Thor

Voor andere betekenissen van de naam Thor zie Thor (doorverwijspagina)

Thors Strijd met Jättarna

Thor, in het Oudnoords Þórr, bij de Westgermanen ook Donar, de god van de donder, was een zoon van Odin en de aardgodin Fjorgyn. Als kind al was hij sterk, en daarnaast moeilijk opvoedbaar. Daarom werd hij opgevoed door twee bliksemgeesten, Vingir en Hlora. Hij groeide uit tot een enorme man, bijna een reus, met dezelfde kracht, en zijn hamer Mjöllnir maakte hem nog sterker. Thor was bevriend met Loki, en zijn favoriete bezigheid was het doodslaan van reuzen. Hij staat voor ordeschepper tegenover de chaos.

[bewerk] Sterke verhalen

Deze twee eigenschappen komen beiden terug in Þrymskviða, waarin de reus Þrymr Thors hamer steelt. Þrymr wil hem enkel teruggeven als hij Freya, de vruchtbaarheidsgodin, tot vrouw krijgt. Dit is natuurlijk onmogelijk, zonder Freya zou nooit de zomer intreden (de Vikingen noemden slechts zomer en winter), en daarom smeedde Loki een plan. Hij leende de verenjurk van Freya, en liet Thor die aantrekken. Verkleed als vrouw ging Thor, samen met Loki, naar Útgard, het land der reuzen, waar zij hartelijk ontvangen werden door Þrymr. Deze laatste dacht namelijk dat Thor Freya was; dat deel van het plan slaagde dus. Doch Thor at en dronk zoveel, dat het de reuzen opviel. Loki legde echter uit dat Freya zo verheugd was te mogen trouwen met de beroemde Þrymr, dat zij zeven dagen en zeven nachten niet had gegeten. Kort daarna, toen de reuzen dronken genoeg waren, vroeg hij de hamer te geven, en daarop sloeg Thor alle aanwezige reuzen dood.

Ook in de Hymiskviða, een ander Edda lied staan enkele sterke verhalen over Thor. Ook daar laat hij zich kennen als een buitenmatige eter. Misschien heeft hij deze eigenschap om aan te tonen dat hij in feite zelf niet moet onderdoen voor de reuzen, die Jötnar (eters) en Thursten (drinkers) zijn van al wat beschikbaar is.

[bewerk] Attributen

In de Edda wordt hij beschreven als de sterkste onder de goden en als beschermheer van zowel goden als mensen (Asgard en Midgard). Hij rijdt door de lucht op een wagen getrokken door twee bokken en met zijn hamer Mjöllnir die na iedere worp naar hem terugkeert.

Thor met hamer, IJslandse voorstelling uit de 18e eeuw

Hij heeft nog enkele attributen die hem nog sterker, nog gevaarlijker maken voor zijn vijanden. In de eerste plaats is er de machtige Mjöllnir, een magische hamer, door dwergen gesmeed. Wanneer Donar zijn hamer werpt ontstaan er bliksemschichten.
De hamer is het symbool voor het brengen van orde. Thor is ordeschepper op zijn manier. De hamer van de rechter of van de voorzitter is een relict van de Noordse cultuur en gaat terug op de hamer van Thor.

Verder heeft hij een gordel die zijn van nature reeds overweldigende kracht nog eens verdubbelt, en ijzeren handschoenen voor een stevige greep op zijn hamer. Hij wordt voorgesteld als een zeer forse man met bliksemende ogen en een rode baard. Zijn stem klinkt als de donder en zijn eet- en drinklust is enorm. Hij wordt geholpen door zijn snelvoetige knecht Thialfi.

[bewerk] Band met Loki

Donar heeft een speciale band met Loki. Er bestaan vele verhalen over de avonturen die ze samen beleefden toen ze eropuit trokken. De vriendschap met Loki eindigde op het zeebanket van de zeegod Ægir, waarbij Loki de goden ten schande maakte, zoals beschreven in de Lokasenna. Thor kwam binnenlopen, hoorde Loki’s scheldpartij aan, en snoerde hem de mond.

[bewerk] Aartsvijanden

Thors aartsvijanden zijn de vorstreuzen en demonen, die de kosmische orde willen vernietigen, de Thursen en Joten. Hij verbrijzelt ze dan ook steevast door middel van zijn hamer, bijvoorkeur door ze de schedel in te slaan. Bij de eindstrijd (Ragnarok) tussen goden en vorstreuzen zal Thor de wereldslang, ook Midgardslang of Jormungandr genoemd, met zijn hamer vermorzelen, maar zal hij zelf door het gif van het monster sterven.

[bewerk] Cultus

Evenals Odin is ook Thor het onderwerp van de meest fantastische avonturen, maar ondanks zijn woeste uiterlijk en zijn bloedige vechtpartijen was hij zeer populair bij de mensen, die bij hem geborgenheid en bescherming van het gezin en van het huiselijk leven vonden. In tegenstelling tot Odin vraagt Thor geen mensenoffers. Een van zijn cultuscentra was een groot centrum in Uppsala waar hij centraal stond, met aan zijn rechterzijde Odin.

Als Donar gaf Thor zijn naam aan donderdag. Thor wordt door de Romeinen (interpretatio romana) gelijkgesteld met Hercules.