Slavernij in de oudheid
Slavernij in de oudheid wordt gezien als een een belangrijke pilaar van de economie in die tijd. Toch mogen we het niet vergelijken met de slavernij in de moderne zin van het woord. Slaven werden vaak beter behandeld en was niet op zo'n grote schaal.
Inhoud |
[bewerk] Slavernij in de Neo-Babylonische periode
Het beeld van de gedeporteerde Joden door Nebukadnezar II doet ons vaak geloven dat de slavernij in Babylonië een vrij belangrijk fenomeen was, maar toch moeten we daarbij onmiddellijk tegenstellen dat de gedeporteerde Joden geen slaaf werden, maar als vrije mannen leefden. De meeste werden in Babylonië echter ook geen slaaf door oorlog, maar eerder via schuld. Dit kwam dan vooral via misoogsten. Maar deze slaven werden vaak vrijgescholden van hun schuld door de koning.
Voor de ambachten waren de slaven wel belangrijk geworden, maar ze waren maar een kleine groep in tegenstelling tot de vrij ambachtslui. Vooral op het gebied van technische beroepen waren de vrij ambachten veel groter.
Tempelslaven kwamen echter veel meer voor en er zijn gegevens over de verdeling van voedsel aan heel wat slaven, maar toch moesten de tempels vaak overgaan tot het huren van de arbeid van veel vrije werkkrachten waardoor de tempelslaven toch niet zo'n grote groep vormden.
[bewerk] Slavernij in het Klassieke Griekenland
Tot ongeveer 500 v.Chr. was slavernij een vrij marginaal gegeven in Griekenland. De meeste slaven waren niet van Griekse oorsprong, maar kwamen van Klein-Azië. Men kon slaaf worden door oorlog, geboorte, schuld en als straf.
In Sparta was er in feite ook een soort slavernij. Hier ging het om de Heloten. Dit was de oorspronkelijke bevolking die door de Spartanen waren onderworpen. Ze waren een soort staatsslaven die aan de grond waren gebonden en uitgeleend konden worden, maar ze konden niet worden verkocht of vrijgelaten. Ze moesten vooral een deel van de winst afstaan. Ze konden een goede vooruitgang maken, maar sommige hadden het lastig door de krupteia.
In Athene was de slavernij vrij groot. Er zijn schattingen die gaan tot honderdduizend slaven, wat één derde van de bevolking was. Dit was vrij hoog in vergelijking met andere stadstaten. De reden hiervoor was de democratie waardoor veel arbeid door slaven moest gedaan worden en de Laurionmijnen.
De slaven waren vooral belangrijk voor de mijnbouw en in mindere mate voor de landbouw en de ambachten. De slaven in de mijnbouw (Laurionmijnen) hadden het vrij zwaar, maar de andere slaven kenden een vrij goed bestaan. Zo hadden ze niet veel specifieke verboden en kon men geen duidelijk onderscheid maken tussen een vrij en een slaaf. Sommige slaven hadden zelfs een vrij zelfstandig bestaan en moesten in ruil een vast bedrag betalen. Ook bestonden er vrijlatingen van de slaaf en werd een onmenselijke behandeling van de slaven niet getolereerd.
[bewerk] Slavernij in Rome
Tot de vierde eeuw v.Chr. was de slavernij een vrij marginaal verschijnsel in Rome, maar vanaf de expansie in Italië neemt de slavernij alleen maar toe. De slavernij neemt pas echt grote proporties bij de verovering van de Mediterrane wereld.
De meesten werden slaaf door oorlog. Zo hadden de oorlogen in de Late Republiek gezorgd voor meer dan één miljoen slaven. Een ander groot deel van de slaven had zijn statuut gekregen via de geboorte. Ook konden Romeinse burgers uitzonderlijk gedegradeerd worden tot slaaf.
De meeste gezinnen in Rome hadden een slaaf. Bij de armen werden ze meer als huisslaaf gebruikt, terwijl de rijken ze meer als profijtslaven gebruikten. De slaven waren actief in verschillende sectoren. De ergste situatie was voor de slaven die actief waren in de mijn- en landbouw. Er waren slaven die actief waren in de huishouding en velen zorgden ook voor het vermogen. Sommige slaven hadden een heel onafhankelijk bestaan. Velen die in de nijverheid actief waren, konden onafhankelijk werken en zo hun winst behouden of moesten een vast bedrag afstaan.
De slaven hadden vaak een vrij goede behandeling, hoewel de meester het recht had ze te doden. Slaven hadden vaak een relatie met een andere slavin en zoals gezien konden ze vaak zelfstandig werken. Ook waren de Romeinen ervan overtuigd dat beloning beter was dan straffen en hierbij kregen slaven vaak het vooruitzicht op een vrijlating. De vrijlatingen kwamen op grote schaal voor en vaak konden vrijgelatenen door hun ervaring en contacten snel rijk worden.
[bewerk] Bronnen en literatuur
- Dandamayev M., Slavery in Babylonia, 1984
- Moses F., Ancient slavery and modern ideology, 1983
- Mendelsohn I., Slavery in the Ancient Near East, 1949
- Hans Volkmann, art. Sklaverei, in KP. (Nederlandse vertaling in PDF!)
