Leonid Brezjnev

Leonid Iljitsj Brezjnev (Леонид Ильич Брежнев; Kamenskoje 19 december 1906 - Moskou 10 november 1982) was een Sovjetpoliticus en secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. Hij leidde de Sovjet-Unie na Nikita Chroesjtsjov van 1964 tot 1982.

Inhoud

1 Biografie

[bewerk] Biografie

[bewerk] Vroege jaren

Brezjnev werd geboren in Oekraïne, maar was etnisch gesproken van Russische komaf. Zoals zovelen van zijn generatie kreeg hij een technische opleiding. Hij specialiseerde zich in metallurgie en tevens in ideologische theorie. Dit laatste zorgde ervoor dat hij snel opklom in de rangen van het communistische partijapparaat. Gedurende de oorlog bracht hij het nominaal tot generaal, maar was meer bekend als volkscommissaris voor de partij.

[bewerk] Aan de macht

In de periode van Nikita Chroesjtsjov hield hij zich aanvankelijk op de achtergrond. Toen het tijdens de Cuba-crisis duidelijk werd dat Chroesjtsjov zijn steun in de partijtop aan het verliezen was, greep Brezjnev zijn kans en liet zich, door handig manoevreren, zelf naar voren schuiven als de nieuwe sterke man. Tijdens zijn bewind streefde hij naar consolidering van de Sovjetmacht in binnen- en buitenland, hoewel hij de economische basis van het land intussen vrijwel geen aandacht gaf. Met de VS werd een reeks verdragen afgesloten, maar achter de schermen werd er toch voortdurend gestreden om meer invloed in Afrika, het Midden-Oosten en Azië. In 1979 valt de Sovjet-Unie ook het buurland Afghanistan binnen. De Oost-Europese landen die achter het ¨ijzeren gordijn¨ lagen werden door Brezjnev stevig in het gareel gehouden zoals bleek tijdens de afloop van de Praagse lente in Tsjecho-Slowakije. Ook werd op zijn bevel in 1980 de roep om meer vrijheid door de Polen door de Poolse communistische partij de kop ingedrukt.

[bewerk] Hoogtepunt

De jaren '70 betekenden het hoogtepunt voor Brezjnev en de Sovjet-Unie wat betreft invloed en prestige vooral door het gezichtsverlies van de VS tijdens de Watergateaffaire en de verloren Vietnam oorlog. Overal ter wereld had de Sovjet-Unie vingers in de pap bij revolutionaire bevrijdingsbewegingen tot zelfs in Amerika's eigen 'achtertuin' Midden- en Zuid-Amerika. Ook streefde het Rode Leger de VS voorbij (qua getallen op papier althans) wat betreft materiële sterkte en aanvalskracht.

[bewerk] Kritiek

Begin jaren 80 keerde het tij echter doordat de VS een ambitieuze inhaalslag begon onder Ronald Reagan. Op den duur kon de Sovjet-Unie dit niet meer bijbenen door de nog steeds slecht georganiseerde economische basis van het land. Later, na zijn overlijden, werd Brezjnev ernstig verweten dat hij nooit iets aan de economie had gedaan. Zijn regeerperiode wordt tegenwoordig in Rusland betiteld als de jaren van de Grote Stagnatie.

Brezjnev gelastte in 1979 de invasie van Afghanistan om dit land in de Russische invloedssfeer te houden. Dit werd voor de Russen een eigen drama à la Vietnam en Gorbatsjov trok later de troepen weer terug. Naast deze misrekeningen werd Brezjnev tevens zijn persoonlijke ijdelheid, nepotisme en hebzucht verweten. Hij probeerde zijn incompetente zoon een lucratieve baan in het bedrijfsleven te bezorgen. Zijn dochter mocht de baas over het staatscircus zijn. Na de val van Brezjnev zijn een aantal familieleden en vrienden wegens corruptie veroordeeld.

Brezjnevs laatste jaren waren een periode van neergang en stagnatie. Drankmisbruik, corruptie, gigantische verspilling van grondstoffen en milieuvervuiling namen hand over hand toe. Onopgemerkt voor de buitenwereld verloor de oude zieke partijleider ook de controle over de regeringen van de republieken die de Sovjet-Unie vormden. Daarmee was de kiem voor het uiteenvallen van de Sovjetstaat gelegd.

Brezjnev stierf in 1982 en werd opgevolgd door Joeri Andropov.