Stichting voor Reformatorische Wijsbegeerte
De Stichting voor Reformatorische Wijsbegeerte is een stichting die het beoefenen van filosofie op calvinistische grondslag wil bevorderen. Hiertoe heeft ze een aantal leerstoelen aan verschillende universiteiten. Onderdeel van de stichting is de Vereniging voor Reformatorische Wijsbegeerte, bestaande uit leden, donateurs en overige geïnteresseerden. Naast het organiseren van activiteiten rond het gedachtengoed van de stichting genereert de vereniging publicaties, waaronder het filosofische blad Beweging.
Inhoud |
[bewerk] Ontstaansgeschiedenis
De reformatorische wijsbegeerte is ontstaan in de jaren twintig van de twintigste eeuw. Twee namen zijn hieraan onlosmakelijk verbonden, Dik Vollenhoven en Herman Dooyeweerd, beiden vanaf 1926 hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de uitwerkers van het principe van Soevereiniteit in eigen kring. Reformatie van het denken betekende voor hen de afwijzing van 'iedere synthese met enig denken, dat zich niet stelt onder de rechtstreekse soevereiniteit van God over al het geschapene' (statuten). En die strijd tegen 'synthese' blijft een voortdurende activiteit: het is het aanhoudend streven naar een echt Schriftuurlijke wijsbegeerte.
De reformatorische wijsbegeerte is een wijsgerige richting die er naar streeft een integraal-christelijke wijsbegeerte te zijn. Zij wil bij het licht van de in de Bijbel geopenbaarde waarheid wijsgerig reflecteren over de geschapen werkelijkheid als wetmatige en genormeerde werkelijkheid; over de gevolgen van de zonde in die werkelijkheid; en over de betekenis van de verlossing die door het lijden en sterven en de opstanding van Jezus Christus aan de mens en de wereld geboden wordt.
Aan de verdere uitbouw van de reformatorische wijsbegeerte is gewerkt door een groot aantal personen zowel binnen als buiten Nederland. Als organisatorisch voertuig voor hun wijsgerige inzichten en idealen is in 1935 de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte opgericht. In datzelfde jaar is ook de uitgave van het tijdschrift Philosophia Reformata gestart als het wetenschappelijk orgaan voor de uitbouw van deze wijsgerige richting.
[bewerk] Wijsbegeerte in de Calvinistische traditie
Staande in de calvinistisch protestantse traditie en geïnspireerd door Guillaume Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper hebben de grondleggers van de Reformatorische wijsbegeerte zich enerzijds gekeerd tegen de traditionele christelijke filosofie van scholastieke snit, zoals die in het Rooms-katholieke denken maar ook binnen de eigen protestantse traditie vaste voet had verworven, en anderzijds tegen de moderne niet-christelijke, humanistische filosofie. De scholastieke traditie werd gekritiseerd omdat zij een synthese van het autonomie-denken en het christelijk geloof had geaccepteerd in een filosofie die een scheiding maakte tussen een gebied van de natuur waarop de filosofie zich op eigen kracht richtte, en een gebied van de 'bovennatuur' dat de (christelijke) theologie voor zich reserveerde. Tegen het moderne humanisme keerde men zich op grond van het inzicht dat alle menselijke denken geworteld is in een voor-theoretische grondovertuiging van religieuze aard. De meest omvattende uitwerking van deze kritiek is door Herman Dooyeweerd gepubliceerd onder de titel A New Critique of Theoretical Thought (Amsterdam/Philadelphia, 1953-1956), IV delen. Dit werk is inmiddels herdrukt in de VS. Met deze benadering wordt afstand genomen zowel van de gedachte dat het filosofisch denken zich onafhankelijk van een diepste voortheoretische overtuiging kan ontwikkelen als van iedere poging waarin een synthese tussen het autonomie-denken en het christelijk geloof wordt nagestreefd.
[bewerk] Bijzondere leerstoelen
In 1947 werden de eerste bijzondere leerstoelen voor Calvinistische Wijsbegeerte ingesteld. Inmiddels, anno 2006, zijn er zes van deze bijzondere leerstoelen, waar studenten colleges kunnen volgen. Hoogleraren zijn op dit moment:
- Prof.dr. Marc de Vries (Delft)
- Prof.dr. Maarten Verkerk (Eindhoven)
- Prof.dr.ir. Egbert Schuurman (Wageningen)
- Prof.dr. Gerrit Glas (Leiden)
- Prof.dr. Jan Hoogland (Twente)
- Prof.dr. Roel Kuiper (Rotterdam)
Een curatorium houdt toezicht op de leerstoelen. Leden zijn:
- Prof. dr. Jan van Bemmel
- Prof. dr. Bram Bos
- Prof. dr. ir. Teun Klapwijk
- Prof. dr. Gerard Nienhuis
- Prof. dr. Jan Wolter Oosterhuis
[bewerk] Inleidende publicaties
Inleidingen tot deze wijsgerige traditie zijn vervaardigd door o.a.:
- J.M. Spier, Inleiding in de Wijsbegeerte der Wetsidee (Kampen: J.H. Kok, 1939);
- L. Kalsbeek, De wijsbegeerte der wetsidee. Proeve van een christelijke filosofie (Amsterdam: Buijten en Schipperheijn, 1970);
- R. van Woudenberg, Gelovend denken. Inleiding tot een christelijke filosofie (Amsterdam/Kampen: Buijten en Schipperheijn/Kok, 2004);
- R. van Woudenberg, (red.), Kennis en werkelijkheid (Amsterdam/Kampen: Buijten en Schipperheijn/Kok, 1996);
