Tulp

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Magnoliophyta (Bedektzadigen)
Klasse:	Liliopsida (Eenzaadlobbigen)
Orde:	Liliales
Familie:	Liliaceae (Leliefamilie)

Geslacht

Tulipa

Bostulp (Tulipa sylvestris)

Tulpenvelden

Nicolaes van Verendael

Tulp (Tulipa) is een geslacht van bloemen uit de Leliefamilie die groeien uit een bloembol. Van origine is het een bloem uit het zuiden van Europa, noorden van Afrika en Azië tot aan Japan. Het endemisch centrum ligt in Iran, Kazachstan en Afghanistan; later ontdekten Aziatische nomadische Turken ze in tuinen in onder meer Iran. Ze werd later ook in Turkije zelf waargenomen, waar het een populaire voorjaarsbloeier werd, voor hen het symbool van leven en vruchtbaarheid. In 1562 kwam de tulp via Antwerpen als eerste Europa binnen. Rond 1593 verschenen de eerste exemplaren in Nederland. De eerste gedocumenteerde exemplaren werden door Carolus Clusius geplant in de door hem vanaf 1593 aangelegde Hortus Botanicus Leiden. De bostulp (Tulipa sylvestris) is de enige soort die in Nederland in het wild voorkomt, ingeburgerd vanaf de 19e eeuw.

Ottomaanse sultans droegen een tulp op hun tulband als symbool. De naam tulp is zo afkomstig van het Perzische woord 'tulipan' wat tulband betekent.

[bewerk] Gekweekte tulpen

Tulpen kunnen niet in een warm klimaat worden gekweekt, omdat ze een koude nacht en een koude winter nodig hebben om te kunnen groeien.

Tulpenbollen worden gewoonlijk in oktober/november geplant; bloeiperiode: april/juni. Behalve de gecultiveerde tulp kent men ook de 'botanische tulp', die vooral geschikt is voor in de tuin, omdat de bollen in de grond kunnen blijven zitten en het jaar daarop weer uitkomen.

Het kweken van nieuwe bollen gebeurt door in het najaar (oktober/november) tulpenbollen te planten. Deze bollen blijven in de grond zitten tot de volgende zomer, in deze periode groeit de bol uit tot een grotere bol die te verkopen is aan de consument. De geplante bol bevat tussen zijn bolrokken ook nog kleine groeipuntjes die uitgroeien tot kleine bolletjes (klisters). Deze klisters zitten aan de grote bol vast, en worden in de zomer tijdens het pellen (de wortels en oude huid van de bol verwijderen) van de grote bol afgehaald. In het volgende najaar worden zij weer geplant op het land, om uit te groeien tot een grote bol. Op deze manier houd je een partij tulpen in stand, de grote bollen verkoop je aan de consument en de kleine bolletjes, plant je weer op in het najaar. Zo gaat het jaar in jaar uit.

De tulp kent veel willekeurige mutaties die nieuwe kleuren en variaties geven. Deze gemuteerde tulpen waren vroeger heel waardevol, omdat ze een nieuwe lijn voor de kweek mogelijk maakten met interessante nieuwe kleuren.

Veel tulpen zijn gestreept of gevlekt van kleur. Deze effecten ontstaan door een virusinfectie van de bloembol, en wordt niet op een nieuwe generatie overgedragen als die vanaf zaad wordt grootgebracht.

[bewerk] De tulp in Nederland

Nederland is beroemd om zijn gecultiveerde tulpen en is een van de meest dominante exportlanden van tulpen en tulpenbollen. Traditioneel wordt in de lente in Lisse in de Keukenhof een expositie gemaakt van miljoenen tulpen die vooral door toeristen goed wordt bezocht. Daarnaast komen er bussen vol toeristen om de tulpenvelden te bekijken. Het bekendst zijn de meer traditionele velden langs de duinen van Zuid-Holland en West-Friesland. Het merendeel van de tulpen is echter te vinden in het Noordelijk Zandgebied (omgeving Breezand, Anna Paulowna en Julianadorp). Ook op het eiland Goeree-Overflakkee en in Flevoland zijn er tulpenvelden te vinden.

[bewerk] Tulpenmanie

In de 17e eeuw (1630 - ca.1637) ontstond er in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden rond de tulpenbol een bizarre tulpenmanie, ook wel "tulpenrage", "tulpengekte", "tulpomanie" of "bollengekte" genoemd: plotseling werden tulpenbollen speculatieve handelswaar. De gekte dreef de prijzen op tot exorbitante hoogte, zelfs tot de bol zijn gewicht in goud waard was. De rage was eind 1636, begin 1637 op zijn hoogtepunt. In februari 1637 zakte de 'bollenmarkt' even plotseling in als zij ontstaan was; veel bollenspeculanten bleven berooid achter. Tulpen werden gekweekt in allerlei kleuren en door kunstschilders, zoals Nicolaes van Verendael op stillevens uitgebeeld. Vaak waren strepen op de bloem niet genetisch bepaald maar het gevolg van een virusbesmetting.

In deze periode zijn ook veel tulpentekeningen gemaakt.

Er bestaat ook een zogenaamde Esperantotulp.