Westeremden

Westeremden is een dorp in de gemeente Loppersum in de provincie Groningen, Nederland.

[bewerk] Ontstaan

Westeremden is ontstaan rond het begin van de jaartelling aan de toenmalige monding van de rivier de Fivel in de Fivel-zeeboezem. E-muda betekent: monding van de rivier. Later is het voorvoegsel 'wester' toegevoegd om de plaats te onderscheiden van het Oost-Friese Emden.

Westeremden is dus ontstaan als havenplaatsje. Het is een wierdedorp, gelegen op een kwelderwal die van Usquert, Kantens en Middelstum via Huizinge en Westeremden naar Zeerijp ('Zeerand') en Spijk loopt.

Het wierdepatroon is er nog goed herkenbaar, ondanks de afgravingen aan het begin van 20e eeuw, waarbij de onbebouwde stukken van de wierde werden afgegraven tot op het oorspronkelijke kwelderniveau vanwege de handelswaarde van de vruchtbare 'terp-aarde'.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel voorzieningen uit het dorp verdwenen (winkels, scholen en ambachten) en zijn veel van de oude woningen gesloopt of gecombineerd tot grotere woningen. De weggetjes en (kerken-)paden in het dorp geven nog een goed beeld van de vroegere indeling (radiaire wierde).

De bekende schilder Henk Helmantel woont, werkt en exposeert in de Weem, de middeleeuwse pastorieboerderij, nu (deels) ingericht als museum. De Weem is van oorsprong een middeleeuws steenhuis, de voorlopers van de kastelen en borgen waar Groningen ooit zo rijk aan was. De glorietijd van de borgen komt tot uiting in de tweejaarlijkse Focke-dag voor schoolkinderen, waarin de Groningse Middeleeuwen in Westeremden tot leven worden gebracht.

Overigens is de Weem eigenlijk een replica (uit 1974) van de in 1914 gesloopte oorspronkelijke Weem, die toen geheel vervallen was. In de tussentijd heeft op de plaats van de Weem een imposante Jugendstil-villa gestaan, die door Henk Helmantel weer is gesloopt i.v.m. wederopbouw van de oorspronkelijke Weem.

In de Middeleeuwen heeft rond 1200 in dit dorp de markante Groninger Abt Emo gewoond die het roemruchte klooster Bloemhof in Wittewierum heeft gesticht en die in Westeremden de eerste school van Noord-Nederland heeft gesticht. Abt Emo heeft ook een bijzonder boek nagelaten ("Kroniek van Wittewierum") waarin hij een levendig tijdsbeeld schetst van de Middeleeuwen in deze streken (over het leven in een klooster, over de regelmatige rampspoed van overstromingen, ooggetuigenverslagen van een kruistocht, etc).

[bewerk] Westeremden nu

Westeremden is nu een vriendelijk dorpje (beschermd dorpgezicht) met bijna 500 inwoners, met mooie karakteristieke bebouwing op een groene wierde. Er is nog een klein schooltje de 'Abt Emoschool' en een kleine dorpswinkel, daarnaast zijn er boerenbedrijven, maar ook een tweewielerwinkel, een auto-garage, een kwekerij, en nog enkele kleine bedrijfjes. En op het hoogste punt van de wierde staat het oudste gebouw van het dorp, de romano-gothische Andreaskerk uit de dertiende eeuw.

[bewerk] Externe links

• 'Zoombare' satellietfoto van Westeremden en omgeving. (een zgn. 'Quikmap')
• De Andreaskerk is in beheer bij Stichting Groninger Kerken.
• Foto's van Westeremden
• Topografische kaart 1866 (Gemeente Stedum)