Kuno van Dijk
Wybe Kuno van Dijk (Karuni, 7 januari 1924 – Paterswolde, 31 augustus 2005) was van 1963 tot 1985 hoogleraar psychiatrie aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Inhoud |
Biografie
Kuno van Dijk werd geboren in Karuni op het eiland Soemba als zoon van de zendeling Wiebe van Dijk en zijn vrouw Kuna Sweers. Op twaalfjarige leeftijd vertrok hij naar Nederland om daar het gymnasium te volgen.
Studie
- Hij startte kort na de Tweede Wereldoorlog met zijn artsenstudie aan de Universiteit van Utrecht en volgde daar de eerste college's psychiatrie bij professor H.C. Rümke.
- In de jaren vijftig volgde hij de psychiatrisch-neurologische opleiding tot zenuwarts en psychoalanalyticus bij G.Kraus, Droogleever Fortuyn en Th.Hart de Ruyter en in 1963 studeerde hij bij professor Baan aan de Rijksuniversiteit Groningen cum laude af als doctor in de geneeskunde met een proefschrift over de psychogene psychose.
Bi-culturele achtergrond
- Zijn bi-culturele achtergrond had een grote invloed op zijn verdere leven. "Ik kreeg als het ware met de paplepel een oog voor de relativiteit van het menselijk gedrag ingegoten." en "Ik ben daardoor altijd geweldig nieuwsgierig geweest naar wat iemand drijft en dat is eigenlijk een goede eigenschap voor een psychiater."
Synthese
- Geïnspireerd door en opgeleid in de theorieën van Sigmund Freud gaf hij ruimte aan de verschillende invalshoeken van de psychiatrie. Hij trachte de de biologische, sociologische, en de psychologische en psychotherapeutische invalshoeken met elkaar te integreren. Daartoe trok hij een aantal nieuwe stafleden aan waaronder H.M. van Praag (eerste hoogleraar biologische psychiatrie in Nederland), R. Giel (sociale psychiatrie) en de opvolger van Giel R. van de Hoofdakker. Hij onderhield nauwe contacten met de afdeling Neurologie (Minderhoudt) en Klinische Psychologie (P.E.Boeke).
- Ook de creatieve therapie en de psychomotore therapie droeg hij een warm hart toe. Als geen ander wist hij zeer uiteenlopende visies op de psychiatrie te verenigen. In Nederland ontstond zo de eerste verwetenschappelijking van de psychiatrie, alhoewel van Dijk meer clinicus en didacticus dan wetenschapper was.
Bekendheid
- Landelijke bekendheid kreeg hij toen hij als psychiater de nazorg op zich nam van de gegijzelden van de Treinkaping bij De Punt en
- door zijn voorzitterschap van de Wetenschappelijke Commissie die de regering adviseerde over de wijziging van de krankzinnigenwet in de wet BOPZ.
- Ook werd hij bekend om zijn Vicieuze cirkels van Van Dijk, een model om het fenomeen verslaving inzichtelijker te maken.
Werk
Rijksuniversiteit Groningen
- Van 1953 tot 1985 was Kuno van Dijk werkzaam op de Rijksuniversiteit Groningen als arts-assistent, chef de clinique (1957) en vanaf 1963 als hoogleraar psychiatrie. Hij volgde in die laatste functie professor P.A.M.Baan op die een baan aanvaarde als hoofd van de afdeling geestelijke gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie Later werd het Pieter Baan Centrum naar hem genoemd.
- Nieuwe kliniek: In 1969 werd hij hoogleraar-directeur van de nieuwe psychiatrische kliniek. De nieuwe kliniek kreeg een meer open karakter. De polikliniek kreeg een breed pallet aan behandelingsmiogelijkheden: psychotherapie, partner-, relatie-, groeps-, en gezinsbehandeling, farmacotherapie, sociale beïnvloeding, adviseren e.d., Ook kwam er dagbehandeling en crisisopvang, en afdelingen voor bezigheidstherapie, creatieve expressie therapie en psychomotorische therapie.
Hoog Hullen
- Van Dijk had een grote belangstelling voor de theoretische aspecten en de behandeling van verslavingsziekten. Zo werd hij in het Sanatorium voor Alcoholisten “Hoog-Hullen” in Eelde geneesheer (1957), medisch directeur (1958) en voorzitter van het Bestuur (1974).
- Hij stimuleerde tal van initiatieven zoals therapeutische groepsbesprekingen en werkvergaderingen met psychiatrische diensten en Consultatiebureaus voor Alcohol. ** Hoog Hullen werd het latere “Nieuw Hoog Hullen”, de organisatie voor verslavingszorg die in 1998 met de “Verslavingszorg Friesland” is gefuseerd tot de “Dr. Kuno van Dijk Stichting”. De Dr. Kuno van Dijk Stichting op haar beurt is in 2005 gefuseerd met de AVG en het CAD Drenthe en heet nu Verslavingszorg Noord Nederland.
Commissies, besturen, raden en redacties
- Hoofdredacteur Tijdschrift voor Alcohol, Drugs en Psychotrope Stoffen
- Voorzitter Werkgroep Rechtspositie Patiënten in Psychiatrische Ziekenhuizen
- Voorzitter Stichting Museum en Documentatiecentrum Geestelijke Gezondheidszorg
- Voorzitter Beroepscommissie, Nederlandse Vereniging voor Psychoanalyse
- Voorzitter commissie Rechtspositie Psychiatrische Patiënten.
- voorzitter Bestuur Nieuw Hoog Hullen
- Decaan Medische Faculteit (Rijksuniversiteit Groningen)
- Lid Reclasseringsraad
- Lid Nationale Fonds Geestelijke Volksgezondheid
- Lid Commissie van Toezicht, Dr. S. van Mesdagkliniek, Groningen
- Lid Centrale Raad voor Gevangeniswezen (psychopatenzorg)
- Lid Centrale Raad voor de Volksgezondheid
- Lid Visitatie Commissie Psychiatrie
- Lid redactie Orgaan van de vereniging Psychiaters in Dienstverband
- Adviserend lid bestuur, Federatie Zorg voor Alcoholisten
In 1979 werd hij door de toenmalige minister van onderwijs benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw .
Kuno van Dijk was de laatste van een generatie charismatische psychiaters, mannen die (bijna) het hele vak overzagen, een kliniek en een vakgroep leidden, assistent-geneeskundigen het vak leerden en landelijk een invloedrijke rol speelden. Hij stierf op 81-jarige leeftijd te Paterswolde en werd in Eelde (Vosbergen) begraven.
Bibliografie
Prof. van Dijk heeft vele publicaties op zijn naam staan, waaronder:
- Psychopathologische en klinische aspecten van de psychogene psychose (proefschrift 1963)
- Psychogene psychosen (Nederlands handboek der psychiatie 1970 blz. 213)
- Climacterische en involutieve (inclusief preseniele) stoornissen (Nederlands handboek der psychiatie 1970 blz. 241)
- Alcoholisme (Nederlands handboek der psychiatie 1970 blz. 527)
- Het medisch model in sociale context (1973)
- De miskende alcoholist (Tijdschrift voor Alcohol, Drugs en Psychotrope Stoffen 1979)
- Vijf vicieuze cirkels van verslaving (artikel in het Tijdschrift voor Geneeskunde) Dit model staat bekend als de Vicieuze cirkels van Van Dijk.
- Oratie: Diagnostiek en Diagnosticeren in de Psychiatrie
- Afscheidsrede: Demonen, Mens en Wetenschap in de Psychiatrie
Externe links
Zie ook:
Bronnen
- mondelinge overlevering
- CV Kuno van Dijk
- 175 jaar AZG (B.P. Tammeling, 1978)
- Hoog Hullen werkt... al 100 jaar.(1991)
- In memoriam prof. dr. W.K. van Dijk (H. van Berkestijn, Ned. Tijdschrift voor Geneeskunde 5 november 2005)
- In memoriam Wybe Kuno van Dijk ( Tjeerd Jongsma, De Psychiater jaargang 12, nummer 7, november 2005)
