Slag bij Hastenbeck

De Slag bij Hastenbeck was een veldslag op 26 juli 1757 als onderdeel van de Zevenjarige Oorlog. De slag vond plaats bij het plaatsje Hastenbeck bij Hameln.

De geallieerde strijdkrachten van het keurvorstendom Hannover, Hessen en Brunswijk (land) werden verslagen door een Frans leger. Dit resulteerde uiteindelijk in de bezetting van Hannover en de Conventie van Klosterzeven.

[bewerk] Prelude

De Fransen, bondgenoten van Oostenrijk, Rusland, Zweden en saksen, trokken in april 1757 met twee legers, samen ongeveer 100.000 man sterk, Duitsland binnen. De Fransen hoopten de aandacht van Pruisen naar zich toe te trekken, bondgenoot van Engeland en Hannover. Pruisen had verschillende veldslagen met Oostenrijk geleverd (Slag bij Lobositz, Slag bij Praag, Slag bij Kolin). De slag bij Kolin was een van de meest vreemde uit de geschiedenis, doordat beide eenvoerders meenden dat ze de slag verloren hadden en zich al van het slagveld terugtrokken.

Een van de twee Franse legers, onder bevel van Prins de Soubise marcheerde door midden Duitsland. Ze voegden zich daar samen met het zogenaamde "Reichsarmee" onder bevel van Prinz von Hildburghausen. Deze coalitie ontmoette later een Pruissisch leger in de Slag bij Rossbach op 5 november 1757.

Het andere Franse leger stond onder leiding van maarschalk Louis Charles d'Estrées. Dit leger bestond uit ongeveer 50.000 man infanterie, 10.000 cavalrie en 68 kanonnen. Het leger trok op naar het keurvorstendom Hannover. Prussen had zijn handel vol aan de strijd tegen Oostenrijk, Rusland en Zweden en niet in staat om op het westelijk front veel hulp te bieden. Het grootste del van het "Observatieleger van Hannover", namelijk 60%, kwam uit Hannover. De rest kwam uit Hessen (25%), Brunswijk en Pruissen. De bronnen uiit die tijd geven verschillende afmetingen van het leger, de ramingen lopen uiten van 37.000 tot tot 47.000 man. Het leger werd gecommandeerd door William Augustus de hertog van Cumberland, de zoon van de Britse koning George II van Groot-Brittannië.

De Weser en de forten bij Hameln, Minden, Nienburg en Bremen vormede een natuurlijke verdedigingslinie.

Hannover weigerde de rivier de Rijn te verdedigen, omdat die verder naar het westen loopt. Dit liet de Pruissen geen andere keus dan hun fort in Wesel en in april ook de linie van de rivier de Lippe te verlaten. Cumberland's hoofddoel was de verdediging van Hannover. Hij concentreerde zijn leger bij Bielefeld. Na een kort verzet bij Brackwede besloot Cumberland ten zuiden van Minden de Weser over te steken. Het achterliggende idee hiervan was de Weser als natuurlijke verdedigingslinie te gebruiken en Franse troepen te verhinderen de rivier over te steken. De hertog stelde hiertoe zijn hoofdmacht op bij Hameln, enkele kilometers ten noordwesten van Hastenbeck en liet de Pruissische bataljons als garnizoen achter in Minden. Hij stelde ook patrouilles in langs de rivier. Ondertussen zonden de Fransen een kleine strijdmacht naar het noorden, waar ze op 3 juli Emden innamen. Emden was een belangrijke aanvoerplaats voor Groot-Brittannië in Duitsland. Op 15 juli nam een andere eenheid Kassel in.

Na zijn verlies in de slag bij Kolin trok Frederik de Grote ook de 6 bataljons die hij aan Hannover had uitgeleend, terug.

[bewerk] De veldslag

De legers ontmoeten elkaar op de ochtend van 25 juli bij het dorpje Hastenbeck. De commandant van de Franse rechterflank, generaal François de Chevert, kreeg opdracht de strijd aan te binden met de Hannoveriaanse troepen bij het dorp Voremberg, maar slaagde er niet in hen hieruit te verdrijven. Omdat de Franse linkerflank onder generaal graaf de Broglie nog bezig was bij Hameln de Weser over te steken, besloot d'Estrées de slag uit te stellen tot hij al zijn troepen ter beschikking had.

De volgende dag was het gehele Hannoveriaanse leger opgesteld op een lijn tussen Hameln en Voremberg. Hun rechterflank werd begrensd door de rivier de Hamel en de Hastenbach kreek. Het centrum van de Hannoveriaanse lijn was opgesteld ten noorden van de stad Hastenbeck met een artilleriebatterij op de hoge grond achter de stad. De Hannoveriaanse linkerflank bestond uit twee verschanste batterijen met grenadier bataljons om de batterijen te beschermen. De linkerflank stopte bij Obensburg. Cumberland maakte de fout te veronderstellen dat de heuvel ontoegankelijk was voor troepen in formatie, en vertrouwde de heuvel toe aan drie compagnieën jagers, een uiterst zwakke verdediging voor een dergelijk belangrijk steunpunt.

Generaal Chevert kreeg opdracht om met vier brigades met manschappen uit Picardië, la Marine, Navarre en Eu de Hannoveriaanse flank te omtrekken. Om 9 uur 's ochtends naderden deze troepen in drie kolommen Obensburg en overweldigden snel de Jägers. De hertog van Cumberland, ziende dat zijn positie bedreigd werd, gaf zijn reserves en de grenadier bataljons opdracht Obensburg te heroveren. De inzet van de grenadier bataljons voor deze tegenaanval betekende dat deze troepen niet meer in het midden van de frontlijn beschikbaar waren toen daar de Franse hoofdaanval plaatsvond.

Deze Franse hoofdaanval bestond uit de aanval van generaal d'Armentieres op Voremberg met vijf brigades infanterie en vier regimenten van dragonders te voet. Tegelijkertijd viel het Franse centrum de batterij ten noorden hiervan aan. De grote Hannoveriaanse batterij wist verschillende Franse aanvalsgolven af te slaan maar werd uiteindelijk onder de voet gelopen.

De Hannoveriaanse reserve, die naar Obensburg was gestuurd, wist daar de situatie te herstellen. Maar doordat de hertog van Cumberland zijn leger begin terug te trekken, konden ze deze geïsoleerde positie niet handhaven.

Gedurende de gevechten werd het plaatsje Hastenbeck bijne helemaal vernietigd, alleen de kerk, de pastorie en een boerderij bleven gespaard.