Multiregionale model

Het multiregionale model uit de paleoantropologie is een van de theorieën over het ontstaan van de mens. Dit model, dat tientallen jaren door vrijwel alle paleoantropologen werd aangehangen, stelt dat de moderne mens niet op één plaats is ontstaan. De overgang van aapachtige naar mensachtige vond wel plaats in Afrika, dat viel niet te ontkennen, maar men meende dat er voldoende aanwijzingen waren dat bijvoorbeeld de moderne Aziaten afstammen van de groep Homo erectus die na zijn vertrek uit Afrika, ongeveer 1,9 miljoen jaar geleden, naar Azië was getrokken, terwijl de Europeanen nazaten zouden zijn van de neanderthalers. Al deze groepen evolueerden geleidelijk tot Homo sapiens, wat mogelijk was doordat de verschillende populaties al die tijd voldoende contact hadden en voldoende genetisch materiaal uitwisselden om niet tot afzonderlijke soorten te evolueren. Een sterk argument voor deze opvatting is dat de kenmerken van moderne mensen, inclusief de kenmerken die beschouwd werden en worden als kenmerkend voor rassen, alleen het gevolg kunnen zijn van genetische bijdragen van een aantal oudere afstammingslijnen die semi-onafhankelijk van elkaar in verschillende delen van de wereld evolueerden. Paradoxaal genoeg is een ander sterk argument voor deze opvatting dat de verschillen tussen de fossielen van mensachtigen die jonger zijn dan ongeveer 1,9 miljoen jaar geleden eigenlijk niet groot genoeg zijn om indeling in verschillende soorten te reachtvaardigen. In die opvatting was Homo erectus eigenlijk al Homo sapiens.

[bewerk] Controversiële theorie

Er is al jaren veel kritiek op de theorie. Dat is geen wonder, omdat wij er het onderwerp van zijn. Men heeft de aanhangers racisme verweten, omdat het model de indeling in rassen 'rechtvaardigt'. Ook gaat het model in tegen de heersende opvattingen over soortvorming: biologen gaan ervan uit dat soorten ontstaan in een klein gebied waar een groep geïsoleerd raakt en zich zo apart ontwikkelt dat verwante groepen niet meer als eigen worden ervaren. Er is wel gezegd dat het multiregionale model door geen enkele evolutiebioloog zou worden geaccepteerd als verklaring voor het ontstaan van een andere soort dan Homo sapiens.

Verder zijn er fossielen van steeds modernere voorlopers van de moderne mens gevonden in Afrika, die altijd ouder bleken te zijn dan vergelijkbare fossielen in andere delen van de wereld.

Lange tijd werd ook aangenomen dat de neanderthaler de directe voorloper van de moderne mens was, hoewel de fossielen van neanderthalers en Cro-magnons daar geen enkele aanleiding voor geven.

Maar onlangs heeft Alan R. Templeton met een statistische analyse aangetoond dat de variatie in het menselijke genoom alleen verklaard kan worden uit drie migraties uit Afrika: een omstreeks 1,9 miljoen jaar geleden, een omstreeks 700.000 jaar geleden en de recente uittocht van het vervangingsmodel, wat het multiregionale model weer steun geeft.