5 Dywizja Piechoty

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

5 Dywizja Piechoty (5 DP) – polska jednostka wojskowa

Spis treści

1 Historia
2 Skład dywizji podczas kampanii wrześniowej
3 Dowódcy
4 Zobacz też

[edytuj] Historia

[edytuj] Okres międzywojenny

W okresie II RP dowództwo 5 DP i jej pododdziały stacjonowały m.in. we Lwowie.

[edytuj] Udział w wojnie obronnej 1939 r.

W okolicach Modlina, nad Bugo-Narwią i Wisłą w początkach września 1939 r. działała 5 DP (okrojona o 19 pp, który przeniesiono do Armii "Pomorze") pod dowództwem gen. bryg. Juliusza Zulaufa wchodząca w skład Armii "Warszawa". Rejon ten był bardzo ważny z wojskowego punktu widzenia, tu bowiem miano bronić stolicy przed atakiem wojsk niemieckich nacierających z kierunku północno-wschodniego. Głównym zadaniem dywizji była obrona przedmieść Zegrza, Modlina, Orzechowa, linii Narwi i przeprawy w Dębem.

Sytuacja w tym rejonie przedstawiała się następująco. Dowódca 5 DP miał do dyspozycji Warszawską Brygadę Obrony Narodowej pod dowództwem płk. Józefa Sas-Hoszowskiego. Wchodzący w jej skład Działdowski Batalion Obrony Narodowej pod dowództwem kpt. Kazimierza Mordzewskiego obsadził dwór w Poniatowie, a 2 batalion 26 pp i 2. Warszawski Batalion Obrony Narodowej dowodzony przez mjr. Bronisława Surewicza broniły odcinka na płd. od Zegrza. W Dębem stacjonowała 3 kompania 26 pp, w odwodzie znajdowały się batalion wojsk łączności, pluton artylerii i pluton saperów. Przed zmrokiem 6 września obronę wzmocnił dodatkowo pociąg pancerny nr 13, a także 98 dywizjon artylerii ciężkiej pod dowództwem kpt. Edwarda Chmielika, który zajął stanowisko w okolicy Nieporętu. Na drugi dzień wojska polskie opuściły Zegrze, wycofując się za Bugo-Narew, na rozkaz dowódcy Armii wysadzono także most. Na razie nie doszło na tej linii do bezpośredniego starcia z Niemcami. W tej sytuacji jeden dywizjon artylerii został wycofany w rejon Jabłonny, a drugi w kierunku Warszawy, natomiast w nocy z 8 na 9 września 98 dac odszedł do Wieliszewa.

11 września Niemcy rozpoczęli forsowanie Narwi między Zegrzem i Serockiem, a następnego dnia pod Dębem. Wojska polskie gen. J. Zulaufa próbowały zatrzymać natarcie nieprzyjaciela. Kolejne starcia nie przyniosły sukcesu stronie polskiej. W miarę walk docierały także resztki rozbitych oddziałów z 8 DP. Od strony Beniaminowa działała 20 DP. Jednakże jej uderzenie na Rynię, gdzie usiłowała przeprawić się niemiecka 217 DP, zakończyło się niepowodzeniem. 13 września Niemcy przystąpili do forsowania rzeki z kolei na linii Dębe-Izbica. Główne uderzenie skierowało się na Dębe, gdzie pokonali opór Polaków i szybko posuwali się naprzód. Po południu tego dnia zajęli odcinek Wieliszew-Poniatów-Skrzeszew. W obronie Poniatowa poległ dowódca 2. baterii 8 pal ppor. Wiktor Zdziarski. Na tej linii Niemcy zatrzymali się. Wojska polskie próbowały kontratakować, ale wszystkie ataki załamywały się w ogniu niemieckiej artylerii.

Ostatecznie walki z wrogiem w okolicach Wieliszewa zakończyły się klęską wojsk polskich. Resztki grupy wojsk gen. J. Zulaufa wycofano do obrony Warszawy, zaś pozostałe oddziały miały opanować Dębe, ale pod naporem Niemców wycofały się w kierunku Modlina.

[edytuj] Armia Polska w Rosji

5. Dywizja Piechoty (w składzie 13 pułk piechoty, 14 pułk piechoty, 15 pułk piechoty, 5 pułk artylerii lekkiej, 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej, 5 dywizjon kawalerii, a także batalion czołgów, batalion saperów, batalion łączności, batalion sanitarny) pod dowództwem gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza formowała się od 1941 r. w Tatiszczewie koło Saratowa. Od początku formowania Armii Polskiej w ZSRR władze sowieckie żądały jak najszybszego wysłania na front pojedynczych oddziałów lub dywizji, m.in. w lutym 1942 r. - 5 DP, na co nie zgodziło się polskie dowództwo. W sierpniu 1942 r. ewakuowała się wraz z innymi oddziałami polskimi do Iranu.

[edytuj] W ramach II Korpusu Polskiego

W III 1943 r. powstała - na bazie 5 i 6 DP sformowanych jeszcze w ZSRR – 5. Kresowa Dywizja Piechoty (w składzie: 5. Wileńska Brygada Piechoty – 13. Wileński Batalion Strzelców "Rysiów", 14. Wileński Batalion Strzelców "Żbików", 15. Wileński Batalion Strzelców "Wilków", 6. Lwowska Brygada Piechoty – 16, 17, 18 Lwowski Batalion Strzelców, 5. Kresowy Batalion ckm, 15 Pułk Ułanów Poznańskich, 4, 5, 6 Kresowy Pułk Artylerii Lekkiej, 5. pułk artylerii plot., 5. pułk artylerii ppanc., oddziały dywizyjne i służby). Pod koniec wojny w skład 5 KDP weszła 4. Wołyńska Brygada Piechoty – 10, 11, 12 Wołyński Batalion Strzelców. Dywizja została włączona w skład II Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa przerzuconego w okresie od XII 1943 do IV 1944 r. do południowych Włoch. 5 KDP brała udział we wszystkich kolejnych bitwach II Korpusu. Walczyła pod Sangro i Volturno. Poprzez Linię Gustawa (bitwa pod Monte Cassino) przeszła do walk nad Adriatykiem. Potem następują boje w rejonie Loretto, w Apeninach Emiliańskich oraz ciężkie walki nad rzeką Senio i pod Bolonią zakończone efektownym jej zdobyciem 21 IV 1945 r.

[edytuj] Odtworzenie dywizji w ramach AK

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 r. powstała 5. Dywizja Piechoty AK "Dzieci Lwowskich" w składzie 19, 26 i 40 pp pod dowództwem płk. Stefana Czerwińskiego (Okręg Lwów AK). Wzięła ona wraz z 14 pułkiem ułanów AK (w sile ok. 3 tys. ludzi) udział w dniach 23 – 26 lipca 1944 r. w walkach o wyzwolenie Lwowa (wespół z oddziałami Armii Czerwonej). Patrz: Akcja Burza we Lwowie.

[edytuj] Front Wschodni

Formowanie 5. Dywizji Piechoty pod dowództwem płk. Aleksandra Waszkiewicza rozpoczęło się 5 lipca 1944 r. w rejonie Łukowa. Przysięgę złożyła 22 października w Łukowie. W jej skład wchodziły 13 pułk piechoty, 15 pułk piechoty i 17 pułk piechoty, 22 pułk artylerii lekkiej i inne służby. Następnie została ona włączona w skład 2. Armii WP. 16 kwietnia 1945 r. dywizja przeszła na drugi brzeg Nysy Łużyckiej. 17 kwietnia jej oddziały przegrupowały się w lasie w rejonie Uhsmannsdorf. 18 kwietnia dywizja została wprowadzona do pierwszej linii frontu zza prawego skrzydła 9 DP. Wspólnie z 1 KPanc. zdobyła Trebus, z marszu sforsowała Schwarzer Schops i pod koniec dnia dotarła do miejscowości Buchwalde. 19 kwietnia 15 pp i 17 pp dotarły do Szprewy w rejonie Neudorfu, zdobywając przyczółek pod Halbendorf. 20 kwietnia dywizja rozwijała natarcie w dwóch kierunkach: 15 pp i 17 pp w kierunku zachodnim, a 13 pp - na północ. 17 pp opanował Holschdubrau i walczył pod Neschwitz, 15 pp walczył o Lieske, a 13 pp o Rietschen. 21 kwietnia w Tauer został rozbity niemieckim przeciwnatarciem sztab dywizji, a dowódca dywizji gen. A. Waszkiewicz został wzięty do niewoli, gdzie go zamordowano następnego dnia. W dniach 21 i 22 kwietnia 17 pp zdobył Deutschbaselitz. 24 kwietnia dywizja walczyła z niemieckim przeciwnatarciem.