Ian Smith

Ian Douglas Smith (Selukwe, 8 april 1919) is een Rhodesisch politicus. Hij behoorde tot de blanke minderheid van Britse afkomst die in Rhodesië (Zimbabwe) gevestigd was.

Ian Smith studeerde commercie aan de Rhodes Universiteit in Zuid-Afrika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij piloot bij de RAF en vocht in Italië en Duitsland. In 1943 raakte hij ernstig gewond (zijn gelaatstrekken functioneerden daarna niet meer optimaal, wat zijn starre gelaatsuitdrukking verklaart).

Na de Tweede Wereldoorlog studeerde hij opnieuw aan de Rhodes Universiteit en behaalde in 1948 een graad in de commerciële economie. In datzelfde jaar trouwde hij en werd hij politiek actief voor de Rhodesische Liberale Partij. Van 1948 tot 1953 was hij voor de liberale partij lid van de Wetgevende Vergadering van Zuid-Rhodesië en daarna lid van de Wetgevende Vergadering van de Centraal-Afrikaanse Federatie (d.i. een federatie van Zuid- en Noord-Rhodesië en Nyasaland) voor de Verenigde Federale Partij. De Centraal-Afrikaanse Federatie, die vooral gunstig was voor de blanke boeren, maar verder niet voor de zwarte bevolking, werd in 1961 ontbonden.

Ian Smith richtte in 1961 het Rhodesische Front (Rhodesian Front, RF) op. Het RF van Smith was tegen concessies aan de zwarte bevolking door de Britse kolonisator en streefde naar een blanke minderheidsregering. In 1962 werd het Rhodesische Front, dankzij het voor de blanken gunstige electorale systeem, de grootste partij in de Wetgevende Vergadering. Smith werd vice-premier. In april 1964 volgde Smith Sir Winston Joseph Field als premier op. De Britten waren niet blij met Smith als Zuid-Rhodesisch premier, omdat hij streefde naar een door blanken gedomineerd Rhodesië.

De besprekingen tussen Groot-Brittannië en Smith's Rhodesische Front-regering liepen vast en in november 1965 riep de regering-Smith de eenzijdige onafhankelijkheid uit (Unilateral Declaration of Independence). Deze eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring werd noch door de Britten, noch door andere landen (behalve Zuid-Afrika) erkend. Direct na de onafhankelijkheidsverklaring volgde er een internationale boycot op Rhodesische producten en ook volgden er sancties. Desondanks kon Smith en zijn blanke regering zich vrij gemakkelijk standhouden, omdat de buurlanden Zuid-Afrika en Portugees-Mozambique gewoon handel dreven met Rhodesië.

Inmiddels ontstonden er uit de al bestaande zwarte nationalistische partijen, zoals de ZANU en de ZAPU guerrillalegers die vanuit andere Afrikaanse landen, aanvallen uitvoerden op boerderijen van blanke boeren en op regeringskantoren. Er ontstond een terrroristen-oorlog in Rhodesië. De gevreesde en hoog opgeleiden Selous Scouts, elite-eenheden van het Rhodesische Leger van Ian Smith, bevochten de guerrilla's van de zwarte vrijheidsstrijders. (gesteund door de USSR en China)

In 1970 riep Smith de Republiek Rhodesië uit. Smith bleef premier, maar Clifford Walter Dupont, een partijgenoot van Smith, bekleedde tot zijn dood in 1978 het ceremoniële ambt van president.

Nadat Mozambique in 1974 een onafhankelijke republiek werd, viel een belangrijke handelspartner van het blanke regime in Rhodesië weg. Daar kwam nog bij dat de FRELIMO-regering in Mozambique de guerrilla's van de ZANU begon te steunen in hun strijd tegen de regering-Smith. In Mozambique volgden veel aankomende ZANU guerrilla's een militaire opleiding. De ZAP guerrilla's ontvingen hun militaire opleiding in Zambia (De Zambiaanse president Kenneth Kaunda had een sterke voorkeur voor de ZAPU).

In 1979 waren er algehele verkiezingen en Abel Muzarewa won de verkiezingen en werd de eerste Afrikaanse Premier van Zimbabwe-Rhodesië. Het Patriotic Front weigerde mee te doen met de verkiezingen en de oorlog ging door. ZANU PF van Robert Mugabe en ZAPU van Joshua Nkomo wilden de macht krijgen door de loop van het geweer. In 1979 heeft premier Muzarewa toegestemd om met Britain en de leiders van het Patriotic Front voor de Lancaster House besprekingen, wat eindigde in de Lancaster House Agreement. Zimbabwe-Rhodesië kwam voor het eerst in haar geschiedenis, rechtstreeks onder Britain's gezag met Lord Soames als Governeur. Er werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven en belooft dat als er intimidatie zou worden toegepast op de kiezers dat de partijen die dit deden, uitgesloten zouden worden van de verkiezingen. Dankzij de grote intimidatie van Zanu PF op de lokale bevolking en het negeren door Lord Soames op deze signalen, is Zanu PF als groter overwinnaar uit de verkiezingen gekomen.

In 1980 werd Zimbabwe een republiek binnen het Britse Gemenebest. Voorzitter van de ZANU-PF Robert Mugabe, werd premier. Volgens de afgesproken regeling mochten de blanken 20 zetels houden (dat is behoorlijk veel, zeker wanneer men bedenkt dat de blanken een kleine minderheid vormen in Zimbabwe). Alle 20 zetels gingen naar de RF (omgedoopt in Republican Front) van Ian Smith, die ook zelf parlementariër werd. In 1987 verviel de regeling dat de blanken 20 zetels mochten bezetten. Desondanks werd Smith toch in het parlement gekozen. In 1988 werd hem de toegang tot het parlement geweigerd, omdat hij Zuid-Afrikaanse zakenlui 'tips' had gegeven om de Zimbabwaanse invoerbelastingen te omzeilen.

Smith ging in 1988 met pensioen, maar geeft nog regelmatig interviews. In 2002 kwam hij regelmatig in het nieuws. Hij toonde toen zijn afschuw over president Mugabe's landverdelingspolitiek.

Zie ook: Zimbabwe - Robert Mugabe - apartheid