OLED
OLED staat voor Organische Licht Emitterende Diode (Engels: Organic Light Emitting Diode). Het is een lichtbron in de familie van de halfgeleiderlichtbronnen. Deze familie bestaat uit anorganische LEDs (LEDs), Organische LEDs (OLEDs) en lasers. Daar waar LED een felle puntbron is, is een OLED juist een grote-vlakkenstraler. De emitterende laag van een OLED bestaat uit een speciaal type polymeer of kleine moleculen, op basis van koolwaterstofverbindingen. Deze emitterende laag wordt tussen een annode en kathode geplaatst en afgesloten voor lucht en water. De laag licht op wanneer er een spanning over de kathode en anode gelegd wordt.
Inhoud |
[bewerk] OLED typen
Er bestaan twee typen OLEDs: polymere en kleine moleculen OLEDs (small molecule OLEDs). Polymere oleds bestaan uit lange polymeerketens waaraan verschillende kleuren chromoforen zijn gekoppeld. Polymere OLEDs zijn oplosbaar, en daardoor middels natte methoden (spincoating, inkjets of zelfs (zeef)drukprocessen) toepasbaar. Het andere type bestaat uit kleine, speciaal ontwikkelde molecuulstructuren op basis van iridium of andere typen metalen. Deze materialen moeten onder vacuum op hoge temperaturen verdampt worden om OLEDs te kunnen maken. Gezegd kan worden dat polymeren moeilijk te maken zijn, maar eenvoudig te gebruiken zijn, en kleine molecuul materialen makkelijk zijn, maar lastig te produceren zijn.
[bewerk] OLED als display
OLEDs zijn op dit moment het meest bekend als kleine beeldschermen en displays, en vormt daarmee een concurrent voor de traditonele LCD schermen LCD-schermen. Bijkomend voordeel is, dat OLED displays geen achtergondverlichting (backlight) behoeven, wat gunstig is voor het stroomverbruik van met name draagbare apparaten. Daar het OLED materiaal zelf licht uitzend is ook de kijkhoek veel groter en kunnen de beeldschermen ook bij grote formaten zeer dun worden uitgevoerd. Samsung heeft onlangs een 17 inch scherm getoond, dat slechts 18 mm dik was.
Voorbeelden van gebruik van OLED displays zijn mp3-spelers, GSM's (o.a. BenQsiemens), een Philishave, alsook een zojuist verschenen duikershorloge en enkele medische apparaten. Verwacht wordt dat de volgende iPod ook een OLED beeldscherm heeft.
[bewerk] OLED als efficiente lichtbron
Naast het gebruik van OLEDs als beeldscherm, kunnen OLEDs ook gebruikt worden als lichtbron. Momenteel is dit bij diverse bedrijven en universiteiten op diverse plaatsen in de wereld in ontwikkeling. Gezocht wordt naar diep blauwe of breedbandige witte OLED materialen die een lange levensduur hebben, een hoge efficientie hebben en een lage prijs combineren. Het door de EU mede-gefinancierde project OLLA is hier een voorbeeld van.
[bewerk] Rendement t.o.v. de gloeilamp
Wereldwijd wordt 19% van de geproduceerde elektriciteit voor verlichtingstoepassingen verbruikt. Daar waar met name bedrijven al effectieve verlichtingsvormen toepassen (zoals TL buizen), zijn het met name de lampen in huishoudelijk gebruik die vaak nog in conventionele gloeilamp type zijn. Van LEDs en OLEDs wordt verwacht dat zij een zeer grote bijdrage aan energiebesparing kunnen bijdragen. Commercieel verkrijgbare witte LEDs hebben een rendement van ca 50 lm/W. Witte OLEDs hebben in de laboratoria thans een rendement van ongeveer 20-30 lm/W. Daarmee is het rendement van de gloeilamp (ca 12 lm/W) en de halogeenlamp (ca 20 lm/W) met OLED lichtbronnen al gepasseerd. Verwacht wordt dat verlichtings OLEDs rond 2010 op de markt zullen verschijnen.
[bewerk] Levensduur
OLEDs degraderen na verloop van tijd, zoals dit overigens bij de meeste lichtbronnen het geval is. Hierdoor neemt de lichtintensiteit af. De levensduur van een LED en OLED wordt meestal uitgedrukt in de tijd, waarna de lichtintensiteit afgenomen is tot 50% van de oorspronkelijke uitgangsintensiteit. Thans worden levensduren van meer dan 1000 uur (voor witte polymere OLEDs) en meer dan 5000 uur (voor witte kleine-moleculen OLEDs) gerapporteerd.
[bewerk] Externe link
- OLLA website High Brightness OLEDs for ICT & Next Generation Lighting Applications (en)
