Joshua Nkomo
Joshua Nkomo (Matabeleland, 1918-1 juli 1999), was een Zimbabwaans nationalistisch leider en marxistisch theoreticus.
Joshua Nkomo was de zoon van een zendeling. Hij studeerde aan de Fort Hare University waar hij o.a. Nelson Mandela ontmoette. Na zijn studie werkte hij voor de Afrikaanse vakbeweging in het toenmalige Zuid-Rhodesië. In 1948 werd hij voorzitter van een spoorwegvakbond voor Afrikanen. Later bezocht hij andere Afrikaanse landen en conferenties van Afrikaanse nationalisten. Hij bezocht o.a. Ghana, de eerste Britse kolonie dat onafhankelijk was geworden.
In de jaren '50 richtte Nkomo de Nationaal Democratische Partij (NDP) op, waar in 1960 Robert Mugabe zich bij aansloot. De NDP werd spoedig daarna door het Britse bestuur in Zuid-Rhodesië verboden. Nkomo en Mugabe richtten daarna de Zimbabwe African Peoples Union (AZPU) op. De ZAPU werd in 1964 door Ian Smith, de premier van Rhodesië, verboden. De ZAPU bleef echter ondergronds voortbestaan en won aan populariteit. De ZAPU begon een gewapende strijd tegen het blanke minderheidsregime (apartheidsregime) van Ian Smith. Mugabe scheidde zich echter om etnische redenen van de ZAPU af (hij is een Shona, Nkomo was een Ndebele). Mugabe maakte daarna de oprichting van de Zimbabwe African National Union (ZANU) bekend. Nkomo en Mugabe werden rivalen die soms samenwerkten en soms elkaar bestreden.
In 1964 werden Nkomo, Mugabe en Ndabaningi Sithole, een andere Afrikaanse leider, gevangengezet. Onder druk van premier Vorster, de Zuid-Afrikaanse premier, werden de drie in 1974 vrijgelaten. Nkomo week uit naar ZAmbia vanwaar hij de strijd voortzette tegen de Rhodesische regering. Nkomo kon rekenen op de steun van de Zambiaanse president Kenneth Kaunda, en omdat hij marxist was, ook op de steun van de Sovjet-Unie en de Oost-Europese landen. Mugabe kreeg die steun niet.
In 1979 kwam er in Rhodesië een overgangsregering met bisschop Abel Muzorewa, een gematigd nationalistisch leider, als president. Zowel Nkomo als Mugabe gingen hier niet mee akkoord. Pas na Britse interventie gingen Nkomo en Mugabe rond de tafel zitten. Mugabe en Nkomo sloegen de hanen ineen en en hun beide partijen fuseerden tot het ZANU-Patriotic Front. Het zgn "Lancaste House Akkoord" dat eind 1979 tot totsatnd kwam voorzag in vrije verkiezingen in februari 1980.
De verkiezingen van 1980 werden gewonnen door de ZANU-PF en Zimbabwe verkreeg haar onafhankelijkheid met Mugabe als premier. Nkomo werd niet in het kabinet van Mugabe opgenomen. In 1982 werd hij gearresteerd op beschuldiging van het smeden van een complot tegen de regering van Mugabe. Mugabe troepen vielen Matabeleland, de thuisbasis van Nkomo binnen, en ontwapenden de zgn. "Vijfde Colonne" van Nkomo. Nkomo werd niet verder vervolgd. Nadat Zimbabwe na 1987 in feite een eenpartijstaat was geworden verkreeg Nkomo een ceremoniëel ambt binnen de ZANU-PF.
Nkomo overleed in 1999.
