Kabinet-Thorbecke I

Kabinet-Thorbecke I
Politieke Kleur Premier	Liberaal J.R. Thorbecke
Van Demissionair Tot	1 november 1849 17 april 1853 19 april 1853
Voorganger Opvolger	De Kempenaer/Donker Curtius Van Hall/Donker Curtius
Nederlands kabinet

Het kabinet-Thorbecke I was een liberaal Nederlands kabinet dat regeerde van 1 november 1849 tot en met 19 april 1853.

Wacht op onze daden!. Met die woorden introduceert Thorbecke in november 1849 zijn kabinet. Hoewel het kabinet ook nederlagen lijdt, weet het veel bepalingen van de herziene Grondwet in zogenaamde 'organieke wetten' uit te werken. Het kabinet brengt onder meer de Gemeentewet, de Provinciale Wet, de Kieswet en de Wet op het recht van enquête tot stand. Daarnaast worden op economisch gebied allerlei maatregelen genomen om de handel te liberaliseren. De doorvoerrechten en vrijwel alle tollen op de Rijn en de IJssel worden afgeschaft.

Het kabinet wordt gedomineerd door de liberaal Thorbecke. Daarnaast zitten er echter ook meer gematigde personen in, zoals minister van Justitie Nedermeijer ridder van Rosenthal en minister van Koloniën Pahud. In 1852 wordt zelfs een uitgesproken conservatief, baron Forstner van Dambenoy, minister van Oorlog. Het kabinet telt één katholieke liberaal, Van Sonsbeeck.

Het kabinet komt ten val na de Aprilbeweging; het protestantse protest tegen het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie (de organisatie van de RK-kerk) in Nederland.

Inhoud 1 Bijzonderheden 2 Ministers 3 Wijzigingen bewindspersonen 4 Formatie 5 Bronnen

[bewerk] Bijzonderheden

Behalve de genoemde wetten worden door het kabinet ook wettelijke regelingen tot stand gebracht voor

• de posterijen
• de telegrafie
• het Nederlanderschap
• onteigening
• jacht en visserij
• het muntstelsel

[bewerk] Ministers

Minister van Buitenlandse Zaken	Mr. H. van Sonsbeeck	liberaal	tot 16 oktober 1852
	Mr. J.P.P. baron van Zuylen van Nijevelt	liberaal	vanaf 16 oktober 1852
Minister van Justitie	Mr. J.Th.H. Nedermeyer ridder van Rosenthal	cons. lib.	tot 15 juli 1852
	Mr. M.P.H. Strens	liberaal	vanaf 15 juli 1852
Minister van Binnenlandse Zaken	Dr.Mr. J.R. Thorbecke	liberaal
Minister van Financiën	Mr. P.Ph. van Bosse	liberaal
Minister van Oorlog	Jhr. J.Th. van Spengler	geen pol. stroming	tot 15 juli 1852
	H.F.Ch. baron Forstner van Dambenoy	conservatief	vanaf 15 juli 1852
Minister van Marine	E. Lucas	geen pol. stroming	tot 20 april 1851
	Jhr. J.Th. van Spengler	geen pol. stroming	a.i., 20 april 1851 tot 1 november 1851
	J. Enslie	geen pol. stroming	vanaf 1 november 1851
Minister van Koloniën	Ch.F. Pahud	cons. lib.
Minister van Zaken der rooms-katholieke Eredienst	Mr. H. van Sonsbeeck	liberaal	tot 16 oktober 1852
	Mr. M.P.H. Strens	liberaal	vanaf 16 oktober 1852
Minister van Zaken van de Hervormde en andere Erediensten, behalve die der r-k	Mr. J.Th.H. Nedermeyer ridder van Rosenthal	cons. lib.	tot 15 juli 1852
	Mr. P.Ph. van Bosse	liberaal	vanaf 15 juli 1852

[bewerk] Wijzigingen bewindspersonen

Nadat de Tweede Kamer in 1851 een voorstel van minister Lucas van Marine tot herstel van de schipsluis bij de marinehaven van Den Helder heeft bestreden, treedt de minister af. Een andere zeeofficier, Enslie, volgt hem op.

In augustus 1852 verwerpt de Tweede Kamer met algemene stemmen een wetsvoorstel van Van Sonsbeeck tot goedkeuring van een verdrag met Frankrijk dat het kopiëren van wetenschappelijke en letterkundige werken moet tegengaan. Het liberale Tweede-Kamerlid Baron van Zuylen van Nijevelt volgt hem op.

De minister van Justitie, Nedermeijer, vertrekt in 1852, omdat de Tweede Kamer niet kan instemmen met zijn Wet op de rechterlijke organisatie. Eerder was zijn wetsvoorstel inzake het recht van vereniging en vergadering al verworpen. Nedermeijer wordt opgevolgd door het katholiek-liberale Kamerlid Strens.

[bewerk] Formatie

Na de val van het kabinet-De Kempenaer/Donker Curtius vraagt de koning aan Lightenvelt en Donker Curtius ('Licht' en 'Donker') het zittende kabinet te reconstrueren. De koning heeft een persoonlijke afkeer van Thorbecke en wil hem buiten het kabinet houden. Donker vindt dat Thorbecke wel in het kabinet moet worden opgenomen. De pogingen van Lightenvelt en Donker hebben echter geen succes.

Met machtiging van de koning vraagt Donker hierop aan Thorbecke en het gematigd liberale Kamerlid Nedermeijer om een kabinet te formeren. Zij kregen de opdracht dus niet direct van de koning. Thorbecke en Nedermeijer slagen erin een overwegend liberale ministersploeg samen te stellen.

De kandidaten voor Oorlog en Marine worden door de koning echter afgewezen. Bovendien wil de koning door middel van een vragenlijst van Thorbecke weten wat het programma van het kabinet is. Thorbecke weigert hieraan te voldoen.

De koning vraagt vervolgens Kamervoorzitter Van Goltstein als formateur, maar deze geeft de opdracht vrijwel direct terug. Daarop vraagt de koning toch maar weer aan Thorbecke om formateur te worden. Er komt nu snel een kabinet, met daarin op Marine en Oorlog ministers die wel voor de koning aanvaardbaar zijn.

{{{afb_links}}}	Nederlandse kabinetten		{{{afb_groot}}}
Schimmelpenninck - De Kempenaer/Donker Curtius - Thorbecke I - Van Hall/Donker Curtius - Van der Brugghen - Rochussen - Van Hall/Van Heemstra - Van Zuylen van Nijevelt/Van Heemstra - Thorbecke II - Fransen van de Putte - Van Zuylen van Nijevelt - Van Bosse/Fock - Thorbecke III - De Vries/Fransen van de Putte - Heemskerk/Van Lynden van Sandenburg - Kappeyne van de Coppello - Van Lynden van Sandenburg - Heemskerk Azn. - Mackay - Van Tienhoven - Röell - Pierson - Kuyper - De Meester - Heemskerk - Cort van der Linden - Ruijs de Beerenbrouck I - Ruijs de Beerenbrouck II - Colijn I - De Geer I - Ruijs de Beerenbrouck III - Colijn II - Colijn III - Colijn IV - Colijn V - De Geer II - Gerbrandy I - Gerbrandy II - Gerbrandy III - Schermerhorn/Drees - Beel I - Drees/Van Schaik - Drees I - Drees II - Drees III - Beel II - De Quay - Marijnen - Cals - Zijlstra - De Jong - Biesheuvel I en II - Den Uyl - Van Agt I - Van Agt II - Van Agt III - Lubbers I - Lubbers II - Lubbers III - Kok I - Kok II - Balkenende I - Balkenende II - Balkenende III

Bron(nen):

De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van www.parlement.com. Overname is toegestaan met bronvermelding.