko Amidy przekraczała Tygrys Droga Królewska. Po okresie władzy Seleucydów, w 115 zostało zasiedlone przez Rzymian jako Amida. W 359 po długim oblężeniu opanowali je Persowie. Od IV wieku siedziba biskupstw kościołów nestoriańskiego i jakobickiego. W 638 zostało opanowane przez Arabów, następnie w 1085 przez Turków seldżuckich, a później przez państwa Inalidów, Ajjubidów, Ilchanów, Egiptu, Ak-Kojunłu i Persów. W latach 1058-1293 siedziba jakobickich patriarchów Antiochii. Od 1515 wchodziło w skład Imperium Ottomańskiego, stanowiąc bazę wojskową chroniącą granicę turecko-perską. W 1925 w okolicy doszło do rewolty Kurdów, stłumionej przez wojska tureckie - podczas pacyfikacji i późniejszych represji zabito od 40 do 250 tysięcy Kurdów.
