Reuzenalk
| Reuzenalk IUCN-status: Uitgestorven (1844) |
||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Pinguinus impennis (Linnaeus, 1758) |
De Reuzenalk (Pinguinus impennis) is een uitgestorven zeevogel. Het was de grootste vogel van het Noordelijk Halfrond. De naam pinguinus verraadt al dat hij de oorspronkelijke pinguïn is waarnaar de—overigens niet verwante—pinguïns van het zuidelijk halfrond later vernoemd zijn. De oorsprong van de naam pinguïn is waarschijnlijk Welsh: 'pen' is wit en 'gwyn' is kop. De vogel had inderdaad een opvallende grote witte vlek op zijn voorsnavel.
De reuzenalk was zo'n 75 cm. groot en hij had maar kleine vlerkjes, waarmee hij niet vliegen kon, maar des te beter duiken. Zijn poten zaten helemaal achter aan het lijf en ook dat kwam het duiken ten goede, maar hij kon er op het land maar moeizaam mee voortbewegen. Deze vogel had dus zijn voortbeweging zowel in de lucht als op het land grotendeels opgeofferd om volledig onder water in zijn element te zijn. Hij kwam voor in de hele Noord-Atlantische oceaan, rond het begin van de jaartelling ook in de Noordzee. Er zijn ook in Nederland wel botten van de reuzenalk gevonden.
Kliffen waar andere (kleinere) alken veelal broeden waren voor de reuzenalk ontoegankelijk. Hij moest het daarom doen met kale, redelijk vlakke eilandjes, ver van het vaste land en van het ijs, zodat roofdieren (ijsberen bijvoorbeeld) er niet bij konden. Zulke plekken zijn schaars. Hij broedde daarom maar op een paar plaatsen in enorme kolonies, o.a. buiten de kust van Newfoundland, op de Îles de la Madeleine in de Golf van St. Laurens en op een paar plekken aan de Groenlandse en IJslandse kust, met name het eilandje Geirfuglasker.
De Canadese broedplaatsen werden eerst geplunderd door hongerige matrozen, later in de 18e eeuw vestigden zich mensen op de eilandjes om de vogels neer te knuppelen, ze te blancheren en dan van hun dons te ontdoen. De vette karkassen werden als brandstof gebruikt. In 1785 was de afslachting door het donsverzamelen al zo ver dat kapitein George Cartwright voor het uitsterven van de soort waarschuwde. In de 19e eeuw was dan ook Geirfuglasker het laatste toevluchtsoord van de soort. Daar was de vogel al eeuwen veilig omdat de IJslanders een bijgeloof hadden dat het groot ongeluk bracht dit eiland van de 'Geir'-vogel te bezoeken. Het eiland verdween in 1830 door een vulkaanuitbarsting van de aardbodem. Er ontsnapten zo'n 40 vogels en vestigden zich op Eldey, een eilandje dan zij nooit gebruikt hadden omdat het te dicht bij IJsland zelf lag. Daar vielen zij ten prooi aan de wetenschap. In vooral Groot-Brittannië was het in die tijd erg in zwang rariteiten op sterk water te zetten en zo ontstond er een (niet eens zwarte) handel in Reuzenalk-vellen. In 1844 werd het laatste paartje gedood en het laatste ei geraapt, nu te zien in Stromness (Orkney). Ook in het Museum Naturalis in Leiden kan men een reuzenalk bewonderen. Men dacht in die tijd dat verder naar het noorden er nog wel meer zouden zijn, maar dat bleek niet het geval.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Pinguinus impennis van Wikimedia Commons. |
