Porta Tiburtina

De Porta Tiburtina, buitenzijde

De Porta Tiburtina is een Romeinse stadspoort in de antieke Aureliaanse Muur in Rome.
Een andere naam voor de poort is Porta San Lorenzo.

Bij deze poort begon vroeger de Via Tiburtina die naar de antieke stad Tibur, het huidige Tivoli, loopt.

Inhoud

1 De poort
2 Opname in de Aureliaanse Muur
3 Herbouw door Honorius en Alexander Farnese
4 De poort tegenwoordig
5 Trivia
6 Externe links

[bewerk] De poort

De poort is ouder dan de Aureliaanse Muur. Het was oorspronkelijk een triomfboog tussen de arcaden van een aquaduct. De boog memoreert de samenkomst van drie aquaducten (de Aqua Tepula, de Aqua Julia en de Aqua Marcia) op deze plaats in Rome. De boog is in 5 v. Chr. herbouwd onder Keizer Augustus. Een inscriptie boven de poort aan de binnenzijde van de muur vermeldt dit feit. Een andere inscriptie vermeldt verdere werken door de Keizers Septimius Severus en Vespasianus.

De Porta Tiburtina. De aquaducten zijn duidelijk boven de poort te zien

[bewerk] Opname in de Aureliaanse Muur

Tussen 271 en 275 werd een nieuwe stadsmuur om Rome gebouwd door Keizer Aurelianus. De architecten van de keizer moesten deze muur zo snel en goedkoop mogelijk bouwen. Om dit mogelijk te maken werden vele bestaande gebouwen en aquaducten die de muur zouden kruisen simpelweg versterkt en er in opgenomen. Het aquaduct bij de Porta Tiburtina werd zo ook in de muur opgenomen en de boog van Augustus was eenvoudig om te bouwen tot stadspoort. Hetzelfde is gebeurd met de nabijgelegen Porta Praenestina, eveneens een triomfboog in een aquaduct.
Hoewel er van de oorspronkelijke werken onder Aurelianus niets meer is te herkennen in de huidige poort, werd de boog vermoedelijke geflankeerd door twee halfronde bakstenen torens net als de overige stadspoorten uit die tijd.

[bewerk] Herbouw door Honorius en Alexander Farnese

In 401 liet Keizer Honorius grote verbeteringen in de Aureliaanse muur aanbrengen. De muur werd verhoogd en alle belangrijke stadspoorten werden verstevigd. Aan de binnenzijde van de Porta Tiburtina werd een tweede doorgang gebouwd. Hierdoor ontstond een soort fort met binnenhof. Een inscriptie aan de binnenzijde van de poort vermeldt de werken van Honorius.

Aan het begin van de 16e eeuw liet kardinaal Alexander Farnese, de later Paus Paulus III, de ronde Romeinse torens aan beide zijden van de poort herbouwen tot de huidige vierkante torens.

De Porta San Lorenzo. Ets van Giussepe Vasi, rond 1750

[bewerk] De poort tegenwoordig

De binnenpoort met de fortificatie is in 1859 grotendeels afgebroken. Vlak achter de Porta Tiburtina is in de 19e eeuw Stazione Termini, het grote centraal station van Rome, gebouwd. Dit heeft een grote impact op de wijk gehad. De poort en de Aureliaanse muur in deze buurt zijn niet echt meer op een goede manier te bezichtigen. De doorgang van de poort is met een hek afgelsoten. Naast de Porta Tiburtina is een doorgang voor autoverkeer gemaakt. Even verderop is een nieuwe Porta San Lorenzo gemaakt, ook met grote doorgangen voor autoverkeer. Hier begint tegenwoordig de Via Tiburtina.

[bewerk] Trivia

De naam Porta San Lorenzo komt van de basiliek "Sint Laurentius buiten de Muur" die zich ongeveer 800 meter buiten de poort aan de Via Tiburtina bevindt.
De poort is aan beide zeiden versierd met 2 ossenhoofden. Hierdoor werd de poort in de middeleeuwen ook Porta Capo di Bove (ossenhoofd poort) en Porta Taurina (stieren poort) genoemd.
Een inscriptie op de poort vermeldt dat er in vroegere tijden stapels afval werd verzameld bij de poort. Dit kan er toe geleid hebben dat het straatniveau aanzienlijk gestegen is. De binnenzijde van de poort bevindt zich gedeeltelijk onder de grond.

[bewerk] Externe links

Virtual Roma Informatie over de Aureliaanse Muur en zijn poorten.
LacusCurtius Uitreksel uit S. Platner, A Topographical Dictionary of Ancient Rome.
RomeArtLover Ets van Giuseppe Vasi en foto’s van de huidige situatie.