Thomas Paine
Thomas Paine (29 januari, 1737 — 8 juni, 1809) was een Engels filosoof en revolutionair. Hij speelde een belangrijke rol in zowel de Amerikaanse en Franse Revolutie en is een van de belangrijkste denkers van het liberalisme.
In zijn jonge jaren beoefende hij een groot aantal beroepen, van korsettenmaker tot belastinginner. Paine stond bekend als een man van 12 ambachten en 13 ongelukken. Hij raakte betrokken in de politiek en ontmoette in 1774 in Londen Benjamin Franklin, die hem mee naar Amerika nam.
[bewerk] Amerikaanse Revolutie
Paine speelde een belangrijke rol tijdens de Amerikaanse Revolutie. Immers, de "Great War for the Empire" (1754) was het eindpunt van een ganse reeks conflicten tussen Frankrijk en Engeland over Indiaanse gronden. De Franse nederlaag werd bekrachtigd in het Verdrag van Parijs in 1763. Engeland wou nu een deel van de oorlogskosten op de Amerikaanse kolonies afwentelen. Die waren daar echter niet toe geneigd, temeer het Franse gevaar geweken was.
De volgende jaren werden gekenmerkt door interne tegenstellingen tussen Engeland en z'n Amerikaanse kolonies. Echte onafhankelijkheid werd nog niet nagestreefd. Het strijdthema was belastingen onder het motto "no taxation without representation".
Het is pas met de publicatie van Paine's "On Common Sense" in 1776 dat de beslissende idee valt: onafhankelijkheid. Maar hoe? Nationale onafhankelijkheid mét een interne revolutie of enkel een losmaken van het moederland met behoud van de positie van de dominante klassen (en dus géén democratie)?
[bewerk] Franse Revolutie
Terug in Engeland stortte Paine zich op het verdedigen van de Franse Revolutie, o.a. tegen Edmund Burke. De Engelse regering wilde hem hierom laten arresteren, maar Paine wist net op tijd te ontkomen naar Frankrijk waar hij in de Nationale Conventie was gekozen. In Frankrijk richtte hij zich tegen de Terreur en in het bijzonder tegen de onthoofding van Lodewijk XVI. Hoewel hij geen royalist was, was hij Lodewijk dankbaar omdat hij de Amerikaanse revolutie had gesteund. Bovendien vond Paine al het bloedvergieten niet nodig. Door deze opvattingen kwam hij in conflict met Robespierre. Deze liet hem arresteren. In de gevangenis, overtuigd dat hij het niet zou overleven, schreef hij Age of Reason, een aanval tegen de georganiseerde religie. Hij verwierp de Bijbel, onder andere omdat hij veel van het bloedvergieten in de Bijbel niet moreel gerechtvaardigd vond. Paine nam een deïstisch standpunt in. Door een gelukkig toeval wist Paine aan de guillotine te ontkomen.
[bewerk] Later leven
In 1796 publiceerde hij Agrarian Justice, waarin hij een systeem van sociale zekerheid voorstelde. Op uitnodiging van Thomas Jefferson keerde Paine in 1802 terug naar de V.S.
Zowel George Washington als Napoleon Bonaparte bewonderde hem, maar Paine mocht beide heren helemaal niet. Hij beschuldigde Washington hem te hebben veraden omdat hij geen vinger had uitgestoken om hem te helpen toen Paine in Frankrijk gevangen zat. Bovendien had Washington volgens hem de revolutie verloochend omdat hij de slavernij in stand had gehouden. Zijn laatste jaren sleet hij in eenzaamheid; velen zagen hem niet zitten vanwege zijn religieuze denkbeelden. Na zijn dood in 1809 kwamen er slechts 9 mensen op zijn begrafenis. Een paar jaar later liet William Cobbett zijn botten opgraven om in Engeland te herbegraven. Sindsdien is zijn stoffelijk overschot vermist, al zijn er meerdere mensen die beweren zijn schedel te bezitten.
