Staf de Clercq
Staf de Clercq ofwel Jérôme Gustave Théophile de Clercq (Everbeek, 16 september 1884 – Gent, 22 oktober 1942) was een Vlaams-nationalistisch politicus en bekend collaborateur.
Als onderwijzer en oudstrijder (hij was brancardier tijdens de Eerste Wereldoorlog) werd hij in 1919 in Brussel, samen met bijvoorbeeld Joris Van Severen, tot volksvertegenwoordiger gekozen voor de pas opgerichte frontpartij. Bij de verkiezingen in 1932 verloor hij echter zijn zetel.
Sterk anti-militaristisch gezind nam hij in 1933 de leiding van het op 7 oktober 1933 opgerichte VNV en werd daar den Leider genoemd. Deze nieuwe formatie diende een zekere eenheid te brengen in de rangen van de verdeelde vlaams-nationalisten.
Zijn aanvankelijk strak beleden Groot-Nederlandse overtuiging heeft hij in 1936 onder druk van de federalistische vleugel van de partij moeten afzwakken, toen de partij samen met REX-Vlaanderen een overeenkomst sloot om te ijveren voor een gefederaliseerd België onder de kroon van Leopold III.
Na enige aarzeling stapte hij in 1940 met het VNV toch in de collaboratie. Sinds april 1937 ontving het VNV reeds een maandelijkse toelage van omgerekend 3000€ van het Duits Ministerie voor Propaganda (toelage die begin 1939 verhoogd werd naar omgerekend 15.000€). Staf de Clercq stelde het VNV ter beschikking van de Duitse bezetter en maakte dit publiek tijdens een redevoering op 10 november 1940 waarin hij onder meer stelde: Vlaanderen moet inschakelen in de nieuwe orde, geboren uit de nationaal-socialistische revolutie. Het VNV stelt zich ten doel het vestigen van de nieuwe orde in Vlaanderen. Deze nieuwe politieke orde dient gevestigd te zijn, eensdeels op het beginsel van het leiderschap, andersdeels op het uitschakelen en verwerpen van alle instellingen [parlement, vakbonden, etc..], groeperingen of uitingen die de organische eenheid der Volksgemeenschap aantasten of ondermijnen.
Het VNV hielp tevens actief mee aan de uitdrijving der Joden. Zo was er bijvoorbeeld de volgende (door de SS opgestelde) speech van Staf de Clercq:
 |
Er is maar één oplossing: zuivering van ons gehele volkslichaam, totale en volledige uitschakeling van de jood uit het gezonde volkslichaam. Sentimentaliteit mag daarbij niet te pas komen. We mogen niet wreed zijn, maar we moeten logisch zijn. Wij zijn nationalisten: wij staan op de leer van volk, cultuur en bloed. De jood behoort niet tot ons volk. Daarom logisch zijn: de jood moet buiten! |  |
Al spoedig moest het VNV (waar inmiddels ook REX-Vlaanderen en Verdinaso in waren opgegaan) optornen tegen de concurrerende en door de SS gesteunde DeVlag en de Duitse belangen die niet steeds even parallel bleken te lopen met die van het Vlaams-Nationalisme.
Na zijn overlijden in 1942 ten gevolge van kanker, werd Staf de Clercq opgevolgd door Hendrik Elias. De toenmalige kardinaal Van Roey weigerde de uitvaartplechtigheid te laten plaatsvinden in de Sint-Goedelekathedraal te Brussel. Als reactie hierop werd een rouwkapel opgezet op de Grote Markt, waarin de plechtigheid doorging. Na Wereldoorlog II werd het VNV buiten de wet gesteld.
Heden ten dage wordt Staf de Clercq herdacht op de IJzerwake en op een afzonderlijke herdenking georganiseerd door Voorpost en gefrequenteerd door o.a. de Nationalistische Studenten Vereniging.
