Velociraptor
| Velociraptor Status: Fossiel |
|||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Het skelet. |
|||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Velociraptor mongoliensis Osborn, 1924 |
Velociraptor mongoliensis was een theropode dinosauriër uit de groep van de Maniraptora, levend in het late Krijt. De soort werd ontdekt in Mongolië door Chapman Andrews en in 1924 beschreven door Henry Osborn. De naam velociraptor is afkomstig uit het Latijn en betekent: snelle rover.
Velociraptor was een kleine vleeseter van ongeveer twee meter lengte, met een heuphoogte van een halve meter en een gewicht van zo'n 15 kilogram. Hij behoort tot de dromaeosauriërs (net als Deinonychus en wellicht Archaeopteryx) en vermoedelijk tot de Deinonychosauria en deelde de vogelachtige kenmerken van die groepen: een groot borstbeen, opklapbare lange armen met grote drievingerige handen, een horizontaler schouderblad, een naar achteren stekend schaambeen en hoogstvermoedelijk warmbloedigheid en een verenkleed. Door de vorm van de wervels was het achterste deel van de staart onbuigzaam; dit wordt wel verklaard als een stabilisator bij het bespringen van de prooi. De tweede teen droeg een sterk vergrote klauw die in opgetrokken stand meegedragen werd.
De functie van de zeer karakteristieke 'raptorklauw' wordt verduidelijkt door de beroemde vondst in de jaren zeventig van een velociraptor en een protoceratops die in doodsstrijd verwikkeld door duinzand bedolven werden: terwijl de bek van de planteneter de arm van de vleeseter in een fatale greep omklemt, klauwt de voet van Velociraptor in de nekwervels van Protoceratops.
Sommige auteurs, zoals Gregory S. Paul, stellen dat Velociraptor, net als de rest van de familie Dromaeosauridae, geen vogelachtige dinosauriër is, maar een echte vogel in de meest strikte zin van het woord, dus dichter bij de moderne vogels staat dan Archaeopteryx. Volgens dit alternatieve model is Velociraptor, of zijn voorouder, zijn vermogen om te vliegen secundair kwijtgeraakt, op een soortgelijke manier als struisvogels. Primitieve dromaeosauriërs konden misschien wel vliegen (Microraptor is het beste voorbeeld). Overigens impliceert het bezit van een vliegende voorouder nog niet dat men tot de vogels behoort.
Velociraptor is algemeen bekend geworden door zijn rol in Steven Spielberg's film Jurassic Park. De hier getoonde dieren hebben echter meer de grootte van een andere Dromaeosauridae, de Utahraptor.
Bovendien hebben de 'raptors' in Jurassic Park een onjuist uiterlijk, aangezien ze zijn afgebeeld met een huid van schubben. In Jurassic Park III worden de laatste bevindingen toegepast en zijn de raptors gevederd, hoewel de structuur van de veren nog afwijkend is. In dezelfde film wordt verteld dat velociraptors net zo intelligent als primaten zijn. Dat is ook zeer problematisch: Velociraptor zal niet intelligenter zijn geweest dan bijvoorbeeld een struisvogel; aan de andere kant is nog onduidelijk hoe de intelligentie van vogels zich tot die van zoogdieren verhoudt, daar hun metabolisme hoger ligt en de hersenen een nogal afwijkende structuur hebben.
